De architect van Trumps handelsoorlog die voor hem de cel in ging: wie is Peter Navarro?

Vanaf vandaag gelden er heffingen van 20 procent op Europese producten die worden geëxporteerd naar de Verenigde Staten. Daarmee bereiken we de volgende stap in het protectionistisch handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump, dat hij vorige week aankondigde op zijn zelfverklaarde 'Liberation Day'.

Dat beleid draagt - in koeien van letters - de handtekening van een van zijn invloedrijkste economische adviseurs, Peter Navarro. Het brengt ten uitvoer wat de 75-jarige econoom al decennialang predikt. 

Al deed hij dat lang niet altijd in het kamp van de Republikeinen. Navarro, zoon van een saxofonist en een administratief bediende, doctoreerde aan de topuniversiteit Harvard. Naast een passie voor economie ontwikkelde hij ook een neus voor politiek. 

Maar die neus draait al eens mee met de wind. Navarro begon als Democraat, maakte een uitstapje naar het kamp van de Republikeinen, om in de jaren 90 opnieuw Democraat te worden. In 1996 voerde hij campagne om burgemeester te worden van San Diego. Later deed hij, met steun van Hillary Clinton, een gooi naar een zetel in het Congres van Californië. Tweemaal tevergeefs.

Hij was voorstander van holebirechten, abortusrechten voor vrouwen, Medicare (de Amerikaanse ziekteverzekering) en doorgedreven klimaatmaatregelen. 

Maar tegelijkertijd maakte hij zich druk om het lot van Amerikaanse arbeiders. Zij waren volgens hem het slachtoffer van internationale vrijhandel en globalisering. De oplossing ging volgens Navarro schuil in ‘good old’ protectionisme. Een breuklijn met de visie van de progressieve Democraten. Een raakvlak met de ondernemer Trump, die tijdens zijn eerste verkiezingscampagne - anno 2016 -  “America First” scandeerde op menig verkiezingsrally.

De grote schuldige in de ogen van Navarro: China. Ten tijde van de eerste ontmoeting tussen Trump en Navarro, had die laatste al enige bekendheid verworven als auteur van het boek ‘Death by China’, geschreven in 2011. Hierin waarschuwde hij voor de gevaren die China voor de Amerikaanse economie zou kunnen vormen.

Navarro gaat ver in zijn afkeer voor het land. “Je zou wel gek moeten zijn om Chinees te eten”, lezen we onder meer in zijn boek. 

Zijn visie resoneerde sterk met die van Trump, die landen als China en Japan al sinds de jaren 80 verwijt de VS op te lichten met hun handelsbeleid. Niet toevallig krijgt China vandaag de zwaarste invoertarieven opgelegd. 

Tijdens zijn eerste verkiezingscampagne won Trump het advies van Navarro in. Eenmaal verkozen kreeg de econoom een rol als presidentieel handelsadviseur. En zo draaide de neus van Navarro in 2017 opnieuw richting het rode kamp van de Republikeinen.

Daar ontpopte hij zich in sneltempo tot ware 'Trumpist'. Navarro stelde zijn onvoorwaardelijke trouw tentoon in het voorjaar van 2024, door 4 maanden de cel in te gaan. Nog maar in juni vorig jaar werd hij vrijgelaten. Liever dat, dan meewerken aan het onderzoek naar de bestorming van het Capitool.

Navarro zou Trump hebben geholpen bij de plannen om Joe Bidens verkiezingsoverwinning in 2020 op een onwettige manier ongeldig te laten verklaren. “Het comité over de opstand van 6 januari 2021 vroeg me om Donald Trump te verraden om mijn eigen vel te redden. Dat heb ik geweigerd.” Op Trump-rally's vertelt de zeventiger trots over zijn zelfverklaarde heldendaad. 

Het bezorgde hem alleszins een zak vol bonuspunten bij de president van de Verenigde Staten, en een koosnaampje. Trump beloonde 'zijn Peter' met een tweede termijn als handelsadviseur. “Navarro werd vreselijk behandeld door de Deep State, of hoe je het ook wilt noemen”, zei hij over zijn economische copiloot.

Deze jongste weken stuurden Trump en Navarro de VS samen richting een ware handelsoorlog, waarbij zowat alle handelspartners worden gezien als potentiële vijanden. Beide heren beschouwen een handelstekort als een vorm van verliezen, en dat mag Amerika niet. 

“Door veel meer te importeren dan te exporteren hebben we vooral de rest van de wereld rijker gemaakt”, zeggen ze unisono. Die “onrechtvaardigheid” kan volgens Navarro enkel worden rechtgezet door elk handelstekort naar nul te brengen, en heffingen zijn daarbij een effectieve manier.

Daarbij wordt ook in de richting van Europa gekeken. "We hebben een handelstekort van 350 miljard dollar met de Europese Unie en dat zal snel verdwijnen", zei Trump deze week. “De Europese Unie heeft zich zeer, zeer slecht gedragen tegenover ons.”

Volgens Navarro zullen de handelstarieven de VS de komende 10 jaar zo’n 6.000 miljard dollar opleveren. Maar zijn analyses worden door veel experten als te simplistisch beschouwd. Heel wat economen, onder wie Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, vinden dat hij onvoldoende rekening houdt met de voordelen van vrijhandel, zoals economische groei en innovatie. Het is net dat systeem dat de Amerikaanse economie tot de grootste ter wereld heeft gemaakt.

En de kritiek weerklinkt ook in de wandelgangen van team Trump. Afgelopen zaterdag richtte die andere adviseur van de president, Elon Musk, zijn pijlen online op Navarro. 

“Een doctoraat economie aan de universiteit van Harvard is een slechte zaak, geen goede”, sneerde Musk hem toe op zijn platform X. “De verhouding tussen ego en hersenen wordt dan te groot.”

Musks weerstand tegen de handelsoorlog hoeft niet te verbazen. Sinds de veelbesproken ‘Liberation Day’ de beurzen aan het wankelen bracht, zag de SpaceX- en Tesla-topman zijn kapitaal met enkele miljarden smelten. Bovendien halen zijn Tesla-fabrieken een groot deel van hun onderdelen uit China, Mexico, Japan en Taiwan. Met andere woorden: Musk heeft baat bij vrijhandel.

De scherpe kritiek van Musk bracht Navarro niet van zijn stuk. In een interview met Fox News zei hij: “Elon verkoopt auto’s, hij beschermt gewoon zijn eigen belangen, zoals iedere ondernemer.” Maar de econoom ging nog een stapje verder, en noemde de topman van Tesla “geen autofabrikant, maar een auto-monteur, wiens voertuigen worden gebouwd met onderdelen die uit het buitenland komen”.

Dat liet Musk niet zomaar passeren. “Navarro is dommer dan een zak bakstenen”, tweette hij, “Tesla heeft de meeste auto’s van Amerikaanse makelij.”

De techmiljardair zou Trump afgelopen weekend zelfs hebben proberen overtuigen om de importheffingen in te trekken. Maar zijn pogingen mochten niet baten.

Het Witte Huis minimaliseert de rel tussen de 2 adviseurs. "Deze personen hebben duidelijk verschillende ideeën over handel en tarieven. Boys will be boys (jongens blijven nu eenmaal jongens). We zullen hun publiek steekspel laten voortgaan."

Ook Bill Ackman, nog zo’n bekende Amerikaanse zakenman en miljardair die eerder zijn steun uitsprak voor Trump, probeerde de heffingen al te stoppen. "Trump voert een economische kernoorlog", zei hij misnoegd. Of hoe het Republikeinse kamp verdeeld is tussen team Musk en team Navarro.