Kunnen superministerraden het vertrouwen herstellen? - Johny Vansevenant
Johny Vansevenant is Wetstraatjournalist bij VRT Nieuws. Hij volgt vooral de federale politiek.
De regering-Michel zit een hele dag bijeen in het Kasteel van Hertoginnedal voor een themaministerraad over justitie en veiligheid. Op 10 juni komt er nog één over economie en werk en op 8 juli over sociale zekerheid en armoedebestrijding.
Met een batterij maatregelen wil de regering-Michel tonen dat ze nog over voldoende daadkracht beschikt. Dat zal nodig zijn want voor de begroting van 2018 moet de regering zo’n 4 miljard zien te vinden. Bovendien zou tijdens de komende zomer de discussie over de vennootschapsbelasting en een meerwaardebelasting op aandelen eindelijk beslecht moeten worden. De regering zal dus veel vertrouwen moeten bijtanken tijdens de zogenoemde superministerraden.
Beslist na een Kumbaya-moment?
De thematische ministerraden zijn bekendgemaakt na een nooit geziene ruzie tussen de N-VA en CD&V. N-VA-staatssecretaris Zuhal Demir noemde CD&V een moslimpartij en haar voorzitter Bart De Wever zei dat ze inhoudelijk gelijk had. CD&V-voorzitter Wouter Beke eiste excuses die hij nooit gekregen heeft. De temperatuur tussen de twee regeringspartijen liep zo hoop dat ze dixit De Wever een ‘Kumbaya-moment’ moesten inlassen.
Er kwam een mededeling dat ze een einde maakten aan het ‘gekissebis’ en dat ze de regering Michel volop zouden laten doorregeren. Tegelijk kwam het bericht dat er drie themaministerraden zouden komen. Een signaal dat er nog daadkracht in de regering-Michel zit, al kwam ook de mededeling dat het begrotingsevenwicht pas in 2019 een feit zou zijn en niet zoals in het regeerakkoord stond in 2018. Maar voor wie kon rekenen, was dat al lang een evidentie.
Een regering in slopende zaken?
In regeringskringen is te horen dat premier Michel al voor De Wevers en Bekes ‘Kumbaya-moment’ dacht aan themaministerraden. Ongetwijfeld zullen de woorden van VOKA-topman Hans Maertens gestoken hebben. Die had het over ‘een regering van lopende zaken’, al grapten sommigen dat het om ‘slopende zaken’ ging naar aanleiding van het herhaalde gekissebis tussen de regeringspartijen.
Maertens zei dat de regering Michel uitstekend gespeeld had tijdens de eerste wedstrijdhelft. Hij verweest daarvoor naar de pensioenhervorming, de indexsprong en de taxshift die een serieuze loonlastenverlaging voor de bedrijven mogelijk maakte. Over de tweede wedstrijdhelft was Maertens veel minder tevreden. Hij vond dat er nog nauwelijks gescoord werd.
De VOKA-topman verwees daarvoor naar de al lang in het vooruitzicht gestelde verlaging van de tarieven van de vennootschapsbelasting. Na de koppeling die CD&V gemaakt had met een meerwaardebelasting op aandelen was daarover sinds de crisette van oktober vorig jaar tijdens de begrotingsbesprekingen niets meer vernomen.
Regering-Michel niet dood!
Kritische waarnemers zegden dat sindsdien alles muurvast zit in de regering-Michel. Toch ontkende de premier vanmorgen dat zijn regering in lopende zaken is: "Ik betwist dat formeel, dat is een absurde redenering. Jullie zullen tijdens deze ministerraad en de volgende sociaaleconomische themaministerraden zien dat de ambitie van mijn regering nog erg groot is." De premier geeft daarmee toe dat hij met deze ‘superministerraden’ wil aantonen dat zijn regering nog niet dood is.
Verhofstadt een voorbeeld?
Voormalig eerste minister Guy Verhofstadt deed het premier Michel voor tijdens zijn tweede paarse regering. Verhofstadt hield tweedaagse superministerraden in Petit Leez, in Raversijde bij Oostende en in Leuven. Verhofstadts regering was geblokkeerd omdat de socialisten na de verkiezingen van 2003 bijna even groot waren als de liberalen.
