Na de "ezelsstamp" van Paul Magnette (PS): wat nu? "We zijn een stukje dichter bij nieuwe verkiezingen gekomen"

De tijdlijn van de politieke gebeurtenissen van dit weekend start eigenlijk al op vrijdagochtend. In een duidelijk gecoördineerde communicatieactie - interviews in De Standaard, Le Soir en bij de RTBF - gooit PS-voorzitter Paul Magnette de deur naar een paars-gele coalitie dicht. Niet voor het eerst, maar wel op een moment dat verschillende spelers, niet het minst koninklijk opdrachthouder Koen Geens (CD&V) himself, geloven dat er prille stappen kunnen worden gezet naar een regeringsvorming.

"De opdracht van Koen Geens is dood en begraven", concludeert VRT-Wetstraatjournalist Ivan De Vadder, en alle politieke analisten met hem. Ze krijgen gelijk en vroeger dan verwacht: op vrijdagavond levert Koen Geens zijn opdracht opnieuw in bij de koning.

Op zondagochtend, in "De zevende dag", doet een ongewoon scherpe Koen Geens zijn relaas. "Het is gesprongen op 'ik heb er genoeg van'", zegt hij. "Ik ben geen naïeve mens. Ik ben aan de opdracht begonnen omdat ik wist dat ik de twee partijen wellicht bij elkaar kon brengen. Als ik dat niet wist, had ik mijn kop niet op het blok gelegd."

Geens voelt de dichtgeslagen deur van Magnette als een vernedering. "Ik had toch graag een iets elegantere sortie gekregen dan de ezelsstamp van vrijdagmorgen. Dat verdient niemand." 

En hij kan evenmin smaken hoe zijn partij wordt behandeld. "Wij zijn geen passe-partout, wij zijn niet de dweil van de Wetstraat. Als men wil praten, dan zal men moeten praten over de ethische en communautaire thema's. (...) Ik voel me niet persoonlijk aangevallen, maar wie mijn partij aanvalt, zal mij tegenkomen."

(Lees verder onder de foto)

Volgens N-VA-Kamerlid Theo Francken was de "ezelsstamp" van Magnette eigenlijk vooral gericht aan Bart De Wever en de N-VA, zo zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. Maar nu moeten de Vlaamse partijen vooral eendrachtig blijven, vindt hij. "Als ze bij de PS zien dat ze daar geen wig tussen kunnen drijven, zullen ze wel tot inzicht komen."

Opmerkelijk is dat Francken de deur tot gesprekken met de PS geenszins sluit. "N-VA blijft bereid om verantwoordelijkheid te nemen, als grootste partij van het land. (...) De grootste partijen van Vlaanderen en Wallonië zullen vroeg of laat met elkaar aan tafel moeten zitten als je een structurele hervorming wenst. En die wensen wij."

Hij wijst erop dat voorzitter Bart De Wever in elk geval niks te verwijten valt en "al 8 maanden gezwegen heeft en zeer discreet is geweest". 

Beluister hier het interview met Theo Francken in "De ochtend" op Radio 1:

Hoe het ook zij: koning Filip moet terug naar af en neemt nu een paar dagen de tijd om de verschillende partijen opnieuw te consulteren. Een korte pauze, zeker tot woensdagavond, zou de politieke gemoederen wat moeten bedaren. Vanmiddag om 15 uur zal Maxime Prévot van CDH als eerste van de 10 partijvoorzitters op de koffie gaan. Hij wordt gevolgd door Meyrem Almaci (Groen) en Bart De Wever (N-VA). 

Maar wat is er überhaupt nog mogelijk? "De puzzel is in elk geval nog ingewikkelder geworden", zegt Ivan De Vadder in "De ochtend". "Als je ergens tot een oplossing wilt komen, is CD&V - of je het nu wilt of niet - daar een deel van. Of het nu in een formule is met of zonder N-VA. Maar de kloof tussen de PS en CD&V is net een stukje groter geworden."

Paars-geel mag u - in ieder geval als het gaat over de korte termijn - van het lijstje schrappen, zo is dit weekend nogmaals duidelijk geworden.

De fameuze Vivaldi-coalitie afstoffen dan maar? PS, SP.A, Groen, Ecolo, MR, Open VLD én CD&V samen in één regering, dat is om verschillende redenen niet zo evident. Zo heeft die formule geen meerderheid in Vlaanderen. "Je merkte vanochtend hoe Theo Francken en de N-VA daar makkelijk op kunnen reageren", zegt De Vadder.

CD&V wil enkel meeregeren als ook de grootste Vlaamse partij, de N-VA, mee aan boord zit. Bovendien wordt CD&V niet bijster vrolijk van de gedachte om een regering te depanneren met partijen die onder meer op ethisch vlak volledig andere standpunten innemen.

De Vadder ziet zelfs nog meer zwakke plekken van Vivaldi. "In die formule is SP.A eigenlijk overbodig, dus ook daar zijn er heel wat mensen die twijfelen. Open VLD wil ruimte krijgen in zo'n coalitie, maar is de PS bereid om die te geven?"

Misschien kunnen CDH en Défi, twee kleinere Franstalige partijen, Vivaldi aan een meerderheid helpen, zo hoorde Wetstraatjournalist Johny Vansevenant bij CD&V-minister Pieter De Crem. Maar dan is de vraag: wil Open VLD dat wel, zonder CD&V? 

"En zo kom je opnieuw uit bij een vorm waarbij je N-VA en PS toch in een regering probeert te krijgen", ziet De Vadder. CD&V-voorzitter Joachim Coens is zelf een noodregering genegen, waarbij de partijen uit de deelstaatregeringen het federale niveau tijdelijk besturen. 

"Er zal op een bepaald moment wel iets moeten gebeuren", zegt De Vadder. "Want in ons land is er geen wet die zegt dat je moet stoppen met het zoeken naar een regering. Theoretisch gezien kan je dit blijven doen tot de verkiezingen van 2024. Misschien moet er dan toch gedacht worden aan een mechanisme dat partijen op een bepaald moment verplicht om een regering te vormen met de meerderheid uit beide regio's."

Beluister hier de analyse van Ivan De Vadder in "De ochtend" op Radio 1:

En als het niets van dat alles wordt? Dan worden het nieuwe verkiezingen. Het Vlaams Belang stuurt er al langer op aan. Voor die partij zien de peilingen er momenteel erg goed uit. Weinig andere partijen zien dat nu echt al als de eerstvolgende stap. 

En toch: "Als je kijkt naar de partijvoorzitters en Koen Geens in "De zevende dag", dan merk je daar toch vooral partijprogramma's, eigen verwezenlijkingen en eigen wensen naar voren worden geschoven", zegt De Vadder. "Dus daar werd al wat een campagnepraatje gehouden." In zijn ogen zijn we "een stukje dichter bij verkiezingen gekomen".  

In "De ochtend" op Radio 1 liet Peter Mertens, de voorzitter van de uiterst linkse PVDA, ook al weten dat het "waarschijnlijk niet anders zal kunnen". "Ik zie niet hoe wij anders uit die impasse kunnen komen. Het is geen droomscenario, maar de strategie van de verrotting is dat ook niet."

Theo Francken zegt evenmin bang te zijn van verkiezingen, maar de N-VA stuurt daar niet op aan. "Nu is het heel belangrijk om een akkoord te maken."

Beluister hier het gesprek met Peter Mertens in "De ochtend" op Radio 1: