Waarom de "supermaan" vanavond eigenlijk niet zo super is
Vanavond zal de maan op 356.840 kilometer afstand staan van de aarde. Nog dichter is bijna niet mogelijk. De maan zal daardoor iets groter en helderder lijken dan gemiddeld. Omdat het vanavond ook volle maan is, spreken we van een "supermaan". Toch huiveren astronomen van die term: "Er is absoluut niets super aan een supermaan."
De afstand tussen de maan en de aarde varieert voortdurend. Dat komt omdat de maan niet in een cirkel rond de aarde draait, maar in een ellipsvormige baan. Gemiddeld staat de maan zo’n 380.000 kilometer verwijderd van de aarde, maar elke 27 dagen bereikt de maan een minimale afstand tot de aarde.
Vanavond zal de maan zo’n 23.000 kilometer dichter bij de aarde staan dan gemiddeld. Daardoor zal ze vanop de aarde ook 7 procent groter en 14 procent helderder tonen dan gemiddeld. Omdat het vanavond toevallig ook volle maan is, wordt het fenomeen een "supermaan" genoemd. Maar astronomen noemen dat nonsens en weigeren er veel woorden aan vuil te maken.
"Supermaan, bloedmaan, blauwe maan… Wij gruwelen echt van dat soort termen", zegt Francis Meeus van volkssterrenwacht Mira. "We zijn de eersten die mensen willen motiveren om naar de hemel te kijken, maar deze termen wekken verwachtingen op die er niet zijn. Dat de volle maan vanavond groter en helderder lijkt dan normaal kan je absoluut niet zien met het blote oog."
De supermaan is een uitvinding van een astroloog. Een maan die aan de horizon staat, lijkt altijd veel groter, maar dat is optisch bedrog
Ook bij volkssterrenwacht Urania willen ze liever geen aandacht schenken aan de supermaan. "Het fenomeen is volledig overroepen en komt jammer genoeg voortdurend in de media", zegt directeur Marc Van den Broeck. "Het verschil tussen een gewone volle maan en een supermaan is niet zichtbaar. Vergelijk het met een taart. Als die 5 procent groter is dan de taart die je vorige maand hebt gekocht, en je kan ze niet vergelijken met elkaar, dan zal je geen enkel verschil zien."
(lees verder onder de foto)
"Foto's zijn optisch bedrog"
Toch duiken er bij elke supermaan prachtige foto’s op van een gigantische maan aan de horizon. Hoe kan dat dan? "De maan lijkt altijd veel groter als ze laag aan de horizon staat, net zoals de zon groter lijkt tijdens een zonsopgang en –ondergang. Maar dat is optisch bedrog", legt Van den Broeck uit. "Als je met een verrekijker naar de maan aan de horizon kijkt, en daarna naar de maan hoog boven de hemel, dan zal je zien dat de maan in beide gevallen even groot is."
Die optische illusie is deels te verklaren doordat je een hemellichaam aan de horizon kunt vergelijken met bijvoorbeeld gebouwen en bomen. Als de maan hoog staat, heb je geen vergelijkingspunten en is het voor onze hersenen moeilijk om de grootte goed in te schatten.
Een taart die 5 procent groter is dan de taart van vorige maand, dat verschil zie je ook niet
Vanwaar dan al die heisa?
De term "supermaan" zou niet van astronomen komen, maar zou zijn bedacht door de Amerikaanse astroloog Richard Nolle in 1979. Hij beweerde dat een supermaan zoveel aantrekkingskracht op het water op aarde kan uitoefenen dat er vreselijke orkanen en aardbevingen ontstaan.
Maar de term werd pas echt bekend bij het grote publiek na de dodelijke tsunami in Japan in 2011. Toen werd even gedacht dat de aardbeving die de tsunami veroorzaakte, het gevolg was van een supermaan. Maar dat bleek al snel niet te kloppen. Het lijkt erop dat de media de supermaan sindsdien met de regelmaat van de klok bovenhalen.
Hoe dan ook, dit jaar zal de maan niet dichter bij de aarde komen dan vanavond. En hoewel daar dus niets aan te zien valt, is dat op zich toch wel uitzonderlijk. De volgende keer dat een volle maan op minder dan 360.000 kilometer bij de aarde staat, is pas op 5 november 2025.
Ontdek hieronder de supermaan, zoals die vanavond te zien was in Martenslinde in Bilzen (Limburg).
