De zussen van de koning: Marie-Christine, het zwarte schaap van de familie, verloren tussen waarheid en fantasie

Buitenbeentjes in de Belgische monarchie: in elke generatie duiken ze op. Prinses Louise dreef haar vader koning Leopold II tot waanzin met haar uitspattingen aan het hof van Wenen en haar “onfatsoenlijke” keuzes in de liefde. Koning Leopold III had met prins Karel een broer die decennialang een teruggetrokken leven als kunstenaar en eenzaat in Raversijde leidde. Ook koning Filip heeft met prins Laurent een broer die bij momenten een ongewoon levenspad bewandelt en met de regelmaat van de klok met eigenzinnige of omstreden beslissingen de pers haalt.

Toch gaat een ander koningskind (voorlopig) met de titel van meest buitenissige Belgische royal lopen. Geen prins, maar een prinses: Marie-Christine, de oudste dochter van koning Leopold III en zijn tweede echtgenote Lilian Baels en de halfzus van koning Boudewijn en koning Albert II.

Marie-Christine wordt geboren op 6 februari 1951 in Laken. Met prins Alexander hebben haar ouders al een zoon van bijna 9. Later volgt nog een dochter, Marie-Esmeralda. De kinderen danken hun bestaan aan een grote tragedie: de dood van koningin Astrid. Zij is de eerste vrouw van Leopold III met wie hij 3 kinderen heeft: Josephine Charlotte, Boudewijn en Albert. 

Hun geluk is compleet tot Astrid in 1935 sterft bij een auto-ongeluk in Küssnacht in Zwitserland. Leopold III blijft ontroostbaar achter. Zijn moeder koningin Elisabeth probeert hem af te leiden door hem aan Lilian Baels voor te stellen, de dochter van de gouverneur van West-Vlaanderen en een burgermeisje. De twee groeien naar elkaar toe en beginnen een relatie die voor de buitenwereld verborgen blijft.

Op zondag 7 december 1941 verandert alles. Terwijl Japan in de Stille Oceaan de aanval op Pearl Harbor uitvoert, laat kardinaal Jozef Van Roey in alle kerken van België een brief voorlezen waarin staat dat Leopold III een dag eerder met Lilian is getrouwd voor de wet. Al op 11 september huwden ze voor de kerk. Toeval of niet: de nieuwe bruid van de koning is op het moment van de aankondiging zwanger van hun eerste kind. 

De bevolking reageert misnoegd: het land is in volle oorlog en ervaart het huwelijk als een kaakslag, ook al omdat de herinnering van koningin Astrid nog levendig is. Onder meer door deze beslissing groeit de onenigheid over de toekomst van Leopold III, onenigheid die na de oorlog alleen maar toeneemt. Kan hij aanblijven als koning? De Koningskwestie is een feit.

Een volksraadpleging scherpt de tegenstellingen tussen voor- en tegenstanders nog aan en tegen de zomer van 1950 staat België op de rand van een burgeroorlog. Onder zware druk draagt Leopold III in augustus zijn bevoegdheden aan Boudewijn over die ze als Koninklijke Prins in handen neemt. Op 16 juli 1951 doet hij ook formeel troonsafstand ten voordele van zijn zoon die de volgende dag de eed als vijfde koning der Belgen aflegt. 

Middenin die moeilijke periode bevalt Lilian van Marie-Christine, drie weken te vroeg. “Mijn moeder liep in het park van Laken met haar twee Deense doggen”, schrijft de prinses daarover in haar autobiografie. “Toen die een konijn zagen, wilden ze erachteraan. Het vergde mijn moeder het uiterste van haar krachten om de honden tegen te houden. Enkele uren later kwam ik ter wereld.”

Eigenlijk wil Lilian haar dochter Daphne noemen, naar de Britse auteur Daphne du Maurier. “Mijn anglofiele moeder was zo dol op haar dat ze mij haar voornaam wilde geven”, schrijft Marie-Christine, “maar de regering vond die niet katholiek en historisch genoeg.” Haar ouders geven haar dan maar Daphne als tweede naam en noemen haar ook zo. Pas wanneer ze in 1960 in Oostende een schip moet inhuldigen, ontdekt ze dat ze Marie-Christine heet.

