Kernwapens worden binnenkort illegaal: te mooi om waar te zijn?
Sinds dit weekend hebben 50 landen het Verdrag voor het Verbod op Kernwapens ondertekend en geratificeerd. Dat betekent dat het VN-verdrag binnenkort officieel in werking kan treden. België is niet bij die 50 ondertekenaars. Het is dringend tijd dat ook ons land zich duidelijk uitspreekt tegen kernwapens, betogen hoogleraar Tom Sauer en doctoraatsonderzoeker Robin Vanderborght.
2020 zal ongetwijfeld de geschiedenisboeken ingaan als een rampjaar. Miljarden mensen lijden onder de globale gezondheidscrisis door COVID-19, de natuurrampen, de voortschrijdende conflicten in het Midden-Oosten en Centraal-Azië en de politieke onrusten in talloze autoritaire én democratische landen. Maar wanneer toekomstige generaties terugblikken op het jaar 2020, kunnen ze het ook hebben over het jaar van de hoop. Het jaar waarin een serieuze stap voorwaarts werd gezet om kernwapens wereldwijd te verbannen.
Honduras ratificeerde als 50e land het Verdrag voor het Verbod van Kernwapens. “Het wat?”, vraagt u zich begrijpelijk af. Het Verdrag voor het Verbod van Kernwapens krijgt weinig aandacht in onze publieke ruimte, onterecht. Na decennialang voorbereidend werk van de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN) nam een overweldigende meerderheid van landen – 122 om precies te zijn – dat Verdrag aan in 2017 in het kader van de Verenigde Naties. ICAN mocht dat jaar geheel terecht de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst nemen. De inhoud is voor de hand liggend: de tekst verbiedt het gebruiken, ontwikkelen, testen, verwerven, opslaan, bezitten en verkopen van nucleaire wapens. Inderdaad, kernwapens moeten geheel en volledig de vuilbak in.
In overeenstemming met het internationale recht treedt een dergelijk internationaal verdrag pas écht in werking wanneer minstens 50 landen de tekst ondertekenen én ratificeren. En zo geschiedde op zaterdag 24 oktober. Honduras verbindt zich ertoe om het Verdrag te verwezenlijken en vanaf 22 januari 2021 – het duurt 3 maanden voor het verdrag in werking treedt – zijn kernwapens illegaal…
U voelt het aankomen, wanneer iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is dat vaak ook zo.
wanneer iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is dat vaak ook zo
De landen die het verdrag hebben geratificeerd beschikken namelijk niet over kernwapens. Kernwapens zijn, zoals u weet, behoorlijk elitair. Er zijn maar 9 landen ter wereld die erover beschikken: de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, Groot-Brittannië, India, Pakistan, Noord-Korea en Israël, al komt die laatste daar niet openlijk voor uit. Geen van die landen heeft het verbod op kernwapens ondertekend, laat staan geratificeerd. Veel commentatoren zijn dus nogal sceptisch over de relevantie van het Verdrag.
Dat is onterecht. Het hoeft geen betoog dat kernwapens inhumaan en immoreel zijn. Hun allesvernietigende kracht werd duidelijk toen twee Japanse steden in augustus 1945 van de kaart werden geveegd door Fat Man en Little Boy, twee Amerikaanse atoombommen. De daaropvolgende horror en verschrikking werden onlangs herdacht tijdens de 75e verjaardag van die aanslag tegen de mensheid in een emotionele plechtigheid in Japan en ver daarbuiten. De huidige kracht van nucleaire wapens is tientallen keren groter dan 75 jaar geleden. De mogelijke vernieling dus ook. Kernwapens en hun gevolgen horen niet thuis in deze wereld, punt.
Net daarom is het zo belangrijk dat dit verdrag binnenkort in werking treedt. Het is een kristalheldere morele veroordeling van een groeiende groep landen die opkomt tegen de gevestigde internationale machten die van onze planeet een onveilige plaats maken. Het nieuwe verdrag stigmatiseert het gebruik en het bezit van kernwapens in dezelfde zin als de internationale verdragen die uiteindelijk hebben geleid tot het verbannen van andere massavernietigingswapens (biologische en chemische wapens) én inhumane wapens (landmijnen en clustermunitie). Bij het zoeken naar internationale consensus voor het verbannen van die laatsten was België een pionier. En daarmee komen we tot de kern van ons betoog.
Ons land moet moed tonen
België doet er goed aan om eindelijk doortastendheid en moed te tonen door het verdrag te ondertekenen én te ratificeren. Ons land hield zich compleet afzijdig bij de internationale onderhandelingen over de tekst. Meer nog, we stuurden zelfs geen delegatie naar die gesprekken. Dat heeft alles te maken met het lidmaatschap van België bij de NAVO. De defensieve strategieën van die regionale veiligheidsorganisatie zijn gebaseerd op (het dreigen met) kernwapens. Drie van de erkende kernwapenstaten – Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten – delen namelijk de lakens uit binnen de NAVO. Belgiës meest notoire publieke geheim is dat het zelf 20 Amerikaanse kernwapens bewaart, in Kleine Brogel. Dat is meteen de reden dat ons land aan de zijlijn stond tijdens de internationale gesprekken. Maar er biedt zich nu een uitstekende kans aan om daar komaf mee te maken.
In april 2019 peilde YouGov, een erg betrouwbaar peilingbureau, naar de mening van de Belgen over het verdrag. Liefst 64% van de Belgen van mening was dat de Belgische overheid het verdrag moest ondertekenen. 19% noemde zichzelf onbeslist, slechts 17% was tegen. Een overduidelijk signaal naar de Belgische overheid dat het tijd is om van strategie te veranderen en zich klaar en duidelijk uit te spreken tegen kernwapens.
Als België aan de juiste kant van de geschiedenis wil staan, moet de regering het Verdrag voor het Verbod van Kernwapens ondertekenen en ratificeren
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.