Entomoloog Eli Wyman poseert met 's werelds grootste bij
AFP or licensors

4 centimeter groot, 38 jaar lang onvindbaar, maar 's werelds grootste bij is toch niet uitgestorven

Zo groot als de duim van een volwassene, kaken zoals die van een vliegend hert en vier keer zo groot als een honingbij. De Megachile pluto, oftewel "Wallace's giant bee", 's werelds grootste bij, is niet bepaald onopvallend. Toch was er 38 jaar lang geen spoor van te vinden. Wetenschappers zijn er nu in geslaagd een exemplaar te vinden op een eilandje in Indonesië.

De bij raakte voor het eerst bekend bij wetenschappers in 1858, toen de Britse natuurwetenschapper en ontdekkingsreiziger Alfred Russel Wallace een vrouwelijk exemplaar aantrof op het Indonesische eiland Bacan. Hij beschreef het als "een groot, zwart wespachtig insect, met immense kaken zoals van een vliegend hert." Wallace bleek niet bijzonder geïntrigeerd, hij wijdde er slechts een lijntje aan in zijn dagboeken, maar de bij werd al snel een obsessie onder biologen.

Ondanks haar afmetingen (vrouwtjes worden 4 cm, met een vleugelspanwijdte van 6 cm, mannetjes nog geen 2,5 cm) bleek "Wallace's giant bee" ongrijpbaar voor wetenschappers, letterlijk en figuurlijk. Pas in 1981 kwam er opnieuw een melding. De Amerikaanse entomoloog (insectkundige, nvr) Adam Messer ontdekte enkele vrouwelijke exemplaren op drie Indonesische eilanden. Hij beschreef onder meer hoe de bij haar gigantische kaken gebruikt om hars en hout te verzamelen om haar nest te verstevigen.

Wetenschappers slaagden er sindsdien niet meer in om exemplaren te vinden en ze begonnen zelfs te vrezen dat de soort uitgestorven was. Maar nu is er goed nieuws: een team van Amerikaanse en Australische biologen hebben een levende bij, een vrouwtje, gevonden op de Indonesische eilandengroep Noord-Molukken.

Ter vergelijking: een honingbij naast 's werelds grootste bij:

AFP or licensors

"Die bij is gewoon belachelijk groot"

Die ontdekking kwam er niet vanzelf. "'s Werelds grootste bij" mag dan wel enorm zijn, ze is ook zeldzaam, woont in verafgelegen gebieden en heeft specifieke nestgewoonten, en dat maakt het moeilijk om haar te vinden. De bij maakt haar nest door gaten te boren in de nesten van termieten die in bomen leven, en daar houden ze zich het grootste deel van hun leven schuil.

"Het was heel veel rondwandelen bij een temperatuur van 32 graden Celsius en de hoogst mogelijke vochtigheidsgraad, zoeken naar termietennesten en jagen op bijen", zegt Simon Robson, bioloog aan de University of Sydney. Het team had uiteindelijk vijf dagen nodig om hun "heilige graal" te vinden. Het vrouwtje woonde in een termietennest in een boom, meer dan 2 meter boven de grond.

Absoluut adembenemend om deze vliegende bulldog te zien

Fotograaf Clay Bolt

"De bij is gewoon belachelijk groot, het is zo opwindend", beschrijft Robson. “Absoluut adembenemend om deze vliegende bulldog te zien, waarvan we niet meer zeker waren dat ze nog bestond", zegt natuurfotograaf Clay Bolt. "Om in het echt te zien hoe mooi en hoe groot die bij in levende lijve is, het zoemende geluid van die gigantische vleugels langs mijn hoofd, dat was gewoon ongelofelijk."

Volgens Robson is de bij in staat om te steken, maar daar kon hij geen bewijs van leveren. "We waren er allemaal op gebrand gestoken te worden om te zien hoe erg het zou zijn, maar omdat we maar één exemplaar vonden, zijn we heel voorzichtig met haar omgesprongen."

"Wereldberoemd vlaggenschip"

De ontdekking doet de hoop rijzen dat de bossen in Indonesië deze soort nog altijd herbergen. Maar de habitat van de bij wordt bedreigd door ontbossing, en ze is door haar omvang en zeldzaamheid een gegeerd object voor verzamelaars. Momenteel is er geen enkele wettelijke bescherming.

"We weten dat het een risico is om deze herontdekking bekend te maken", zegt Robin Moore van Global Wildlife Conservation. "Maar de realiteit is dat verzamelaars zonder scrupules al weten dat die bij daar is." Het is van vitaal belang dat de Indonesische overheid stappen onderneemt om de bij en haar habitat te beschermen. "Door van de bij een wereldberoemd vlaggenschip te maken, hopen we dat ze een mooie toekomst tegemoetgaat."

Volg VRT NWS ook op Instagram: 

Meest gelezen