Massaal straatprotest in Puerto Rico legt diepe crisis bloot
Enkele honderdduizenden mensen hebben gisteren de belangrijkste snelweg van Puerto Rico bezet. De manifestanten eisen het ontslag van gouverneur Ricardo Rosselló, die ongepaste opmerkingen maakte in een private chatgroep. Toch zit de crisis veel dieper. Het eiland, dat onder het Amerikaans grondgebied valt maar niet als Amerikaanse staat erkend is, werkt nog steeds aan de heropbouw na de verwoestende orkaan Maria in 2017. Corruptieschandalen, een diepe staatsschuld en ruzie met de Amerikaanse president Trump maken dat de bevolking een ander politiek bestuur vraagt.
Aanleiding voor de protesten is een lek van talrijke berichten van een privégroep van de berichtendienst Telegram die dateren van eind 2018 en begin dit jaar. Daarin laten Rosselló en enkele van zijn vertrouwelingen zich laatdunkend uit over politici, journalisten en activisten. Ook over eigen supporters werden ongepaste opmerkingen gemaakt: grappen over een zwaarlijvige man, verschillende vrouwen en een homoseksuele popster. De gouverneur noemde een vrouwelijk oppositielid een hoer, en grapte dat wie de vrouwelijke burgemeester van hoofdstad San Juan zou neerschieten, hem een groot plezier zou doen. In de groep werden plannen besproken om het nieuws te manipuleren en internettrollen los te laten op politieke tegenstanders.
Gouverneur Rosselló heeft zich verontschuldigd voor de uitspraken maar zegt dat hij nog veel werk heeft en niet zal opstappen. De 40-jarige gouverneur kondigde wel aan dat hij zich niet herverkiesbaar zal stellen. Maar dat lijkt niet te volstaan. In een ongebruikelijk scherp opiniestuk op de voorpagina vraagt de grootste krant, El Nuevo Día, het ontslag van Rosselló. De krant liet een geograaf de opkomst berekenen van de protesten gisteren: hij kwam uit op een half miljoen demonstranten.
Voor de manifestanten komen de uitspraken in de chatgroep bovenop het slecht bestuur van de afgelopen jaren. De leefomstandigheden op het eiland zijn de laatste tien jaar achteruit gegaan. Honderdduizenden mensen hebben het land verlaten. Van wie achterbleef, leeft de helft in armoede. Na de doortocht van orkaan Maria in 2017 bleven honderden scholen gesloten; niet alleen vanwege de schade, ook door geldgebrek en de vluchtende bevolking. Een streng financieel beleid moest de schuldenberg aanpakken, maar duwt de bevolking nog meer in armoede.
De manifestanten grijpen deze crisis aan om grote politieke hervormingen te eisen. In 2012 vroeg het parlement van Puerto Rico, na een volksraadpleging, om officieel erkend te worden als een nieuwe staat van de Verenigde Staten. Dat ligt gevoelig, omdat Puerto Rico in dat geval de eerste Spaanstalige staat zou worden. President Trump heeft gisteren opnieuw uitgehaald naar het bestuur van Puerto Rico: “Hun leiders zijn corrupt en volledig onbekwaam.”
