Controle op eerlijke kleding vordert moeizaam

Honderden arbeidsters zitten schouder aan schouder in een drukkend warme fabriekshal. De naaimachines, XL-ventilatoren en het personeel maken een dreunend kabaal. Ik kijk uit over een mensenzee, honderden vrouwen die allemaal hetzelfde doen: sporttruitjes stikken. En dit is maar één hal. 2.200 mensen werken in deze fabriek, een leverancier van Adidas.

Het is er proper, de arbeidsters hebben een stoel en er is voldoende luchtverversing. Daaraan ziet Sara Ceustermans (foto) dat we in een relatief "schone" fabriek zijn.

"Dat was niet helemaal wat we wilden,” zegt ze, “maar in de andere fabrieken zijn de verhoudingen tussen de vakbonden en het management blijkbaar te gespannen. Dat is altijd een beetje jammer. Je bezoekt alleen de fabrieken die vrij oké zijn, anders kan je er gewoon niet binnen. Dus eigenlijk word je nooit geconfronteerd met de grote problemen van Cambodja.”

Meer dan 600.000 textielarbeidsters werken in de kledingindustrie van Cambodja. Maar de omstandigheden en de lonen laten vaak te wensen over. Het absolute minimumloon wordt in januari opgetrokken tot $153 per maand. Maar volgens een studie is $200 nodig om een gezin te onderhouden.

Ceustermans wil het liever van de arbeidsters zélf horen. Worden ze voldoende betaald? En staan ze onder druk? "Sommige werkgevers compenseren de loonstijging door het personeel meer eisen op te leggen. Ze moeten meer targets halen, meer overuren presteren… "

Wanneer ik vraag om met één van de arbeidsters te praten, blijkt dat niet mogelijk. "Helaas", zegt de Chinese manager Ben Qi Bing. Over twee minuten zit de ochtendshift van deze arbeidsters erop. Ik zeg dat twee minuten genoeg zijn om even met een arbeidster te praten, maar het antwoord is duidelijk "neen". We worden zacht richting uitgang geduwd.

Als ik blijf aandringen, belooft hij me dat er een arbeidster naar buiten zou komen, waarmee ik kan praten. Als wij maar zo snel mogelijk zijn bedrijf verlaten.

Aan de fabriekspoort verzekert manager Ben Qi Bing (foto) ons dat afspraken over loonsverhoging gerespecteerd worden, ook al betaalt Adidas evenveel als vroeger. Het textielbedrijf draagt de hogere loonkost volledig zelf. "Opvallend", zegt Sara, "want de grote merken hadden nochtans beloofd dat ze meer zouden betalen aan de fabrieken." Maar die beloftes zijn bedoeld voor imagocampagnes, niet voor reële veranderingen op de werkvloer.

De manager bevestigt wat Sara vreesde. “Wij zitten gesandwicht tussen de textielmarkt en de vakbonden”, zegt hij. De aangekondigde stijging van het minimumloon kan alleen gecompenseerd worden door een hogere productiviteit. Sneller werken dus. Het personeel betaalt de rekening van een loonsverhoging.

“Bovendien hebben bruuske loonsverhogingen een averechts effect“, waarschuwt Ben Qi Bing. Zodra een stijging wordt aangekondigd, stijgen ook de huur- en winkelprijzen. De reële loonsverhoging is dus lager dan aangekondigd. Ook sluizen oneerlijke bedrijven dan meer werk door naar illegale fabriekjes waar geen sprake is van minimumlonen of controles.

Van het gesprek met een arbeidster komt niets in huis. Het is duidelijk dat het bedrijfsbezoek erop zit.

De controle op menswaardige werkomstandigheden blijft moeilijk. Mijn bezoek aan deze fabriek maakt dit duidelijk. Het management is wantrouwig tegenover pottenkijkers. "Dit soort bezoeken blijven belangrijk", zegt Sara. "Omdat ik niet alleen wil práten over de kledingindustrie, maar ook de praktijk wil zien." Ook al krijgen we in de praktijk een cosmetisch opgesmukte rondleiding.

Het brengt mij terug bij de vraag hoe ik met een gerust hart een trui of een broek kan kopen. Als zelfs mensen van de Schone Kleren Campagne geen duidelijke antwoorden krijgen.

"Daarom zijn vakbonden zo broodnodig. Om de stem van de werknemers, die wij niet mogen horen blijkbaar, te vertalen en uit te roepen. En wij vertalen die stem in Europa naar consumenten."

Meer over de campagne weten? www.schonekleren.be