Topman onderwijsinspectie haalt uit naar minister Weyts: "Rapporten worden niet vrijgegeven, persberichten aangepast"

Het is vandaag de laatste werkdag van de inspecteur-generaal van de Vlaamse onderwijsinspectie, Lieven Viaene. Hij neemt afscheid met een dubbel gevoel. "Ik ben erg ontgoocheld over wat ik de laatste jaren van mijn carrière heb zien gebeuren", zegt hij in De Ochtend op Radio 1. Volgens hem staat "de onafhankelijke rol die de inspectie nog kan opnemen" sterk onder druk. 

De inspecteur-generaal is duidelijk: de laatste jaren is de inspectie geremd en dat door het kabinet van minister van Onderwijs Ben Weyts. "De inspectie kon niet langer onafhankelijk vertellen wat ze zag. Sommige rapporten die we maakten, werden niet vrijgegeven. De communicatie van andere rapporten werd dan weer overgenomen. Als inspectie mogen we niet langer zélf persberichten opstellen en communiceren."

"Op die manier is er een gevaar dat enkel gekleurde informatie naar buiten komt", zegt de topman. "Ik zeg niet dat dat op dit moment altijd het geval is, maar de inspectie wordt wel geremd."

"Uiteraard moet de inspectie werken volgens het kader dat de politiek heeft opgesteld. Dat doen we ook. Maar daarna moeten de resultaten van onderzoeken wel objectief worden weergegeven."

Volgens Viaene bestaat er al jaren de afspraak dat de inspectie de minister van Onderwijs op de hoogte brengt van een rapport. "Op die manier kan hij of zij zich voorbereiden op een reactie. Daar heb ik ook geen probleem mee", zegt hij. "Maar het is enkel deze legislatuur dat er ook werd ingegrepen."

Blijft de vraag: waarom trekt de topman pas nu aan de alarmbel? En waarom volgde hij Weyts, als de inspectie toch autonoom werkt? "In mijn carrière van 40 jaar heb ik altijd loyaal samengewerkt, ik zoek consensus in plaats van confrontatie. Maar dit orgaan is te belangrijk. Nu ik afscheid neem, kan ik niet anders dan deze boodschap geven. Het zou erg jammer zijn als de inspectie monddood wordt gemaakt, want ze kan net een hefboom zijn voor de kwaliteit van het onderwijs."

Minister van Onderwijs Ben Weyts is het niet eens met die kritiek. "Ik heb me de afgelopen jaren kritisch opgesteld over de onderwijsinspectie", zegt hij in De Ochtend. "De lat in het onderwijs lag te laag en dat was ook het geval bij de inspectie. Vroeger vond men dat blijkbaar geen probleem, maar ik heb ingegrepen, omdat de lat hoger moest."

"De inspectie functioneert onder de verantwoordelijkheid van het parlement en de regering", benadrukt Weyts. "Zij moet het regeringsbeleid uitvoeren. Als ik dan hoor dat inspecteurs scholen op de vingers tikken omdat de lat te hoog wordt gelegd, dan grijp ik in. Dat heb ik ook gedaan als de inspectie de goedkeuring gaf aan een school waar de kennis van het Nederlands bij de leerkrachten onvoldoende was."

Alleen: daar gaat het niet over, volgens de inspecteur-generaal. "Een minister mag beslissen om een school geen erkenning te geven, als wij adviseren van wel. Het gaat mij om de beperkte vrijheid in de onderzoeken die we deden."

Volgens Weyts trapt de afscheidnemende topman na, na een negatieve evaluatie. Volgens Viaene zelf ging het om "zijn eerste slechte evaluatie in 40 jaar tijd". "Ik begrijp het ook: ik ben ingegaan tegen de minister en de visie van het kabinet, vanuit de verplichting die ik heb ten opzichte van mijn eigen organisatie. Op deze manier kan het niet verder."

Minister Weyts ziet alleszins geen probleem. "Als inspectie werk je onder de politieke verantwoordelijkheid van de minister. Als je zelfstandig wil zijn, dan moet je een winkel of een kapperszaak beginnen."