Video onder (zonder geluid): Marie-Christine huldigt in 1960 een schip in dat haar naam draagt

De eerste jaren van haar leven groeit Marie-Christine op het domein van het kasteel van Laken op. Boudewijn is dan wel de nieuwe koning, hij is ongehuwd en woont samen met Leopold III, Lilian en hun kinderen op het domein. Overdag regeert hij het land op het paleis in Brussel, ’s avonds schuift hij zijn voeten onder tafel bij zijn vader en zijn stiefmoeder.

Met Boudewijn heeft Marie-Christine min of meer een goede band, een die haar later nog goed van pas zal komen. Josephine Charlotte trouwt al in 1953 met de latere groothertog Jan van Luxemburg en is al vroeg het huis uit. Albert en ook Alexander zijn stukken ouder dan zij en hebben hun eigen leven. Enkel Marie-Esmeralda is altijd in de buurt, al is zij dan weer te jong om een soulmate van Marie-Christine te zijn, zegt ze zelf. Sowieso zijn hun karakters erg verschillend.

Video onder (zonder geluid): de plechtige communie van Marie-Christine in 1962

“She was a bitch”, noemde wijlen grondwetspecialist Robert Senelle Lilian enkele jaren geleden in de documentaire reeks “Naar het hart van de koning”. Die "bitch" schermt Marie-Christine hermetisch van de buitenwereld af. De dagdagelijkse opvoeding laat ze in handen van kindermeisjes (24 door de jaren heen), rijkswachters bewaken haar de klok rond. “Over mijn ouders herinner ik mij uit die tijd niks meer. Ze woonden in een andere vleugel van het kasteel. We kregen hen niet vaak te zien.”

Toch houdt Marie-Christine naar eigen zeggen goeie herinneringen aan de jaren in Laken over. “Het was een stukje groen paradijs in het midden van de stad.” Ze heeft er tal van huisdieren en ontwikkelt een levenslange voorliefde voor de natuur. Onderwijs krijgt ze thuis. “Ik had een Engelse gouvernante, miss Helen heette ze, die ons de originele Shakespeare liet lezen toen we nog geen tien jaar waren. Gelukkig liet ze mij ook kinderboeken lezen.”

Aan haar jeugd in Laken komt abrupt een einde wanneer Boudewijn in 1960 met Fabiola trouwt. Zijn bruid en Lilian kunnen het helemaal niet met elkaar vinden. “Fabiola was de koningin die Lilian nooit kon worden”, schrijft Marie-Christine. Tijdens de huwelijksplechtigheid in de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele is Marie-Christine een van de bruidsmeisjes. Van de spanning valt ze flauw en ze volgt de rest van de viering in de sacristie via de televisie.

Na het huwelijk verhuist Leopold III samen met zijn tweede gezin naar het kasteel van Argenteuil bij Waterloo. Boudewijn en Fabiola hebben Laken voortaan voor zich alleen. Tussen de twee huishoudens komt het nooit meer goed. “Voor mijn moeder was Fabiola een intrigante die Boudewijn bij zijn ouders heeft weggeroofd.”

In Argenteuil heeft Marie-Christine het minder naar haar zin, ook al omdat de relatie met haar moeder bijzonder stroef verloopt. “Voor mijn moeder ben ik tot de dag van haar overlijden bang geweest. Het heeft tussen ons nooit geboterd. Ze was dominant en hard. Dat ik geen makkelijk kind was, valt niet te ontkennen. Ik was erg verward. Mijn ouders spraken me er niet rechtstreeks over aan en hadden ook geen inzicht in de psychologie van een kind of puber, maar ze dachten dat ik onevenwichtig was.”

