Europese Centrale Bank draait de geldkraan open

Al weken wordt er gespeculeerd over een dergelijke "quantitative easing" of QE en op een druk bijgewoonde persconferentie op het hoofdkwartier van de ECB heeft voorzitter Draghi dat nu bevestigd.

De ECB en de centrale banken van de eurozone (het Eurosysteem dus) zullen samen maandelijks voor 60 miljard euro steunaankopen uitvoeren en dat van maart van dit jaar tot september volgend jaar. Het gaat dus om een totaalbedrag van meer dan 1.140 miljard euro.

Concreet schept de ECB extra geld -het voorrecht van centrale banken- en koopt ze daarmee obligaties van financiële instellingen zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Het zou vooral gaan om overheidsobligaties, maar ook om schuldpapier van de privésector.

Die banken komen zo aan een berg cash en de hoop is dat ze dan sneller zullen overgaan tot kredietverlening om dat geld zo verder in de economie te verspreiden bij consumenten, bedrijven en investeerders. Zo zou dan de economische activiteit aangewakkerd worden en zouden er op termijn nieuwe banen moeten bijkomen in de eurozone. Opvallend is dat Draghi ook steunaankopen van Grieks schuldpapier niet uitsluit, "als aan bepaalde voorwaarden voldaan wordt".

Omdat schuldpapier hoe dan ook risico's inhoudt, wordt dat gespreid. De ECB neemt 20% van het risico voor haar rekening, de rest is voor de centrale banken van de lidstaten van de eurozone die schuldpapier van hun eigen land zouden kopen. Het spreiden van de risico's was lange tijd een probleem voor de Duitse Bundesbank, maar ook voor andere sterke eurolanden. Die "regionale aanpak en risicospreiding" is dus een toegeving aan Duitsland en was vorige week al gemeld door het blad Der Spiegel.

Eerder op de middag had de ECB al bekendgemaakt dat de belangrijkste rentevoet gehandhaafd blijft op 0,05%. De negatieve rente die de commerciële banken moeten betalen om hun geld op korte termijn bij de ECB te parkeren, blijft gehandhaafd.

De ECB treedt dus in de voetsporen van de Federal Reserve in de VS, de Bank of England en de Bank of Japan die de voorbije jaren al massaal steunaankopen van overheidsobligaties hebben uitgevoerd. In de VS heeft de Fed zo de voorbije jaren voor 4.000 miljard dollar QE-obligaties opgekocht.

Het is overigens de eerste keer dat de ECB dergelijke steunaankopen uitvoert. Sinds eind vorig jaar koopt de bank al wel een beperkt aantal "covered bonds" op, obligaties met een garantie, maar er bleek meer nodig.

De eurozone worstelt met een nieuwe recessie, de werkloosheid blijft hoog en sinds kort is de inflatie ook negatief, waardoor de vrees bestond om in een spiraal van deflatie -algemeen dalende prijzen- terecht gekomen. Het zou dan moeilijk zijn om uit dat deflatiemoeras te geraken. ECB-voorzitter Draghi verwees in zijn toespraak overigens uitdrukkelijk naar de doelstelling om de negatieve inflatie op te krikken tot een inflatie van ongeveer 1,8% die als gezond voor de economie wordt beschouwd.

Dat het zo lang geduurd heeft om steunaankopen uit te voeren, heeft te maken met de gefragmenteerde besluitvorming in Europa, waar een aantal landen zoals Duitsland en Nederland weigerachtig stonden omdat ze de risico's van de schuldenlanden in Zuid-Europa niet wilden overnemen. Onder Duitse druk is nu overigens ook afgesproken dat het vooral de lokale centrale banken zijn die het risico van hun eigen nationaal schuldpapier zullen dragen.

• de steunaankopen bedragen 60 miljard euro per maand en dat vanaf maart dit jaar tot september volgend jaar; alles samen dus 1.140 miljard euro
• de aankopen worden uitgevoerd door het Eurosysteem; dat zijn de Europese Centrale Bank en de centrale banken van de lidstaten van de eurozone
• de risicospreiding is als volgt: 20% voor de ECB en de rest voor de deelnemende centrale banken
• de doelstelling is deflatie vermijden en op termijn tot een "gezonde" inflatie van 1,8% te komen