De socialisten duwden er daarom het gemeentelijk migrantenstemrecht door, wat de relaties binnen de regering fel vertroebelde. Open VLD-voorzitter Karel De Gucht moest er zelfs ontslag voor nemen. Bedoeling van de superministerraden was Verhofstadt II een nieuw elan geven.
Media-aandacht op zondag
Premier Michel houdt het bij ééndaagse themaministerraden op Hertoginnedal, maar de bedoeling is wel om zijn regering een extra push te geven en om het vertrouwen te herstellen. Door iedereen te laten scoren met eigen maatregelen bijvoorbeeld. Door alles aan alles te koppelen is meer mogelijk.
En omdat de themaministerraden in het weekend plaatsvinden levert het ook een hele dag media-aandacht op. Bij premier Michel met ervaren oud-journalisten als woordvoerder kennen ze duidelijk de truken van de foor. Op zondag zijn radio en tv altijd wanhopig op zoek naar binnenlands nieuws en nu worden ze op hun wenken bediend. Een win-win-situatie dus…
Iedereen scoort
En iedere partij kan uitpakken met maatregelen. Open VLD-vicepremier met een call-center voor bedrijven (vooral kmo’s) die kampen met cyberaanvallen. Dat center zal 24 op 24 uur bemand worden en dat 7 dagen op 7.
Justitieminister Geens (CD&V) schuift een fiscaal aftrekbare rechtsbijstandsverzekering naar voren, want de middenklasse kan geen gebruik maken van pro deo-advocaten. De verzekering is ook voor echtscheidingen en bouwbetwistingen.
Minister van binnenlandse zaken Jan Jambon (N-VA) kan uitpakken met de registratie van vingerafdrukken in de chip van identiteitskaarten om identiteitsfraude tegen te gaan. Staatssecretaris Theo Francken (N-VA) krijgt er 600-tal plaatsen bij in gesloten instellingen om mensen zonder papieren makkelijker het land te kunnen uitzetten en minister van financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) gaat de geldstromen van moskeeën nauwgezetter kunnen controleren om terrorisme tegen te gaan.
Veiligheid hét kiesthema
Dat de eerste ‘superministerraad’ gaat over justitie en veiligheid is geen toeval. Samen met identiteit wordt dat het verkiezingsthema. Voor die thema’s is de N-VA marktleider. Al is ook MR erg ‘securitair’, meer dan Open VLD dat geregeld ook verwijst naar de bescherming van de privacy.
In juni en juli volgen er wel nog themaministerraden over economie/werk en over sociale zekerheid/armoedebestrijding. Maar over fiscaliteit is er geen gepland. Tijdens de zomer hoopt premier Michel te landen met de aan elkaar gekoppelde vennootschapsbelasting/meerwaardebelasting op aandelen/hervorming spaarfiscaliteit. Vraag is of de superministerraden tegen dan voldoende vertrouwen zullen hebben opgeleverd.
Themaministerraden niet gratis
Overigens zullen de drie themaministerraden een kostenplaatje opleveren. Extra plaatsen in een gesloten instelling of armoedebestrijding zijn niet gratis. De drie ministerraden zullen dus zeker meer dan 300 miljoen kosten, al zal wellicht heel wat in de tijd gespreid worden.
De regering zal dus even Sinterklaas spelen. Maar daarna moet de regering weer in haar Zwarte piet-rol stappen. Voor de begroting 2018 4 miljard vinden en als de regering ook al die van 2019 uitwerkt zoals beloofd, moet er nog een miljard bij. N-VA-voorzitter De Wever heeft zopas nog eens herhaald dat dit geld vooral uit de sociale zekerheid moet komen. Ongetwijfeld is dat voor CD&V vloeken in de kerk. Dan is het opnieuw de vraag of er voldoende vertrouwen is opgebouwd om door deze zure appel te bijten, al kan de herstellende economie ongetwijfeld wat soelaas bieden.