Met haar vader heeft ze een betere relatie. Ze bewondert hem, al blijft hij op een afstand en vertrouwt ze hem nooit helemaal. “Mijn vader boezemde me veel minder angst in dan mijn moeder. We hielden zelfs wedstrijden in boeren laten. Maar wat je niet mocht doen, was je hart openen. Ik heb het enkele keren gedaan en daarna ging hij alles overbrieven aan mijn moeder. Er was dus geen sprake van persoonlijke gesprekken.”

“Ik heb al vaak gezegd dat mijn vader tegelijk afstand heeft gedaan van de troon en van zijn gezin. En dat Lilian in Argenteuil de scepter zwaaide omdat ze dat in Laken niet kon.”

Uiteindelijk moet Marie-Christine toch naar school. Leopold III en Lilian sturen haar onder meer naar het Engels klooster in Brugge, een finishing school voor adellijke meisjes. Later sturen ze haar naar Saint-Gervais bij Chamonix en naar een kostschool nabij Parijs. Een bolleboos blijkt ze niet en nooit behaalt ze een diploma.

Audio onder: journalist Betty Mellaerts gaf ooit lessen Nederlands aan Marie Christine op een school van de prinsessen van Merode. In "Wintergasten" vertelt ze dat de prinses zich al de eerste dag niet aan de kledingvoorschriften hield (16 januari 2014)

Voor Leopold III en Lilian is dat niet nodig want zij zien de toekomst van hun dochter al helemaal voor zich. “In de ogen van mijn ouders lag mijn lot bij voorbaat vast: trouwen met een aristocraat, bij voorkeur met een buitenlander om typisch Belgische strubbelingen met Vlaanderen en Wallonië te vermijden, en daarna kinderen krijgen.” Verschillende namen gaan over de tongen, onder meer die van de kleinzoon van de Franse president Charles de Gaulle en die van koning Carl XVI Gustav van Zweden. Een verloving wordt nooit bekendgemaakt.

Marie-Christine is intussen een puber, maar mentaal blijft ze kinderlijk naïef. “Lichamelijk was ik een jonge vrouw, maar niet in mijn hoofd. Omdat ik als een klein meisje werd behandeld, gedroeg ik mij ook zo.” Dat neemt niet weg dat ze naar jongens begint te lonken. “Op seksueel gebied begon ik te ontwaken, maar het was verwarrend omdat ik mij in avontuurtjes stortte zonder goed te weten waar het om ging. Mijn eerste was een rijkswachter! Meer dan een flirt was het niet.”

Haar eerste echte seksuele ervaring verloopt traumatisch, schrijft ze in haar autobiografie. Na afloop van een bal in Parijs, verkracht een van haar neven haar. Marie-Christine durft het tegen niemand te zeggen, maar uiteindelijk komen haar ouders het toch te weten. Een koude douche volgt: Lilian geeft haar dochter de schuld en sluit haar twee maanden in haar kamer op. 

“Mijn moeder zat meer in met een mogelijk schandaal, dan met het welzijn van haar dochter”, vertelt ze daarover. “Ze nam het op voor die neef en ging ervan uit dat de fout bij mij lag. Mijn verkrachter liep intussen in Parijs te snoeven dat hij mij genomen had. Het was een rokkenjager met een voorkeur voor erg jonge meisjes.”

Video onder: op 12 oktober 2004 vertelt Marie-Christine in "Koppen" over de verkrachting en de reactie van Lilian

Na die beproeving is Marie-Christine ontketend en stort ze zich in de armen van verschillende mannen. “Ik vlinderde van de ene naar de andere en vond nergens voldoening. Ik zocht affectie en ik zocht die bij jongens die niet in staat waren die te geven. Ik gedroeg mij ofwel als een slet ofwel als een naïef kind.” 

Ze gaat elke nacht feesten, rookt joints en begaat de ene stommiteit na de andere. Haar ouders zien het met lede ogen aan en straffen haar voortdurend, ook als ze al een eind in de 20 is. “Ik voelde mij in hoge mate nutteloos. Mijn moeder hamerde erop hoe oninteressant ik was en dat ik nooit een correcte man zou vinden. Ik had geen greintje zelfvertrouwen.”

Video onder: op 29 mei 1997 vertelt Marie-Christine in "Jan publiek" over haar opvoeding en hoe leeg het bestaan van een prinses kan zijn.

Tegen het einde van de jaren 70 is de maat vol voor Leopold III en Lilian: in een poging hun dochter op het rechte pad te krijgen, sturen ze haar in 1980 enkele maanden naar Toronto in Canada. Ze krijgt eerst een baantje als telefonist bij de protocollaire dienst van de regering. Even later gaat ze als productieassistent bij TV Ontario aan de slag.

Voor het eerst in haar leven kan Marie-Christine aan de controle van haar moeder ontsnappen, al heeft ze ook aan die zijde van de Atlantische Oceaan voldoende oren en ogen geïnstalleerd. Een steenrijk echtpaar, vrienden van haar ouders, stelt de prinses aan le tout Toronto voor en het duurt niet lang of ze knoopt met haar oude gewoontes van feesten en mannen versieren aan.

Het geduld van Lilian geraakt opnieuw op en ze stuurt de Belgische consul in Canada op haar af met een kort en duidelijk bevel: Marie-Christine moet per direct naar België terugkeren. Ze weigert en gaat koortsachtig op zoek naar een oplossing om toch te kunnen blijven.

Enter ene Paul Drucker alias Drake, een restauranthouder uit Toronto. “Drake was weduwnaar, had drie dochters en speelde piano. We konden vrij goed met elkaar opschieten.” Ze reizen naar Florida waar ze halsoverkop trouwen. Lilian is razend, maar ze staat schaakmat. De breuk is compleet.

Het huwelijk van Marie-Christine en Drake is geen succes. Hij is homoseksueel en ziet haar louter als een trofee waarmee hij in het uitgaansleven kan pronken. “Ik was amper getrouwd of ik besefte dat ik een dwaasheid had begaan. Toen we terug in Toronto waren, organiseerde Drake een groot feest in zijn zaak en zei hij tegen iedereen die het horen wilde: “Jullie dachten allemaal dat ik een queen was, maar nu ben ik een prins”. En ik was het sierstuk van die queen.”

Na amper 2 maanden verlaat Marie-Christine Drake. Ze verhuist naar Montréal waar ze bij vrienden onderdak vindt. “Ik had geen rooie duit meer, geen werk en nauwelijks hoop voor de toekomst.” Om rond te komen aanvaardt ze allerlei klusjes. Zo gaat ze babysitten en geeft ze in badpak commentaar bij een modeshow. “Ik droeg geen verantwoordelijkheid, leidde een vrolijk en zorgeloos leven. Argenteuil negeerde mij. Voor hen bestond ik blijkbaar niet meer.”

In Montréal ontmoet ze Jean-Paul Gourgues, alweer een restauranthouder (al stellen andere bronnen dat hij een kelner is). De twee beginnen een relatie. Al snel trekt ze bij hem in, maar ze maakt hem het leven zuur en hij zet haar aan de deur. Na enkele omzwervingen neemt hij haar terug in huis en zetten ze hun relatie voort. Wel is ze intussen zwanger van een Australiër. Ze kiest voor een abortus.

Op 25 september 1983 sterft Leopold III. Marie-Christine keert naar België terug om zijn lichaam in alle stilte te groeten. De begrafenis woont ze niet bij. Het duurt jaren vooraleer de erfenis is geregeld en al die tijd zitten zij en Gourgues op droog zaad. Formeel is ze nog steeds met Drake getrouwd, maar ze heeft geen geld om de echtscheiding te betalen. Koning Boudewijn betaalt die uiteindelijk voor haar. “Uiterst discreet natuurlijk.”

In de tweede helft van de jaren 80 krijgt Marie-Christine eindelijk haar deel van het fortuin van haar vader in handen, naar verluidt ongeveer 1 miljoen dollar. Dat belegt ze bij een bank in Zwitserland. “Ik zou elke maand de rente op het kapitaal ontvangen. Alles leek me in orde.” De vette jaren zijn aangebroken en samen met Gourgues verhuist ze naar Los Angeles. Daar baten ze een poosje een restaurant uit, Le Napoléon. Ze kopen een huis en op 28 september 1989 trouwen ze.

