Revolutie in champagneteelt: 100 jaar oude regel geschrapt, wijnstokken mogen verder uit elkaar staan
In de champagnestreek zullen vanaf 2023 de wijnstokken verder uit elkaar mogen staan dan nu het geval is. De wijnboeren schrappen een 100 jaar oude regel om een 'agro-ecologische overgang' mogelijk te maken. De verandering stuit op verzet van traditionalisten die vrezen voor de teloorgang van de plaatselijke tradities en een verlies van kwaliteit en van jobs in de sector.
De afgelopen 100 jaar mocht de afstand tussen twee rijen wijnstokken in een champagnewijngaard niet meer dan 1,5 meter bedragen.
Volgens experten gaf dat het ideale evenwicht tussen opbrengst en kwaliteit. Een grotere tussenruimte zou maken dat de planten niet langer met elkaar zouden moeten wedijveren voor water en voedingsstoffen, en die onderlinge strijd zorgt er net voor dat de wijnstokken minder druiven voortbrengen van een betere kwaliteit, met net de juiste aciditeit, zo werd gezegd.
Nu heeft het Syndicat géneral de vignerons de Champagne (SGV), de vereniging waarbij bijna 99 procent van de wijnboeren aangesloten is, beslist dat vanaf 2023 de tussenruimte tussen twee rijen wijnstokken 2 tot 2,2 meter mag bedragen. De planten mogen ook hoger worden, zo'n 2 meter tegen tussen 1,2 en 1,3 meter nu.
"Het doel is de onvermijdelijke agro-ecologische overgang te begeleiden door de wijngaarden in de Champagne aan te passen aan de klimaatverandering", zei Maxime Toubart, de voorzitter van het SGV. "Daarbij zullen we de kwaliteit en het karakter van de champagnewijn bewaren en ook de economische duurzaamheid van de wijnmakerijen veilig stellen."
Volgens Toubart is de beslissing genomen door een "ruime meerderheid" van de raad van beheer van het SGV. De raad had eerst akte genomen van de resultaten van een studie die in 2006 besteld was door het SGV samen met het INAO (Institut National de l'Origine en de la Qualité) en het Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne (CIVC), dat wijnboeren en grote wijnhuizen verenigt.
Minder broeikasgassen
Volgens die langlopende studie zouden wijngaarden met meer tussenruimte een vermindering met 20 procent van de uitstoot van broeikasgassen mogelijk maken, dankzij het inzetten van efficiëntere en betere landbouwmachines dan de huidige hoge en smalle portaaltractors.
In de huidige wijngaarden waar de rijen wijnstokken minder tussenruimte hebben en de wijnstokken dichter op elkaar staan, is mechanisatie moeilijk omdat de machines voor het snoeien, bemesten en oogsten maar moeilijk in de smalle tussenruimtes kunnen manoeuvreren.
Volgens de studie zijn de hogere, grotere wijnstokken ook beter bestand tegen ziektes en tegen de wisselvalligheden van het weer. Ze hebben "minder bladeren en dus minder kans om ziektes te krijgen en ze door te geven - in een context van klimaatverandering. Het onderhoud van de bodem is ook makkelijker", zei Arnaud Descote, de voorzitter van het CIVC.
"Ze weerstaan ook beter aan de droogte en vragen minder productiemiddelen", benadrukte Vincent Legras, een wijnboer die sinds 2007 experimenteert met bredere tussenruimtes in een wijngaard van een 3.000 vierkante meter op de heuvels van Chouilly, in de buurt van Epernay. "Een overtuigend experiment", zo zei hij.
In de wijngaarden met bredere tussenruimtes staan zo'n 4.000 tot 6.000 wijnstokken per hectare, tegenover zo'n 8.000 in de 'smalle' wijngaarden. De hogere wijnstokken zouden wel een hogere opbrengst geven maar toch wordt verwacht dat de opbrengst zo'n 20 procent lager zou liggen.
Daar staat tegenover dat uit de experimenten gebleken is dat de ruimere wijngaarden tot 12.400 kilogram per hectare kunnen produceren, wat het gemiddelde is dat is vastgelegd door de appellation tussen 2007 en 2019 om aan de wereldwijde vraag te kunnen voldoen.
"Het geprogrammeerd laten uitsterven van het champagne-model"
Plaatselijke traditionalisten zeggen dat ze vrezen dat de verandering de ongelijkheid tussen de wijnboeren zal doen toenemen en ze vrezen dat de plaatselijke tradities zullen verdwijnen, dat de kwaliteit van de druiven erop zal achteruitgaan en dat er banen zullen verdwijnen.
Ook de linkse vakbond CGT-Champagne is fel gekant tegen de goedgekeurde verandering.
"Onder de dekmantel van bezorgdheid om het milieu voert men een economisch project van kostenvermindering door" zei Patrick Leroy, de secretaris-generaal van CGT-Champagne. De uitgevoerde studie heeft inderdaad berekend dat de productiekosten zo'n 20 procent lager zullen liggen, dankzij de mogelijkheid om meer en efficiënter te mechaniseren.
Volgens Leroy zal dat jobs kosten. "Die strategieën vernietigen banen, zo'n 20 tot 25 procent minder op de zowat 10.000 arbeidplaatsen in de sector", zei hij.
Leroy vermeldde ook de negatieve impact op het landschap waarvan bepaalde delen werelderfgoed van de Unesco zijn, en hij noemde de verandering "het geprogrammeerd laten uitsterven van het champagne-model".
SGV-voorzitter Toubart zei dan weer dat de beslissing de wijnboeren niet verplicht hun wijngaarden aan te passen maar dat ze de mogelijkheid krijgen het te doen. "De overgang zal plaatsvinden over een lange periode, één, twee of drie generaties", zo zei hij.
Arnaud Descote van het CIVC wees erop dat het opleggen van de smalle wijngaarden 100 jaar geleden het landschap ook had veranderd.
Het SGV heeft overigens ook nog besloten een nieuwe druivensoort te introduceren, naast de overheersende witte chardonnay en de blauwe meunier en pinot noir. Na een aantal jaren studie en testen hebben de technici van het syndicaat gekozen voor voltis, een witte druif die resistent is aan schimmelziektes en die nu dus ook gebruikt mag worden om champagne te maken.
