Grondwerken Oosterweelverbinding opnieuw gedeeltelijk stilgelegd na uitspraak Raad van State
Een maand nadat de grondwerken van de Oosterweelverbinding werden heropgestart, worden ze alweer gedeeltelijk stilgelegd. Een burgerbeweging was naar de Raad van State getrokken tegen die werken, omdat een deel van de grond op Oosterweel vervuild is met giftige PFAS-stoffen. Volgens de rechter kan Lantis, het bedrijf dat Oosterweel bouwt, niet garanderen dat er geen bijkomende milieu-impact zal zijn. Lantis reageert teleurgesteld.
Het is niet de eerste keer dat de grondwerken worden stilgelegd. Eind vorig jaar spande de Zwijndrechtse actiegroep Grondrecht samen met milieuorganisatie Greenpeace en activist Thomas Goorden een zaak aan bij de Raad van State naar aanleiding van de werken aan de Oosterweelverbinding. Bouwheer Lantis is momenteel bezig met het uitgraven van met PFOS vervuilde grond op Linkeroever en verplaatst die naar terreinen van 3M in Zwijndrecht. Volgens de Raad van State was de werfzone daarbij niet correct afgebakend. De Raad van State schorste daarop de conformverklaring voor het technisch verslag.
Om tegemoet te komen aan het oordeel van de Raad van State maakte Lantis aparte Kadastrale Werkzones op per vergund project. In nauw overleg met Grondbank werden de Technische Verslagen volledig herwerkt. Op 7 maart werden de grondwerken hervat.
Raad van State geeft milieuactivisten over de volledige lijn gelijk
Voor de Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace, maar ook voor activist Thomas Goorden en Grondrecht, was de aanpak van Lantis onvoldoende. Begin maart werd er daarom een spoedprocedure aangespannen bij de Raad van State.
"Eigenlijk wordt er gegraven zonder bodemsaneringsplan", zegt Tycho Van Hauwaert van BBL. "Men wil absoluut de Oosterweelwerken verderzetten, terwijl er eerst werk moet worden gemaakt van sanering. De werken kunnen de sanering net bemoeilijken en er ook voor zorgen dat 3M er uiteindelijk niet voor moet opdraaien." De procederende partijen menen ook dat er nog steeds niet wordt gewerkt met de strengste bodemnormen.
Zij krijgen vandaag over heel de lijn gelijk van de Raad van State. Milieuactivist Thomas Goorden: "De Raad van State volgt ons eigenlijk over de hele lijn. Ze gaan daarbij in op twee van onze argumenten. Ten eerste zijn ze, net als wij, van mening dat Lantis niet kan garanderen dat er geen bijkomende milieuschade zal zijn, vooral niet op het grondwater. Ten tweede vindt de Raad van State dat de gronden die Lantis wil inpakken gekwalificeerd zouden moeten worden als afvalstof. Momenteel pakt Lantis die in en begraaft die in de berging en daar staat geen eindtermijn op. De Raad van State vraagt nu óf een stortplaatsvergunning voor de hoeveelheden ingepakte gronden óf er moet een reglementaire bodemsanering komen van heel het gebied. Momenteel gebeurt geen van beiden. Dus wat men doet is niet legaal."
De Raad van State geeft ons over de hele lijn gelijk: wat men daar doet, is niet legaal
Daarom schorst de Raad van State nu het technisch verslag en zonder verslag moeten de werken stopgezet worden. Thomas Goorden is tevreden: "Wij krijgen nu eindelijk gelijk en dat is een enorme opluchting. Het is hallucinant dat het zo ver is moeten komen. De houding van de minister hierin is onvergeeflijk. Ze heeft hier zware fouten gemaakt. Ik denk dat we nu richting strafrechtelijke vervolging dingen mogen zien."
Tot nu toe werd er voorrang geven aan de werf, nu is het tijd om de gezondheid van de omwonenden te prioriteren.
Ook Greenpeace België is tevreden met deze uitspraak. Joeri Thijs: "Wat ons betreft, is het heel duidelijk: dit arrest moet de overheid en ook Lantis ertoe overtuigen de koppen samen te steken met OVAM en om voorrang te geven aan de opkuis van deze regio en pas dan verder gaan met de werken. Tot nu toe werd er voorrang gegeven aan de werf, nu is het tijd om de gezondheid van de omwonenden te prioriteren".
Lantis: "Betreuren dit ten zeerste, maar de andere werken gaan door"
Lantis, de bouwheer van de Oosterweelverbinding, reageert teleurgesteld: "We hebben de afgelopen maanden, samen met onze aannemers, samen met onze raadslieden en onze erkende bodemsaneringsdeskundigen, samen met onze partners en stakeholders werkelijk alles in het werk gesteld om ons te schikken naar het arrest van eind vorig jaar. Dat de grondwerken nu opnieuw worden stilgelegd, komt bijzonder hard aan", zegt Luc Hellemans, algemeen directeur bij Lantis.
Hoe lang de grondwerken met gebiedseigen grond precies stil zullen leggen, is volgens Lantis moeilijk te voorspellen. De juridische analyse van het arrest en de gevolgen daarvan zijn momenteel volop aan de gang. Lantis benadrukt dat het in bepaalde zones van Oosterweel wel zal kunnen doorwerken: het hele project is opgedeeld in zones en het arrest van de Raad van State slaat op de grondwerkzaamheden in één van die zones.
Zowel Annik Dirkx van bouwheer Lantis als Tycho Van Hauwaert van de Bond Beter Leefmilieu reageerden ook in de VRT NWS live vanmiddag:
Politieke reacties
Ook vanuit politieke hoek komen er heel wat reacties op het arrest. Hannes Anaf van oppostiepartij Vooruit: "De Oosterweelwerken mogen geen bijkomende risico's veroorzaken voor de gezondheid van de mensen in Zwijndrecht en omgeving. Dat is voor Vooruit een duidelijke rode lijn. De Raad van State zegt met de schorsing dat dit niet kan worden gegarandeerd, ondanks wat de Vlaamse Regering eerder beweerde. Het is duidelijk dat de Vlaamse regering met Lantis opnieuw aan de tekentafel moet om tot een oplossing te komen die juridisch sluitend is, maar vooral, die ervoor zorgt dat de gronden gesaneerd worden en de gezondheid van de mensen beschermd wordt. "
Groen is niet verwonderd over de vernietigende uitspraak van de Raad van State over hoe de PFOS vervuiling voor de Oosterweelwerken werden aangepakt. Vlaams parlementslid en lid van de PFOS-onderzoekscommissie Mieke Schauvliege stelt zich vragen bij de toepassing van de milieuwetgeving: "Het is heel pijnlijk dat zowel de vorige als de huidige Vlaamse regering een loopje neemt met haar eigen wetgeving. Grond met zo'n grote vervuiling kan je niet wegstoppen in bermen, die moet je saneren, afvoeren naar een erkende stortplaats of een erkende stortplaats inrichten. Je moet daarnaast alle vervuiling en effecten van de werf op de vervuiling in rekening brengen. Ook de vervuiling van het grondwater."
Bart De Wever, burgemeester van Antwerpen (N-VA) is teleurgesteld: “Het wordt in Vlaanderen echt onmogelijk om grote, noodzakelijke infrastructuurwerken te verwezenlijken. We rijden ons hopeloos vast in procedures waarbij iedere klager gelijk schijnt te krijgen. Oosterweel is niet het probleem, het is de oplossing. Het project moet er hoe dan ook komen. De mobiliteit van Vlaanderen en de leefbaarheid van Antwerpen hangen daar van af.”
Viceminister-president Ben Weyts (N-VA) noemt het nieuwe arrest van de Raad van State over de Oosterweelwerken "redelijk verbijsterend". Hij vreest dat zo quasi alle grote werken in Vlaanderen onmogelijk worden. Het is nu volgens hem aan de Vlaamse Regering om te kijken hoe het nu verder moet. "Ik denk niet dat we dit zomaar blauwblauw kunnen laten. Want dat zou ervoor zorgen dat we nergens nog in Vlaanderen twee stenen op elkaar kunnen leggen", aldus Weyts. "Niets is zo nefast voor het milieu als de files in Antwerpen. Hoe sneller we die problemen kunnen aanpakken door werk te maken van die Oosterweelverbinding, hoe beter voor het milieu zou ik denken."
Minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) en minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) willen eerst het arrest bekijken voor ze willen reageren.