Marie-Christine is dol op Hollywood en droomt zelf van een carrière op het witte doek. Ze probeert onder meer een rolletje in het feuilleton “Santa Barbara” te versieren, maar dat lukt haar niet. “Ik had geen green card en geen lidkaart van de acteursvakbond”, verklaart ze die mislukking. Wel schuimt ze jarenlang filmpremières en feestjes allerhande af waar ze naar eigen zeggen talloze filmsterren ontmoet, van Brad Pitt, over Tom Cruise, Johnny Depp tot George Clooney. Ze woont ook verschillende keren de uitreiking van de Golden Globes bij.

De dood van Boudewijn in 1993 moet ze via de televisie vernemen. “Niemand van de familie had me ingelicht.” Op zijn begrafenis blijft ze afwezig. Sowieso heeft ze dan al jaren geen contact meer met haar moeder, broers of zussen.

Esmeralda ziet ze in 1986 voor het laatst tijdens een uitstap in Parijs. Daar logeert Marie-Christine in de Belgische ambassade omdat ze geen geld heeft om een hotel te betalen. “De koninklijke familie mag waar ook ter wereld naar ambassades gaan omdat ze een stuk van België is”, luidt haar redenering. Dat is niet naar de zin van Lilian die Esmeralda op haar afstuurt om haar op haar plaats te zetten. Het komt tot een hoogoplopende ruzie tussen de twee zussen en ze zien elkaar nooit meer weer.

In 1994 schopt Marie-Christine stennis wanneer ze in een gesprek met “Telefacts” op VTM een boekje over haar moeder opendoet. Voor de camera beweert ze onder meer dat ze nooit liefde van haar heeft gekregen. “Ze heeft me slecht behandeld”, zegt ze in de reportage. “Ze heeft me heel erg laten lijden. Van jongs af aan gaf ze me het gevoel dat ze me niet liefhad. Ze haatte me zelfs. Ik kon nooit iets goed doen voor haar. Ik was dom en lelijk. Nooit zou iemand van mij houden.”

Op dat moment teert ze nog volop op de erfenis van haar vader, maar die is stilaan opgesoupeerd. De maandelijkse stortingen uit Zwitserland haperen en stoppen plots helemaal. Zelf geeft ze de bank de schuld. “Die had slecht belegd en bovendien stortte de markt in.” Tegelijk geeft ze toe dat ze niet goed met geld kan omgaan, al houdt ze vol dat ze geen verkwister is. “Zoals men ons niet leerde te werken, heeft men ons niet geleerd hoe we geld moesten beheren.”

Marie-Christine is terug bij af. “Het was een harde klap” zegt ze daarover. “Plots zag ik zonneklaar hoeveel geld waard was en wat je niet meer kunt doen als je er geen hebt. Vier jaar zou die klap aanhouden, vier jaar waarin onze situatie almaar sterker achteruitging.” Door hun huis in Los Angeles van de hand te doen, kopen zij en Gourgues wat tijd. Ze verhuizen naar Las Vegas waar het leven net iets goedkoper is, maar ook daar geraakt hun geld stilaan op.

In 2000 zitten ze helemaal aan de grond. Wanhopig zet Marie-Christine de grote middelen in: ze gaat actief op zoek naar nieuwsmedia die haar tegen betaling willen interviewen. Het VTM-programma “Telefacts” hapt toe en zoekt haar in Las Vegas opnieuw op. Daar zoekt ze werk, maar dat valt haar lastig. “Mijn probleem is dat ik niet ben geboren of ben opgevoed om te werken”, zegt ze voor de camera. “Ik heb geen diploma’s, ik weet niks. Ik kan enkel mijn naam gebruiken, voor public relations of als woordvoerder. Dat zou ik wel goed kunnen. Ik ben echt platzak. Ik draai elke dollar om.”

