Sadiq al-Mahdi, de laatste democratische premier van Soedan, is overleden
In de Emiraten is Sadiq al-Mahdi overleden aan het coronavirus. Al-Mahdi was een afstammeling van de beruchte "Mahdi" die in 1881 de Britten versloeg. In de jaren 60 en 80 leidde hij twee democratische experimenten. In 1989 werd hij afgezet door stafchef Omar al-Bashir die Soedan tot voor kort met harde hand leidde.
Sadiq al-Mahdi was 85 en was onlangs besmet met het coronavirus. Hij is vanuit Soedan overgebracht naar een ziekenhuis in de Verenigde Arabische Emiraten en is daar overleden.
Zijn naam is bij ons minder bekend, maar in Soedan -en in Groot-Brittannië- klinkt die als een klok. Hij komt uit een belangrijke familie van religieuze leiders en leiders van de invloedrijke mystieke soefi-broederschap Ansar ("helpers").
Zijn overgrootvader Mohammed Ahmad riep zich in de 19e eeuw uit tot "mahdi" -een toekomstige messias of redder in de islam- en leidde een opstand die in 1885 het machtige Brits-Egyptische leger verjoeg uit Soedan. Die Mahdi overleed kort daarop aan tyfus, maar de Britten konden zijn rijk pas in 1898 onderwerpen. Een van die Britse soldaten die de Soedan heroverde, was de jonge Winston Churchill, later premier.
Twee keer premier, twee keer afgezet
Sadiq al-Mahdi werd net zoals zijn grootvader en vader een belangrijk leider in Soedan en zijn gezag stoelde grotendeels op de reputatie van hun illustere voorvader. Al-Mahdi leidde ook de gematigde islamitische partij Ummah, die nog altijd bestaat.
Midden de jaren 60 leidde hij een kortstondige burgerregering die echter onderuit ging door interne strubbelingen. Al-Mahdi zat daarop jarenlang in de oppositie tegen de linkse dictator Jaafar al-Nimeiry (1969-1984) en zat een paar keer in de cel.
Na de val van Nimeiry leidde al-Mahdi tussen 1986 en 1989 een regering van burgerpartijen. Hij werd toen afgezet door een militaire staatsgreep onder leiding van generaal Omar al-Bashir die een harde islamisering doorvoerde en bijna 30 jaar lang president was. Begin vorig jaar werd al-Bashir tot aftreden gedwongen onder druk van het volksprotest in Soedan. Vreemd genoeg verzette al-Mahdi zich nadien tegen plannen van de overgangsregering om al-Bashir uit te leveren aan de Internationaal Strafhof in Den Haag omdat dat volgens hem het land zou verscheuren. Hij kantte zich ook tegen de recente erkenning van Israël door Soedan, omdat dat land volgens hem "de Palestijnen behandelt als in een apartheidsstaat".
Zijn rol is niet uitgespeeld
Sinds vorig jaar wordt Soedan geleid door een overgangsregering van de voormalige oppositie en de legertop die nog uit de tijd van al-Bashir dateert. De Ummah-partij van al-Mahdi schaarde zich daarvoor achter het volksprotest tegen de dictatuur en is nu ook betrokken bij de overgang. De partij wordt nu geleid door Mariam al-Sadiq al-Mahdi, de dochter van de overleden politicus.
Die partij zou na toekomstige vrije verkiezingen in Soedan, mogelijk over twee jaar, opnieuw een rol kunnen spelen. De dochter leidt niet enkel de partij, maar kan ook de mantel overnemen over de hele beweging en steunen op de historische reputatie van de "neo-mahdisten".
Vrouwen speelden overigens een erg belangrijke rol tijdens het volksprotest tegen de dictatuur en zullen zich wellicht niet laten wegzetten in de toekomst. In de oude Nubische koninkrijken van Meroë en Napata in Soedan speelden koninginnen of "kendaka" overigens vaak een erg belangrijke politieke rol.
