Parket vraagt 10 jaar cel voor gesjoemel met humanitaire visa: "Zelfs vanuit de gevangenis bleef Kucam manipuleren"

Begin 2019 kreeg het magazine "Pano" aanwijzingen dat verschillende oosterse christenen in Mechelen forse bedragen hadden betaald om met een humanitair visum naar België te kunnen komen. Ook het parket onderzocht de zaak in diezelfde periode. Niet veel later werd N-VA-gemeenteraadslid uit Mechelen Melikan Kucam opgepakt in de zaak. Hij werkte als tussenpersoon voor het kabinet van toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA). 

Francken liet in die periode verschillende oosterse christenen uit Syrië overkomen via dergelijke visa. Een reddingsoperatie, noemde hij dat. Maar zonder dat Francken het wist, zou Kucam misbruik gemaakt hebben van zijn machtspositie. Hij zou zich fors hebben laten betalen om de humanitaire visa te regelen. Uiteindelijk werden in totaal 10 verdachten geïdentificeerd die deel zouden uitmaken van het netwerk. "De vroegere staatssecretaris en zijn medewerkster hebben tijdens hun verhoor gezegd dat zij geen extra controle deden of alle mensen die op de lijst stonden wel degelijk in aanmerking kwamen voor een visum. Dat was de verantwoordelijkheid van Kucam, als tussenpersoon", zei de aanklaagster in haar pleidooi.

Het parket zegt zelf dat het een sterk dossier heeft, met duidelijke bewijzen in de richting van Melikan Kucam. Verschillende mensen zijn verhoord, en er werden ook huiszoekingen gedaan. In totaal zijn 246 oosterse christenen overgekomen naar ons land via het systeem van humanitaire visa. Het parket denkt dat Kucam zelf zeker 95 van die mensen daarvoor heeft laten betalen. Ze betaalden niet de normale administratieve kosten van 350 euro, maar wel bedragen tussen de 2.000 en 10.000 euro. Het gerecht schat zo dat Kucam in totaal meer dan een half miljoen euro verdiende. Kucam zelf ontkent alles. "Ik kan in de spiegel kijken", zo zei hij nadat hij uit de gevangenis vrij mocht met een enkelband. Intussen is hij vrij onder voorwaarden, net als alle andere 9 verdachten.

"De afspraak was ook dat mensen die zo een visum kregen, binnen het jaar asiel zouden aanvragen in ons land. Dat is lang niet altijd gebeurd. Van de 246 mensen die via Kucam een visum kregen, heeft er een honderdtal zich nooit aangeboden bij de Dienst Vreemdelingenzaken om asiel aan te vragen. Sommigen van hen zijn tegen de regels naar een ander Europees land gaan wonen. Als je ziet dat van alle mensen die een humanitair visum hebben gekregen, er 121 geen asiel hebben gevraagd in ons land, dan maken de 100 van Kucam daar een belangrijk deel van uit", pleitte de aanklaagster.

Volgens de aanklaagster waren verschillende getuigen en zelfs medebeklaagden bang voor Melikan Kucam: "Verschillende mensen zeiden dat ze niet wilden dat Kucam zou weten dat ze over hem getuigd hebben. Ze vreesden voor hun eigen veiligheid of die van hun familie. Na de uitzending van "Pano" werd op Facebook een oproep gedaan, waarin 5.000 euro werd beloofd aan wie kon zeggen wie de anonieme getuige uit de uitzending was." Tekenend is volgens de aanklaagster ook dat Kucam vanuit de gevangenis een steunmars voor zichzelf zou hebben georganiseerd: "Voor de buitenwereld moest het lijken alsof die door een vzw werd georganiseerd, maar in werkelijkheid had hij zelf het initiatief genomen voor die steunmars. Het zegt iets over zijn persoonlijkheid hoe hij zelfs vanuit de gevangenis druk bleef zetten op zijn gemeenschap."

"Melikan Kucam had als gemeenteraadslid voor de N-VA veel aanzien. Hij pakte ook graag uit met zijn directe lijn met staatssecretaris Theo Francken. Tijdens zijn verhoren bij de politie zegt Kucam nog dat hij alles gedaan heeft in samenspraak met het kabinet-Francken en met de N-VA. Het klopt dat hij een goede band had, maar daar heeft hij op schandelijke wijze misbruik van gemaakt", zegt de aanklaagster.