Het interview veroorzaakt een schandaal en andere media beginnen eveneens interesse in haar verhaal te tonen. Marie-Christine krijgt een telefoontje van Stern en stemt in met een interview op voorwaarde dat het Duitse weekblad haar eveneens betaalt. Tot een publicatie komt het niet want intussen krijgt ze de gewenste reactie uit Laken in de vorm van een telefoontje: de adjudant van koning Albert II reist naar Las Vegas om haar situatie te bekijken. “Van toen af kreeg ik een maandelijkse toelage.” Die komt volgens Marie-Christine in de vorm van cheques van haar moeder, maar ze zegt dat ook Laken haar geld stuurt.

Video onder: op 12 oktober 2004 vertelt Marie-Christine in "Koppen" over het interview met "Telefacts" waarvoor ze zich liet betalen

Op 7 juni 2002 sterft Lilian. Ze is 85. Marie-Christine heeft haar moeder al 30 jaar niet meer gezien, maar toch komt haar dood als een verlossing. “Ik voelde me bevrijd”, vertelt ze eind 2004 in “Koppen”. “Ik heb het niet met champagne gevierd, maar ik was opgelucht. Dat klinkt misschien een beetje stom, ze kon me ten slotte niks meer doen. Ik ben volwassen en ik woon in de VS. Maar die angst voor haar zat nog altijd onbewust in mij. Ik besefte dat ik nu voor niemand meer bang hoefde te zijn. Ze was er niet meer. Ik kon doen wat ik wou.”

Dankzij de erfenis van Lilian krijgt Marie-Christine ook op financieel vlak weer ademruimte. De begrafenis van haar moeder woont ze niet bij en tot een toenadering met de koninklijke familie komt het niet. Toch koestert ze sympathie voor prins Laurent, haar neef. “Hij is een rebel. Hij houdt van dieren en doet geweldige dingen voor mensen die geen dierenarts kunnen betalen. Dat is fabulous.” Aan de vooravond van zijn huwelijk met Claire Coombs in 2003 stuurt ze hem een brief met gelukwensen, maar die blijft onbeantwoord.

Vandaag is Marie-Christine 68. Ze woont nog steeds in de VS, maar de jongste jaren is ze van de radar verdwenen. Volgens sommige bronnen is ze enkele jaren geleden naar Sequim in de staat Washington verhuisd. De kans dat ze ooit nog in België opduikt, lijkt klein. “Het regent te veel in België”, zegt ze in 2004. “Mensen beoordelen elkaar te veel. Ze zijn te star. Ik hou van het ontspannen leven in de VS. Hier mag je doen wat je wil. Mensen beoordelen je niet, ze geven er niet om. Je bent vrij.”

Video onder: op 29 mei 1997 polst Marie-Christine in "Jan publiek" in de straten van Los Angeles naar de mening van doorsnee Amerikanen over Europese koningshuizen.

De autobiografie “De breuk” (“La brisure”) van Marie-Christine verschijnt in 2004. Het boek leest als een nogal wanordelijke aaneenschakeling van anekdotes, nu eens over haar jeugd en haar leven in Canada en de VS, dan weer over haar liefde voor dieren en parapsychologie. Soms is het raden naar de relevantie van de herinneringen die ze oprakelt en meer dan eens spreekt ze zichzelf tegen.

Zo vindt ze geld en materiële rijkdom niet belangrijk, maar tegelijk houdt ze vast aan luxe en mooie dingen. Ze bewondert eenvoudige mensen die werken voor hun bestaan, maar een (gewone) job zoekt of vindt ze niet en ze dweept met allerhande Hollywoodsterren of schatrijke connecties.

Ze zet zich af tegen haar moeder en de koninklijke familie, maar te pas en te onpas gebruikt ze haar titel van prinses om deuren te openen, gunsten af te dwingen of geld binnen te rijven. Ze wil op eigen benen staan en een zelfstandig leven leiden, maar voortdurend doet ze een beroep op vrienden, kennissen of (alsnog) de koninklijke familie om haar hachje te redden.

Video onder: de integrale reportage in "Koppen" van 12 oktober 2004 over Marie-Christine