Israël en de Palestijnen: een oplossing lijkt verder weg dan ooit

De onrust in Israël en de Palestijnse gebieden blijft aanhouden. Sinds de comeback van premier Netanyahu, met het meest rechtse kabinet in de geschiedenis van het land, escaleert het geweld. Het Israëlische leger voert verschillende operaties uit en er is continu spanning tussen het Israëlische leger en de Palestijnen. 

Op 26 januari vielen Israëlische troepen binnen in het vluchtelingenkamp van Jenin. Daarbij werden 10 Palestijnen gedood. De volgende dag schoot een Palestijnse schutter zeven Israëlische burgers dood nabij een synagoge in Neve Ya'akov, een Israëlische nederzetting in Oost-Jeruzalem. Het was de meest moorddadige aanslag in vele jaren. De inval in Nabloes enkele weken later, waarbij 11 Palestijnen om het leven kwamen, was dan weer de dodelijkste sinds 2005.

Het ziet ernaar uit dat het conflict de komende tijd zal blijven aanslepen of zelfs escaleren. Echte vredesonderhandelingen tussen Israëli's en de Palestijnen zijn er al lang niet meer. De hoop op een tweestatenoplossing is voor velen dood en begraven.

Maar Ehud Barak, oud-premier van Israël, gelooft er nog in. Sterker nog, hij vertelt in "De eeuwige oorlog" dat dat de enige manier is om de veiligheid en een toekomst voor de staat Israël te vrijwaren: “Toen ik oppositieleider was eind jaren negentig en Netanyahu aan de macht was, gaf ik openlijk de regering de schuld. Ik zei: Jullie zijn een mak lam op het dek van de Titanic. We stevenen af op een zware botsing die alleen voorkomen kan worden als we het onderling afgesproken traject volgen. Het is onze dwingende plicht om ons los te maken van de Palestijnen en twee staten te creëren. Uit eigenbelang. Voor onze veiligheid, identiteit en toekomst.”

Maar waarom lukt dat niet? Oud-premiers Ehud Barak, Yitzhak Rabin en zelfs voormalig Palestijns president Arafat behoorden tot een generatie die ervan overtuigd raakten dat een vreedzame oplossing mogelijk is en waren tot op zekere hoogte nog bereid om water bij de wijn te doen. Zij hadden een seculiere visie en ijverden voor het idee van twee staten voor twee volkeren. 

Maar vandaag zien we dat het extremisme langs beide zijden de bovenhand heeft. Hamas dat in Gaza regeert, weigert het bestaansrecht van Israël te erkennen. De uiterst rechtste regering aan de Israëlische kant, wil meer nederzettingen bouwen en grond annexeren. Op deze manier kan er geen leefbare entiteit aan Palestijnse kant bestaan. Zo wordt een tweestatenoplossing de facto onmogelijk.  

Maar veel alternatieven zijn er niet: Wordt Israël een staat waarin Palestijnen geen rechten hebben en tweederangsburgers zijn? Maar dan kan je jezelf geen democratie meer noemen. Of krijgt iedereen gelijke politieke rechten in één staat voor Israëli's en Palestijnen? Maar dan komt de Israël als de Joodse staat in het gedrang.

Intussen komen tienduizenden Israëli's nu al wekenlang op straat om te protesteren tegen de uitholling van de rechtstaat en de politiek van uiterst rechts in de huidige regering.  

Aan Palestijnse kant stijgt de spanning meer en meer. Dreigt er een derde intifada of zijn de Palestijnen intussen zo murw dat ze geen energie meer hebben om nog in opstand te komen?  

Een oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict lijkt verder weg dan ooit, en met de huidige regering Netanyahu aan de macht zullen de spanningen alleen maar toenemen. Ik heb het voorbije jaar met verschillende mensen gesproken, zowel Palestijnen als Israëli's en je voelt dat de kloof nu groter is dan ooit.

30 jaar geleden zag ik leiders die nog met elkaar wilden praten. Maar op dit moment zijn er geen figuren die in staat zijn om over hun eigen schaduw te springen. Of om te eindigen met de woorden van Arafat: “Er is geen vrede, maar er zijn ook geen dapperen meer.”