Een betoger in Hongkong wuift met zijn paspoort en met de koloniale vlag van Brits-Hongkong.
Copyright 2018 The Associated Press. All rights reserved

Londen overweegt maatregel die honderdduizenden Hongkongers Britse nationaliteit zou kunnen geven

De Britse minister van Buitenlandse Zaken Dominic Raab heeft China gevraagd om de autonomie van de regio Hongkong te respecteren. Die is gegarandeerd in een internationaal verdrag en Raab wijst China op verplichtingen. Londen zou overwegen om Hongkongers met speciale paspoorten ook de Britse nationaliteit te geven. 

De Britse minister Raab is de zoveelste politicus die kritiek heeft op de nieuwe veiligheidswet die China wil invoeren in de autonome regio Hongkong. Die wet maakt "rebellie, streven naar afscheiding en buitenlandse inmenging" strafbaar en zou kunnen afgedwongen worden door Chinese en niet door Hongkongse instellingen. Volgens critici is dat een ondergraven van het afgesproken zelfbestuur voor Hongkong.

China staat voor de keuze: of de Rubicon oversteken en Hongkong schenden of verantwoordelijkheid nemen als belangrijke natie in de wereld

Net als veel collega's wereldwijd vindt de Britse minister Raab dat de nieuwe wet een aantasting vormt van het afgesproken zelfbestuur voor Hongkong via de notie "een land, twee systemen". Volgens Raab staat het regime in Peking nu voor de keuze: of de Rubicon oversteken en de rechten en de autonomie van de burgers van Hongkong schaden, of verantwoordelijkheid nemen als een groot lid van de internationale gemeenschap. De Rubicon is een rivier in Noord-Italië die Julius Caesar indertijd illegaal overstak met zijn leger om in Rome de macht te grijpen. 

Wat kan Londen nog doen in Hongkong?

Anders dan de andere landen heeft het Verenigd Koninkrijk wettelijk nog recht van spreken in Hongkong, ook na de overdracht aan China in 1997. De "Joint Declaration" waarbij de Britten en Chinezen eerder voor 50 jaar dat zelfbestuur van Hongkong afspraken, heeft immers de status van internationaal verdrag en is dus in principe afdwingbaar zonder dat China de Britse kritiek kan afdoen als "inmenging in interne zaken". 

In de praktijk kan Londen daar in de huidige context niet veel tegenover zetten, maar de Britten staan ook niet zo machteloos als het lijkt. De Britse overheid overlegt over eventuele maatregelen tegenover China met bondgenoten zoals de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland, een samenwerkingsverband inzake veiligheidsaspecten dat de naam "Five Eyes" (vijf ogen) draagt. Of Peking wakker ligt van economische sancties, is de vraag, maar er zijn wel andere hefbomen die China (en Hongkong) schade kunnen berokkenen. 

Britse paspoorten voor exodus van Hongkongers?

Een belangrijk drukkingsmiddel zijn evenwel de speciale paspoorten die Londen eerder heeft uitgereikt aan mensen in Hongkong. Die BNO-paspoorten (British National Overseas) kunnen worden uitgereikt aan inwoners van Hongkong die voor de overdracht aan China in 1997 geboren zijn. Ze geven recht op consulaire bijstand en een verblijf van zes maanden in het Verenigd Koninkrijk, maar zonder het recht er te werken. (Lees verder onder de foto).

De Britse regering overweegt om mensen met dat BNO-paspoort nu onbeperkt in tijd te laten overkomen en ze wel de mogelijkheid bieden om het in het VK te werken. Volgens minister Raab kan het BNO-paspoort ook de poort worden naar echte Britse nationaliteit. 

Bijna drie van de zeven miljoen mensen in Hongkong zouden dat Britse BNO-paspoort kunnen aanvragen

In totaal hebben nu meer dan 300.000 mensen in Hongkong een BNO-paspoort, maar zouden er 2,9 van de 7 miljoen inwoners dat kunnen aanvragen (en op termijn Brits kunnen worden). Voeg daarbij dat veel andere Hongkongers ook paspoorten of verblijfsvergunningen en woningen hebben in Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Singapore of Maleisië. Als China het hard gaat spelen, zou er dus een heuse "brain drain"' of exodus van hooggeschoolden Hongkong economisch kunnen doen doodbloeden en dat kan China wel schaden. Raab riep Peking dan ook op om "het juweel in de Chinese kroon" niet te verkwanselen.

Een loos dreigement is dat niet, te meer omdat de Verenigde Staten ermee dreigen om de speciale status van Hongkong op te heffen. Die beschouwt Hongkong als "een aparte economische entiteit" los van China en laat toe dat Hongkong na New York, Londen en Tokio het vierde financiële centrum van de wereld kon blijven na de overdracht aan China. VS-minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo sluit overigens ook niet uit dat zijn land "mensen die zich niet veilig voelen in Hongkong" samen "met hun creativiteit en ondernemersgeest" wil opnemen. Eerder had Taiwan dat ook al gezegd.

Meest gelezen