90 jaar na de "ramp van Lübeck": waarom een vaccin vandaag niet meer gevaarlijk is
In het jaar 1930, 90 jaar geleden dus, ging het in de Duitse stad Lübeck grondig mis, toen 250 kinderen een vaccin kregen tegen tuberculose. Door een fout in het labo kwamen uiteindelijk ruim 70 jonge kinderen om het leven. "De veiligheidsmaatregelen zijn ondertussen veel strenger."
In 1930 besliste de Duitse regering dat alle kinderen voortaan gevaccineerd moesten worden tegen tuberculose, een gevaarlijke infectieziekte. Het vaccin was nog nieuw en werd uitgevonden in Frankrijk. Stalen van de bacterie werden naar Duitsland opgestuurd, zodat Duitse laboratoria genoeg vaccins konden maken om alle kinderen in te enten.
Maar in een laboratorium in de noordelijke stad Lübeck ging het mis. "Het vaccin was gebaseerd op de vorm van tuberculose die voorkwam bij runderen", legt professor Jeroen van der Hilst uit, immunopatholoog aan der Universiteit Hasselt. "Een fel verzwakte vorm daarvan werd bij mensen ingeënt, zodat ze weerstand zouden kweken voor de echte vorm van tuberculose", legt de professor uit in "De wereld vandaag" op Radio 1.
In het laboratorium in Lübeck werden ook stalen van menselijke tuberculose verwerkt. En op één of andere manier is dergelijk staal in het vaccin terecht gekomen. "In plaats van kinderen te vaccineren, kregen ze dus tuberculose ingespoten."
Negentig jaar geleden: de ramp van Lübeck of de mislukte tbc-vaccinatie
Lessen voor de toekomst
Van de 250 kinderen die het verkeerde vaccin kregen, zouden er uiteindelijk ruim 70 overlijden. "Sommige werden heel erg ziek, bij andere kinderen was er nauwelijks iets aan de hand", aldus van der Hilst. "Dat zien we nu bij het coronavirus ook: zelfs bij jonge fitte mensen komen sommigen op intensieve zorg terecht, terwijl er bij andere mensen helemaal geen symptomen zijn."
Wetenschappers hebben heel wat lessen kunnen trekken uit deze ramp. Want geen enkel onderzoek zou ooit 250 kinderen bewust besmetten met tuberculose.
Quid coronavaccin?
Vandaag wordt er volop gezocht naar een vaccin tegen het coronavirus. Sommigen noemen het zelfs een "race" naar een vaccin. Kan dat leiden tot rampen, zoals 90 jaar geleden in Lübeck?
"Eerst en vooral moet je weten dat de veiligheidsmaatregelen in laboratoria fundamenteel anders en veel strenger zijn", zegt van der Hilst. "En er is nog een ander belangrijk verschil: het tuberculosevaccin was een 'levend vaccin', met levende micro-organismen. Vandaag wordt enkel met 'dode vaccins' gewerkt. Niemand zal dus actieve deeltjes van het coronavirus ingespoten krijgen."
Waarom duurt het eigenlijk zo lang om een vaccin te ontwikkelen?Wetenschapper Hetty Helsmoortel legt in onderstaande video helder uit waarom het niet vanzelfsprekend is om het snel klaar te hebben:
