6 redenen waarom je vandaag moet feesten en roepen: "Lang leve de Koning!"

"Voor vorst, voor vrijheid en voor recht". Het zijn de laatste woorden van ons volkslied, de Brabançonne, en ze zijn steeds minder vanzelfsprekend. Elk jaar op 15 november, "Koningsdag" of "Dag van de Dynastie", komt dezelfde discussie weer tot leven. Moet België een monarchie blijven, en wat moet de rol van de koning zijn? De discussie gaat enigszins in tegen de ware bedoeling van de feestdag van 15 november, met name een feest ter ere van ons koningspaar. Het lijkt mij interessant om de discussie eens om te draaien op een positieve manier: “wat is de bijdrage van de monarchie aan België?”

Het eerste, en meest gebruikte argument, tegen de dynastie is de kostprijs ervan. Enerzijds zou de koning ons te veel kosten, en anderzijds zou een president goedkoper zijn dan de koning. De RTBF maakte in november vorig jaar het rapport op van het budget van de monarchie. Het budget voor de koning dit jaar bedraagt €36 406 000, voor dotaties maar ook voor ondersteunende diensten. Met andere woorden betreft het hier €3,31 per Belg, per jaar.

Toch hoor je ieder jaar opnieuw verkondigen dat het koningshuis ons handenvol geld kost. Iets dat, met de drie euro, fundamenteel onwaar blijkt te zijn.

Ook hoor je regelmatig verkondigen dat een republiek goedkoper zou zijn dan een koning, maar ook dat is discutabel. Zo kostte in 2013 het Duitse presidentieel regime 30,7 miljoen euro, wat vergelijkbaar is met onze koning, en het Franse presidentieel regime 111 miljoen. Dat is driedubbel zoveel als de kostprijs van onze koning.

Het is niet noodzakelijk dat een koning duurder is dan een president. In België leven wij nu in een uitzonderlijke situatie waarbij er twee staatshoofden betaald dienen te worden, en binnenkort een kroonprinses. Maar normaal gesproken is het enkel het staatshoofd en zijn opvolger die betaald worden, tot nu toe is het ook nog Laurent en Astrid, maar in de toekomst krijgen ook de broers en zussen van de koning(in) geen dotatie meer.

In een presidentieel systeem is het niet enkel de huidige president die betaald dient te worden, maar ook alle vorige presidenten dienen onderhouden te worden. Zij zijn op de hoogte van staatsgeheimen, en als zij nog loon krijgen, maakt hen dat minder ontvankelijk voor omkoperij. Het is belangrijk om de vorige staatshoofden te voorzien in het nodige comfort. Zo betaalde Frankrijk in 2012, 10 miljoen euro enkel en alleen voor gewezen staatshoofden. Het staat dus als een paal boven water dat een republiek niet automatisch goedkoper is dan een monarchie.

Uiteraard is de kostprijs niet het enige argument voor een republiek, misschien is dat zelf het minst belangrijke. Het belangrijkste argument is het nut van de koning.

Eerst even over het democratische gehalte van de koning in België. Ook al lijkt er niets democratisch aan een functie louter bepaald door geboorte, toch is het juist die koning die onze monarchie waarborgt. Zeker in een land zoals België, waar de politiek versplinterd is tussen de verschillende landsdelen.

Stel je nu even voor dat er een PS-president wordt verkozen tijdens de presidentsverkiezingen, maar de N-VA wint de parlementsverkiezingen. In wat voor impasse zouden we dan niet terechtkomen?

De onpartijdigheid van de koning zorgt ervoor dat er in alle rust een regering kan worden gevormd. Het bewijs daarvan zit in het feit dat de koning een regering van Vlaams-nationalisten en slechts één Waalse partij niet heeft tegengehouden, maar zich heeft aangepast aan de politieke realiteit. Dat gegeven van neutraliteit is onvervangbaar.

Een voorbeeld uit de politieke realiteit is de regeringsvorming in Nederland. Koning Willem-Alexander werd voor het eerst buiten de regeringsvorming gehouden, en het werd de langste formatie in de Nederlandse geschiedenis. Het was de eerste keer, en men kan het nog het voordeel van de twijfel geven.

Wat men wel weet, is dat er tijdens de eerste ‘koningloze’ regeringsvorming met weemoed werd teruggekeken op de hulp van koning Willem-Alexander. Zo kopte het NRC Handelsblad met "waar is de koning als je hem nodigt hebt?". Een gedachte om eens bij stil te staan, zeker in de aanloop naar de volgende federale verkiezingen in mei 2019. 

Uiteraard reikt de functie van de koning ook verder dan gewoon bij de regeringsvorming. Hij vertegenwoordigt ons land op verschillende evenementen zoals vorige zondag op 11 november. Hij behoort tot de hoogste politieke macht en dat voegt een facet toe aan zijn bezoeken. Zowel op handelsmissies als bij evenementen en protocollaire gebruiken is de aanwezigheid van de koning een eer. En het gaat niet enkel om de eer: de handelsmissies van de koning bewijzen iedere keer hun nut. Zeker met de huidige koning Filip die erg focust op economische belangen.

Bij de handelsmissie naar Canada reisden er zo 203 deelnemers, onder wie 106 zakenmensen, mee met de koning en de koningin. Zeker in oosterse culturen, die erg begaan zijn met tradities, vormt de aanwezigheid van de vorst een meerwaarde.

Uiteraard zit daar niets tussen dat een president niet kan doen. Waar het verschilpunt en voordeel van de koning wel zit voor ons, tegenover de president is de ervaring die de koning heeft. In tegenstelling tot president Macron, die enkele jaren geleden nog in een bank werkte, om later staatshoofd te worden van Frankrijk, wist koning Filip, en zeker ook kroonprinses Elisabeth, waartoe ze voorbestemd waren of zijn.

Hun hele leven stond in het teken van de voorbereiding van het onderhouden van die relaties en het opdoen van ervaringen op internationaal vlak. Het is een uitzonderlijke leerschool die men krijgt met de monarchie. Een ander voordeel op dat vlak is de vriendschappelijke band die kan optreden met andere monarchieën zoals de uitzonderlijke relaties tussen de Belgische koninklijke familie en de Japanse keizerlijke familie.

Maar ook in eigen land, los van handelsmissies, heeft de rol van de koning iets mysterieus, juist vanuit het niet-verkozen zijn. De figuren van de koning en de koningin blijven in het mysterieuze gewikkeld. Om even de persoonlijke kant op te gaan, zou ik premier Michel de hand durven geven, terwijl ik bij koning Filip toch even met de mond vol tanden zou staan. Juist door het feit dat hij zich niet veel in het openbaar begeeft.

Een derde punt van voordeel, na de regeringsvormingen en de handelsmissies en protocollaire verplichtingen, is het voordeel van geboorterecht. De hetze rond de postjes van de Nationale Bank en de gouverneur van Oost-Vlaanderen toont aan dat het voor vrouwen moeilijk(er) is om zich te bewegen in de hogere regionen van de politiek, die nog steeds een mannenbastion is.

Juist daarom kunnen we allen blij zijn dat ons volgend staatshoofd een koningin is. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik persoonlijk heel blij ben dat Elisabeth onze volgende koningin is, en de hoogste politieke macht in dit land gedragen wordt door een vrouw.

In een presidentieel systeem lijkt het mij heel onwaarschijnlijk dat er in de nabije toekomst een vrouw president geworden zou zijn in België. Sterker nog, ik zie eerder Elisabeth koningin worden dan een vrouw premier van onze volgende regering.

Lees verder onder de foto.

Uiteraard zit hier een geluk in dat de eerstgeborene een vrouw is, maar dat neemt niet weg dat ik het in naam van de gelijkheid tussen man en vrouw een grote meerwaarde vind dat het oudste kind van koning Filip een "echt vrouwtje" is. Een kroonprinses die dan ook nog eens les volgde in een Nederlandstalige school en ons vier jaar geleden trakteerde op een ontroerende toespraak in de verschillende landstalen. Voor wie geen fan is van Filip, is er hoop op een sterke dame die wacht om de troon over te nemen.

Ik ben in ieder geval overtuigd van het positieve effect van de monarchie op het land België, en de meerwaarde van het instituut voor ons land. Zelf als je geen fan bent van het instituut dient erkend te worden dat hetzelfde geldt voor de Belgische monarchie als voor democratie: "het minst erge van alle systemen".

Maar ik persoonlijk ben wel fan van de monarchie en koning Filip en koningin Mathilde. En wens hen dan ook een prettige Dag van de Dynastie toe!