Bekroond in Cannes én in eigen land, maar Egyptische film over armoede veroorzaakt ook ophef: "Besmeurt reputatie"

Egypte is zowat het Hollywood van het Midden-Oosten. Vanaf de jaren 20 en 30 ontstond er al een filmindustrie, en zeker in de jaren 50 en 60 produceerde Egypte honderden films. Het land was het onbetwiste filmmekka van de Arabische wereld, met films als "Cairo station" die tot buiten het Midden-Oosten een publiek vonden. 

Maar dat de Egyptische cinema nog zo van zich deed spreken, is intussen lang geleden. Het was dus vrij verrassend dat een Egyptische film eerder dit jaar de Grote Prijs van de Semaine de la Critique won op het prestigieuze Filmfestival van Cannes. Gisteren kwam daar nog een bekroning in eigen land bovenop. Op het Filmfestival van El Gouna aan de Rode Zee werd "Feathers" uitgeroepen tot beste Arabische verhalende film.   

De bekroning was voor regisseur Omar al-Zohairy des te mooier omdat de vertoning van zijn film op hetzelfde festival enkele dagen geleden nog een relletje had teweeggebracht. Sherif Mounir, een van de populairste acteurs van Egypte, verliet ostentatief de zaal omdat "Feathers" volgens hem de reputatie van het land besmeurt.

"Feathers", een mengeling van absurdisme en sociale schets, vertelt het verhaal van een moeder van vier kinderen die van de ene dag op de andere kostwinner wordt omdat haar autoritaire man verandert in een... kip. Dat surrealistische uitgangspunt levert een sociale schets op van het leven in het arme rurale zuiden van Egypte.

Een voorstelling die steracteur Sherif Mounir dus niet zint. "De sloppenwijken die we hebben en die nu verdwijnen zien er beter uit dan het decor van deze film", fulmineert hij. "De staat heeft veel inspanningen gedaan om een einde te maken aan de sloppenwijken en mensen te verhuizen naar uitstekende gemeubelde woningen. We leven intussen in een nieuwe republiek."

"Nieuwe republiek" is de slagzin waarmee de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi onder meer de huisvesting op het platteland wil verbeteren. Sisi leidt Egypte sinds hij in 2014 aan de macht kwam na een militaire coup tegen de toenmalige president Mursi. In vrijwel elke toespraak verwijst hij naar zijn "nieuwe republiek". De hashtag #nieuwerepubliek prijkt ook al maandenlang in de bovenhoek van het tv-scherm.

In zijn kritiek op de bekroonde film "Feathers" werd Sherif Mounir bijgevallen door regeringsgetrouwe collega's en parlementsleden. De conservatieve advocaat Samir Sabri, die de voorbije jaren al verschillende regeringskritische beroemdheden voor de rechter daagde, diende een klacht in tegen de filmproducers wegens "belediging van Egypte en de Egyptenaren."  

Maar de filmmakers krijgen ook veel bijval van mensen die zich luidop afvragen waarom uitgerekend steenrijke filmsterren en anderen in een luxesituatie -mensen die zich geen enkel beeld kunnen vormen van wat armoede is- zich daarover moeten uitspreken. 

De armoedige omstandigheden die in de film worden getoond, zijn voor veel Egyptenaren wel degelijk een realiteit, zeggen ook onderzoekers. Zowat een derde van de 100 miljoen inwoners van Egypte leeft onder de armoedegrens. Het meest getroffen zijn vrouwen uit het rurale zuiden van Egypte: het hoofdpersonage uit "Feathers" beantwoordt dus helemaal aan de omschrijving. Zij wordt bovendien -net als de andere personages- niet vertolkt door een professionele actrice, maar door een vrouw zonder acteerervaring, zelf afkomstig uit de koptische gemeenschap uit het zuiden van Egypte.

"Geen enkele artistieke productie kan de reputatie van Egypte schaden", zegt filmcriticus Tarek al-Chennaoui, die niets dan lof heeft voor de film. "Integendeel: wie een sociaal probleem belicht, probeert juist echt om zijn land vooruit te doen komen."