Onder de 9 andere verdachten zitten ook de vrouw en zoon van Kucam. Alle verdachten zouden meegewerkt hebben aan het netwerk van gesjoemel met humanitaire visa. De andere beklaagden zijn tussenpersonen. Kucam zou nooit rechtstreeks geld hebben ontvangen, maar altijd via zulke tussenpersonen.

Het parket vraagt niet de maximumstraf voor de beklaagden, maar toch stevige veroordelingen. Voor Melikan Kucam wil de aanklaagster een celstraf van 10 jaar en een boete van 2.500 euro per vermoedelijk slachtoffer van mensensmokkel (dat zijn er 95). Voor Kucams zoon en vrouw worden straffen van 6 en 5 jaar gevraagd, voor de andere beklaagden gaat het om celstraffen van 1 en 2 jaar. Er worden ook schadevergoedingen gevraagd door de Belgische staat, het federaal migratiecentrum Myria en twee mensen die betaald hebben voor een visum. 

Kucams advocaat Mounir Souidi toonde zich voor het begin van de zitting alvast niet onder de indruk: "Dat het parket dat zegt, verwondert mij niet. Maar het kan geen enkel bewijs leveren voor de schuld van mijn cliënt, dus de vrijspraak zou voor mij een logisch gevolg moeten zijn." 

In zijn pleidooi stelde Kucams advocaat zich vragen bij het verloop van het onderzoek: "Mijn cliënt heeft negen of tien keer bijkomend onderzoek gevraagd, dat is hem altijd geweigerd." Volgens Souidi is er ook geen sprake van mensensmokkel: "Het gaat hier niet over smokkel bij nacht en ontij. Deze mensen zijn op een propere manier naar de ambassade gegaan en hebben daar een visum gekregen." Alles is daarbij legaal verlopen, zegt Souidi.  "En als die mensen in Brussel aankomen, is het niet de taak van mijn cliënt om hen op de luchthaven op te wachten, hen aan zijn pols vast te ketenen en hen mee te nemen naar de Dienst Vreemdelingenzaken om asiel te gaan aanvragen. Dat is niet zijn taak."

Volgens zijn advocaat hield Kucam zich louter bezig met humanitair werk, en kon hij op geen enkele manier de mensen controleren aan wie hij een visum hielp te geven. "Dat heeft de medewerkster van Theo Francken bevestigd in haar verhoor. Zij dacht trouwens dat de visa die werden uitgereikt, geldig waren voor de hele Schengenzone in Europa, en niet alleen voor België. De politie heeft haar erop moeten wijzen dat ze dat verkeerd zag."

"Dit dossier stuit me tegen de borst", zei Kucams andere advocaat Walter Damen. "Ik zie hier echt een tsunami van vooringenomenheid. De zaak is begonnen met die uitzending van "Pano", waarin mijn cliënt meteen voor heel Vlaanderen is afgeschilderd als een grote schurk."

"Melikan Kucam had met zijn twee handen van die zaak moeten afblijven", vervolgt Damen. "Het parket vervolgt wie het wil, daar moet ik niets over zeggen, maar we moeten toch eens kijken naar hoe het kabinet-Francken zich in dit dossier heeft gedragen. Het wilde zich populair maken bij een deel van de bevolking door christenen te redden uit een verschrikkelijke oorlogssituatie, waar ze het slachtoffer van moslims dreigden te worden. Dat zal voor een stuk uit een oprechte bekommernis gebeurd zijn, maar ook een politiek doel gediend hebben. Kucam heeft daaraan meegewerkt, en dat was geen goed idee. Want plots ontstonden er allerlei geruchten, en kwamen er tussenpersonen opdagen die een graantje wilden meepikken."

Kucams advocaten vragen om extra getuigen op te roepen, die moeten komen bevestigen dat ze geen geld aan Kucam betaald hebben. Het is nog onduidelijk of de rechtbank daarop in zal gaan. Daarnaast vragen ze dus de vrijspraak voor hun cliënt.

Kucam zelf kwam ook even aan het woord, maar hij vroeg om vooral op de tweede procesdag te mogen spreken: "Ik ben nu te perplex door wat ik gehoord heb. Het parket blijft hier maar foute dingen zeggen. Waar haalt u het dat ik geld van die mensen heb gevraagd?" 

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":