Hoop voor kritisch bedreigde noordelijke witte neushoorn: eicellen van laatste twee vrouwtjes bewaard
Heeft de met uitsterven bedreigde noordelijke witte neushoorn dan toch nog een kans om te overleven? Wetenschappers koesteren hoop nu ze erin geslaagd zijn om bij de laatste twee nog levende exemplaren, twee vrouwtjes, gezonde eicellen af te nemen. Die eicellen zouden nu bevrucht kunnen worden met ingevroren sperma van een mannelijk exemplaar. De laatste mannelijke noordelijke witte neushoorn overleed vorig jaar.
De noordelijke witte neushoorn (Ceratotherium simum cottoni) is een van de twee ondersoorten van de witte neushoorn. Hij heeft meer vacht op zijn oren en een kortere hoorn dan de zuidelijke witte neushoorn. De IUCN beschouwt de noordelijke witte neushoorn als kritisch bedreigd en mogelijk uitgestorven in het wild. Hij leefde oorspronkelijk in centraal Afrikaanse landen als Congo, Oeganda en (Zuid-)Soedan. In 1960 waren er naar schatting nog 2.600 exemplaren in het wild. Door stroperij nam hun aantal drastisch af. Sinds 2006 zijn er geen waarnemingen meer gedaan.
Toch zijn er nog een paar exemplaren over, letterlijk. Twee vrouwtjes, Najin en Fatu, moeder en dochter, respectievelijk 30 en 19 jaar. Ze wonen in het natuurreservaat van Ol Pejeta in Kenia, waar ze de klok rond bewaakt worden. In 2009 zijn ze samen met twee mannelijke noordelijke witte neushoorns overgebracht vanuit Europese dierentuinen naar een meer natuurlijke habitat. Het ene mannetje overleed in 2014, het andere vorig jaar.
Ondanks natuurlijke pogingen om de dieren zich te laten voortplanten en wetenschappelijk onderzoek om de soort te behoeden voor uitsterven, ontstonden er geen succesvolle zwangerschappen. Met de dood van Sudan, het laatste mannetje, zag het er dan ook erg somber uit voor de noordelijke witte neushoorns.
(lees verder onder de foto)
Tien eicellen, ingevroren sperma en een draagmoeder
Maar wetenschappers gaven de hoop nog niet op. Ze focusten op het perfectioneren van ivf-technieken en op de noodzaak om Najin en Fatu in goede gezondheid én in leven te kunnen houden. Daarnaast was er ook het ingevroren sperma van Sudan en van vier andere overleden mannelijke witte neushoorns.
En nu kunnen de onderzoekers uitpakken met goed nieuws. Afgelopen week zijn experts en dierenartsen van Ol Pejeta, de Keniaanse Wildlife Service, het Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research (Duitsland), de Dvur Králové Zoo (Tsjechië) en het medische laboratorium Avantea (Italië) erin geslaagd om eicellen weg te nemen bij de twee vrouwtjes.
Het was een experimentele procedure die nog nooit eerder uitgevoerd is bij neushoorns. En die leverde onverhoopt al meteen een goed resultaat op. De wetenschappers konden bij Najin en Fatu in totaal tien eicellen wegnemen. "We hoopten om een paar eicellen te kunnen oogsten, maar onze verwachtingen werden overtroffen. We konden bij elk van hen vijf eicellen wegnemen", zegt dokter Robert Hermes van het Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research. De procedure werd donderdag uitgevoerd. De dieren werden onder narcose gebracht, beide dames zijn snel volledig hersteld.
(lees verder onder de tweet)
Het is de bedoeling om de eicellen te bevruchten met ingevroren zaadcellen van overleden mannelijke witte neushoorns. Als het de wetenschappers lukt om een embryo te creëren, zal dat worden ingeplant bij een zuidelijke witte neushoorn, die dan fungeert als draagmoeder. Najin en Fatu blijken door gezondheidsproblemen zelf geen zwangerschappen te kunnen voldragen.
De draagtijd van een witte neushoorn bedraagt ongeveer 17 maanden. Het ultieme doel van de wetenschappers is een kudde van 5 tot 15 dieren te creëren die in hun natuurlijke leefomgeving in Afrika kunnen leven. Dat kan decennia in beslag nemen.
(lees verder onder de foto's)
Sudan, de meest begeerlijke vrijgezel
Sudan, het mannetje dat vorig jaar overleed, was de laatste van zijn soort die in het wild geboren werd, in 1973, in het land dat zijn naam draagt (en dat nu Zuid-Soedan heet, red). Hij werd gevangengenomen en overgebracht naar een Tsjechische dierentuin. In 2009 werd Sudan samen met drie andere noordelijke witte neushoorns naar een reservaat in Ol Pejeta, in Kenia, overgebracht. Daar leefden ze in een meer natuurlijke habitat.
De neushoorns werden de klok rond bewaakt en ze kregen een speciaal dieet voorgeschoteld. Toch resulteerde dat niet in succesvolle zwangerschappen. In 2014 overleed een van de vier neushoorns, waardoor Sudan achterbleef als het enige resterende mannetje.
Wetenschappers startten een project met als ultieme doel te verhinderen dat de noordelijke witte neushoorn zou uitsterven. Om aandacht en geld voor het project te genereren, dook Sudan op als "meest begeerlijke vrijgezel" op de dating-app Tinder. De noordelijke witte neushoorn won er wereldwijd heel veel harten mee, en aandacht voor de kwestie van uitstervende diersoorten.
In maart vorig jaar moesten de verzorgers Sudan laten inslapen. Hij was al oud (45 jaar) en zijn gezondheid was heel snel achteruit gegaan. Sindsdien zijn er alleen nog maar Najin en Fatu. Alle hoop is nu op hen gevestigd. En op de wetenschap.