Magnette is een man met een plan, maar snel zal blijken in hoeverre het wishful thinking is

Paars zal ooit worden gezien als een frivool intermezzo.  Dat zei Herman Van Rompuy begin 2004.  Hij werd toen weggelachen in de media.  Ach, die man heeft geen voeling meer met de moderne tijd, dacht men.  Maar Van Rompuys uitspraak is visionair gebleken.  Vandaag weten we dat paars inderdaad niet veel meer was dan een kort tussenspel in de Belgische politieke geschiedenis.

Kort, maar ook wel frivool.  Tenminste in de herinnering van veel liberalen en socialisten.  Het was een tijd van rozengeur en maneschijn.  Toch zeker de eerste jaren.  “We waren kinderlijk gelukkig”, zei Karel De Gucht daarover onlangs in "Wissel van de macht".   Want eindelijk konden  we Vlaanderen “ontknechten”.  

Er lopen wel meer liberalen rond die heimwee hebben naar dat mythische tijdperk van paars.  Het is op dat gevoel dat een gewiekste Paul Magnette probeert in te spelen.  

Die “ontknechting” kwam natuurlijk vooral tot uiting in de ethische kwesties : euthanasie en het homohuwelijk.  Logisch dus dat men nu in eerste instantie naar die dossiers grijpt.  Dat zijn de lucifers die het paarse vuur moeten aansteken. 

Hoe naïef kun je zijn om te geloven dat die ethische hervormingsdrift spontaan is opgeborreld in het Parlement ?  Dat een meerderheid van Kamerleden plots een hoge nood heeft geconstateerd in de samenleving en dan maar collectief aan het ethisch legisleren is geslagen.  Onzin natuurlijk.  De vrijzinnig-progressieve frontvorming rond die dossiers moet de chemie creëren om paars-groen mogelijk te maken. 

Het tweede fundament van paars-groen-in-wording is het Belgische patriottisme.  Dat was ook al zo onder Verhofstadt.  Die kon pas premier worden nadat hij de Vlaamsgezinde burgermanifesten bij het oud papier had gezet.   Het communautaire werd ontzenuwd door de Franstaligen meteen te geven wat ze wilden : een herfinanciering van hun onderwijs.  

Daarna mocht niets nog de Belgische pret bederven.  Paars-groen moest een nieuw elan geven aan België.  Het huwelijk van kroonprins Filip eind 1999 en het Belgisch-Nederlandse EK voetbal van 2000 deden het land baden in een tricolore sfeer.  Eventjes toch.

Met een uitgesproken Belgicistisch discours wil Paul Magnette die ambiance opnieuw oproepen.  Hij heeft het over de eenheid van het land en over een nationale kieskring.  En vooral : we moeten ons dringend voorbereiden op de 200^e verjaardag van België in 2030.  Daartoe moeten faraonische infrastructuurwerken op stapel worden gezet.    

Liberalen zijn niet ongevoelig voor zulke retoriek.   Sinds enige tijd benadrukken ze verdacht vaak dat ze een hechte liberale familie vormen met de MR.  Die Belgische framing zal essentieel zijn om een paars-groen project te doen slagen.  

Beetje vervelend daarbij is dat steeds meer Vlamingen België zien als twee verschillende democratieën.  Zo voelen ze de politieke realiteit nu eenmaal aan.  Het idee vindt zelfs ingang in Franstalig België, zoals een paar weken geleden nog bleek uit een interview in Le Soir met Marc Uyttendaele en Vincent de Coorebyter. 

Maar dat twee democratieën-frame zal kost wat kost moeten worden uitgewist onder paars-groen.   Want wie Vlaanderen ziet als een aparte democratie, die zal nooit een federale regering aanvaarden zonder Vlaamse meerderheid.    

Met slechts een beetje overdrijving vergeleek ik dit ooit met de situatie van sommige Oostbloklanden na de Tweede Wereldoorlog.  Daar kwamen na verkiezingen communistische regeringen aan de macht. Die regeringen hadden geen meerderheid in eigen land, maar putten hun macht uit de steun van een externe mogendheid, de Sovjet-Unie.  Een hegemonie noemt men dat in het jargon van de internationale betrekkingen.   Voor wie België ziet als één enkele democratie, komt die vergelijking absurd en provocerend over.  Voor wie twee democratieën ontwaart, klinkt ze vrij logisch. 

Het was ten tijde van premier Di Rupo dat ik dit schreef.  Maar toen had je nog zoiets als een institutionele meerderheid in Vlaanderen, met Groen erbij.   Alles draaide toen rond de zesde staatshervorming.  Zo was het ontbreken van een Vlaamse meerderheid in de federale regering wat weggemoffeld.  Dat zal nu niet meer het geval zijn, al zeker niet als de regering slechts steunt op één derde van de Vlaamse stemmen.

Een ethische en een Belgicistische pijler zullen echter niet volstaan om paars-groen te schragen.  Er zal ook een sociaaleconomisch fundament nodig zijn.  Wat dat betreft heeft Paul Magnette nog wat werk voor de boeg.  Hoezeer hij de liberalen ook kan charmeren met zijn progressief-vrijzinnige en patriottische project, het feest zal maar doorgaan als zowel groenen als socialisten bereid zijn om diep in het eigen linkse vlees te snijden.  

Zullen PS en Ecolo dat willen ?  Misschien meer dan je zou denken.  Het paars-groene project zal zoveel enthousiasme wekken in Wallonië, dat de kiezers wel wat door de vingers zullen willen zien.

Want hé, kijk toch eens wat voor wonderlijks Magnette allemaal voor elkaar heeft gekregen.  De N-VA verdwijnt naar de oppositie.  Het confederalisme is van de baan.  Het land is gered.  Gedaan met het communautaire geleuter.   Het Vlaamse geld blijft gestaag naar Wallonië stromen.  En de Vlamingen, die krijgen lekker een koekje van hetzelfde deeg dat ze de voorbije vijf jaar aan de Franstaligen hebben geserveerd : een regering die van in de verste verte geen meerderheid heeft in het eigen landsdeel.

In 2014 was het Bart De Wever die spectaculaire toegevingen deed om zijn droomcoalitie op de been te brengen.  België werd Vlaams bestuurd, zonder de PS en zonder meerderheid in Wallonië.  Dat mocht wel wat kosten.  Een communautaire stilstand van vijf jaar, om precies te zijn.  Wat niemand voor mogelijk had gehouden gebeurde : De Wever stak al zijn communautaire eisen in het vriesvak.  Zelden werd een zwaardere prijs betaald voor federale regeringsdeelname.

Naar analogie daarmee zou Magnette wel eens bereid kunnen zijn tot toegevingen die we ons vandaag amper kunnen voorstellen.  België Waals besturen, zonder de N-VA, en zonder Vlaamse meerderheid ?   Die droomcoalitie mag wel wat kosten.

Paul Magnette is een man met een plan, zoveel is duidelijk.  De komende dagen zal blijken in hoeverre het wishful thinking is.  Als we de media mogen geloven heeft Magnette de liberale partijtop al op zak.  Zijn paarse hocuspocus lijkt te werken.  Alleen, de basis van Open VLD stribbelt tegen.  En de liberale Kamerfractie is ook al niet wild enthousiast.

Maar verdorie, wat krijgen we nu ?  Burgemeesters en parlementsleden die zich verzetten tegen de koers van de partijtop ?   Dat kan toch niet waar zijn ?  We gaan de talrijke boeken over de Belgische particratie toch niet moeten herschrijven zeker ?   Om maar te zeggen dat er met Magnette veel op het spel staat, ook voor politicologen.