"Vierde coronagolf is een feit": hoe kunnen we ermee omgaan? Moeten we wel iets doen? En kunnen we ons wapenen?
De vierde coronagolf is een feit, zei minister van Volksgezondheid Vandenbroucke (Vooruit) gisteren in "Terzake". Hoe ziet die vierde golf eruit? En hoe kunnen we ons wapenen tegen die nieuwe stijging van de coronacijfers? Biostatisticus Geert Molenberghs, infectiologe Erika Vlieghe en virologen Steven Van Gucht en Marc Van Ranst geven uitleg en concrete tips, die iedereen kan toepassen.
Hoe zal de vierde coronagolf eruitzien?
"Wanneer de besmettingscijfers verviervoudigen, dan verdubbelen de ziekenhuiscijfers. We verwachten 400 bezette bedden op intensieve zorg tegen midden november. In het slechtste geval liggen er tegen eind november 500 tot 600 coronapatiënten op intensieve zorg. Al kunnen we dat hopelijk vermijden", zegt biostatisticus Geert Molenberghs.
"In een worst case scenario kunnen tot 600 patiënten op intensieve zorg terechtkomen", zegt Geert Molenberghs in "Het journaal":
Waaraan is die stijging van de coronacijfers te wijten? "De maatregelen zijn soepel en er zijn veel sociale contacten: familiebijeenkomsten, het hoger onderwijs, inclusief studentenactiviteiten en het nachtleven. Het virus gaat ook sterk rond in de lagere scholen en in mindere mate in de middelbare scholen."
"Dus nee: het is nog niet voorbij, ook niet in Vlaanderen, ondanks de hoge vaccinatiegraad", benadrukt Molenberghs. "Via de jongere generaties verspreidt het virus zich toch weer in de hele bevolking."
"Hoe graag we dat ook zouden willen: het is inderdaad nog niet voorbij, al is dat idee sinds september in de hoofden van veel mensen geslopen", beaamt Erika Vlieghe. "Maar met gemiddeld 11 overlijdens per dag zitten we nu op een niveau in de pandemie dat we zeker nog niet kunnen aanvaarden."
Nee, het is niet voorbij. Ook niet in Vlaanderen, ondanks de hoge vaccinatiegraad.
Het blijft dus cruciaal om de druk op de ziekenhuizen zo veel mogelijk te beperken, al zal het door de vaccinatiecampagne niet meer tot uitschieters van 1.000 of 1.500 coronapatiënten op intensieve zorg komen.
"Maar er moet nog veel uitgestelde zorg worden ingehaald. En het zorgpersoneel staat al 2 jaar zwaar onder druk, dus ze hebben niet meer dezelfde draagkracht als in maart 2020", benadrukt Molenberghs. "En dan moeten we ook nog rekening houden met een eventuele griepepidemie."
Dat de ziekenhuisopnames aan het stijgen zijn, is volgens viroloog Steven Van Gucht te wijten aan een combinatie van twee factoren. "Er circuleert momenteel veel virus, en ook al beschermen de coronavaccins goed tegen ziekenhuisopname: 80 tot 90 procent is nu eenmaal geen volledige bescherming. Het risico op complicaties blijft bestaan", aldus Van Gucht.
Hoe moeten we omgaan met die vierde golf?
Tot een strenge lockdown, zoals in de eerste en tweede golf zal het niet meer komen, benadrukken verschillende experts. "Die periode ligt achter ons, al zal de politiek op een bepaald moment weer een pakketje maatregelen moeten samenstellen", klinkt het.
"Thuiswerk meer promoten: dat is een mogelijkheid. Winkels weer sluiten of de regels rond horeca verstrengen, dat ligt politiek gevoeliger. Dus dat is een ander paar mouwen", zegt viroloog Marc Van Ranst daarover. Al heeft minister van Volksgezondheid Vandenbroucke gisteren in "Terzake" wel al gepleit voor een uitbreiding van de coronapas naar de horeca, zoals nu al het geval is in Brussel.
Tot een lockdown zal het niet meer komen, maar de politiek zal op een bepaald moment weer een pakketje maatregelen moeten samenstellen.
"Het is goed dat we op dit moment een beetje bezorgd zijn, want we kunnen met z'n allen nog veel impact hebben op het verloop van de coronacurve", benadrukte viroloog Steven Van Gucht gisteren al op Studio Brussel.
Maar wat kunnen we in afwachting van een politieke beslissing zélf al doen? "Meer mondmaskers dragen op drukke plaatsen, vooral in binnenruimtes", zegt Van Ranst. "Het is zeker niet het moment om die maskers al weg te gooien."
"Elkaar handen geven: wacht daar toch nog wat mee. Ik vind dat we daar weer wat snel mee begonnen zijn. Houd wat meer afstand dan je graag zou doen. We hebben ervaring met die zaken, en die hebben ook geen gigantische impact op ons dagelijkse leven", aldus Van Ranst.
Draag een mondmasker op drukke plekken, zeker in binnenruimtes. Houd afstand, geef elkaar geen handen, en denk aan een goede ventilatie.
"Enkele zaken vallen echt af te raden: binnenkruipen met een groep in een slecht geventileerde ruimte en feestjes geven voor tientallen mensen waarbij iedereen elkaar een kus geeft", zegt infectiologe Erika Vlieghe. "Spreek zo veel mogelijk buiten af, ventileer goed als je daar controle over hebt, draag een mondmasker in drukke binnenruimtes, en blijf thuis als je je ziek voelt. Laat je testen als dat nodig is, en wees eerlijk tegenover contacttracing, die zeker behouden moet blijven."
"Afstand houden, een mondmasker dragen en zeer goed ventileren: die zaken kunnen we inderdaad zelf gemakkelijk doen", bevestigt biostatisticus Geert Molenberghs. "Voor algemene verstrengingen is het nog te vroeg, maar als het nodig is, dan hoop ik dat de politiek dit niet uit de hand laat lopen."
Spreek nog altijd buiten af, als dat kan, en kruip niet met veel mensen binnen in een slecht geventileerde ruimte.
"De beste bescherming die iedereen zichzelf en anderen kan geven, is en blijft vaccinatie", herhaalt viroloog Marc Van Ranst. Al is een derde coronaprik voor iédereen volgens Van Gucht niet aan de orde.
"Voor jonge mensen, of mensen met een normaal immuunsysteem, is dat niet nodig. Het is wel een goed idee voor mensen die een verhoogd risico lopen, zoals 65-plussers nu al die derde prik krijgen. Maar we wachten daarover op advies van de Hoge Gezondheidsraad."
Moeten we schommelingen in de coronacijfers niet gewoon aanvaarden en ondergaan?
"Absoluut niet!", zegt infectiologe Erika Vlieghe met klem. "We moeten beseffen dat we voor een vierde golf staan, en we moeten dat serieus nemen, zoals minister van Volksgezondheid Vandenbroucke al aangaf. Dat is de eerste stap. Dit verder laten kabbelen, is geen goed idee, want de situatie is niét stabiel."
De situatie is niét stabiel, met gemiddeld 11 overlijdens per dag. We moeten aanvaarden dat het coronavirus nooit meer weggaat, maar we zitten nog niet op dat punt.
"Ja, we moeten aanvaarden dat het coronavirus nooit meer helemaal weg zal zijn, zoals de griep die elk jaar weer opduikt. Maar op dat niveau zitten we helemaal niet. Momenteel sterven er gemiddeld 11 mensen per dag: we zouden het als samenleving nooit pikken als er 11 verkeersslachtoffers per dag vallen", meent Vlieghe.
"Als we zo doorgaan, komt dat neer op nog eens 4.000 extra coronadoden dit jaar, bovenop de 6.000 overlijdens tot nu toe in 2021. Ter vergelijking: een gemiddeld griepseizoen eist "maar" 1.000 mensenlevens."
Hoog tijd dus voor de politiek om in te grijpen. "Hoe sneller dat gebeurt, hoe beter. Maar laat ons daar niet op wachten, en vooral zelf al de laagdrempelige veiligheidsmaatregelen nemen, die iedereen intussen bijzonder goed kent", besluit Vlieghe.
"We kunnen en moeten zelf iets doen, de puntjes op de i zetten. Het wordt zaak om ons leven op zo'n manier in te richten dat we de risico's over de winter heen kunnen beperken."