Onderzoeksrechters bezorgd: "Groot tekort aan mensen en middelen bij gerecht, politie en zorg"

Philippe Van Linthout spreekt namens de Vereniging van Onderzoeksrechters, die zowat 120 onderzoeksrechters in ons land vertegenwoordigt. En zijn boodschap is niet opbeurend: met de middelen en capaciteit die vandaag voorzien zijn voor justitie, politie en zorg gaan we er niet komen. "We kunnen hooguit de blaadjes van het onkruid trekken, maar niet tot aan de wortel gaan."

"Wij zien elke dag dat er mensen bij ons worden geleid die vanuit de maatschappij niet de gepaste oplossing krijgen omdat er voor hen niet gezorgd wordt", stelt Van Linthout. "Omdat er bijvoorbeeld niet aan hun psychische problematiek gewerkt wordt of omdat er geen plaats is. Het gaat dan over mensen die verslaafd zijn, mensen die pedoseksuele neigingen hebben, mensen die eigenlijk in de psychiatrie horen en bij wie wij zien dat ze misdrijven plegen. Wij kunnen dan als onderzoeksrechters niet anders dan hen aan te houden omdat ze een gevaar zijn voor zichzelf en voor de maatschappij."

Dat er dan kritiek komt op de onderzoeksrechters dat er te veel mensen in voorlopige hechtenis zitten, vindt Van Linthout dan ook niet fair. "Wij roeien met de riemen die we hebben, maar wij stellen vast dat dat eigenlijk niet meer zo goed gaat."

"Ook bij de onderzoeken die wij leiden, stellen wij problemen vast", vertelt hij. "Steeds meer politiemensen signaleren ons dat ook zij met het water aan de lippen zitten. Wij zien ook politiemensen uitvallen en krijgen antwoord dat bepaalde dingen niet lukken omdat er geen capaciteit voor is. En dat gaat niet over kleine dossiers, maar wel meestal over grote dossiers."

(Lees verder onder de foto)

Doordat ook bij de politie te weinig rechercheurs beschikbaar zijn, geraken de onderzoeksrechters ook de de controle kwijt over hun onderzoek. "Het is onze taak om de waarheid op te sporen, à charge en à décharge, en we moeten ook bepaalde zaken kunnen verifiëren. Als de politie dan zegt dat ze daar de capaciteit niet voor heeft, heb je alleen maar macht op papier. De recherchediensten kunnen er misschien niet aan doen, maar als wij het beslissen en het wordt de facto niet uitgevoerd, geraken wij de controle kwijt. Zo kan het zijn dat je naar een ongezond systeem gaat waarbij er geen controle meer is. Daar waarschuwen we voor."

Maar kunnen die problemen ook op korte termijn worden aangepakt? Er zal wat tijd moeten overgaan, vermoedt Van Linthout. Hij vindt wel dat het nu het moment is om een signaal te geven. "We hebben gewacht tot na de verkiezingen omdat we absoluut niet aan politiek willen doen." Maar de volgende regering moet wel weten waar de pijnpunten liggen.

"Justitie is altijd een sector waarvoor de minister zijn best moet doen om aan geld te geraken", weet hij. "Het is niet zo makkelijk om aan de mensen uit te leggen dat er geld nodig is voor pedofielen, drugsdealers en mensen die misdrijven plegen. De reactie is dan meestal: 'Die moet je toch gewoon maar in de gevangenis steken?' Maar daar gaat het net om. Als je het probleem niet aanpakt bij de wortel, als je mensen gewoon opsluit en er niks mee doet - niet zorgt dat die een job krijgen, dat die behandeld worden - dan komen die na een tijd buiten en is er niks veranderd."

"Men moet eindelijk eens de centen geven die aan justitie toekomen", vindt Van Linthout. "We willen niet allemaal met een dikke bedrijfswagen rondrijden, maar gewoon gebouwen die niet instorten, personeel op de vloer dat niet overwerkt en overspannen naar huis gaat, mensen die graag hun job doen en blijven doen en die zien dat hun job een effect heeft op de maatschappij."

Beluister hier ook het gesprek met Philippe Van Linthout in "De ochtend" op Radio 1: