Zeespiegel stijgt alarmerend (tot 1 meter in 2100): wat betekent dat voor ons? En ontdek tot waar het water kan komen
Het zeeniveau stijgt wereldwijd alsmaar sneller. Dat is opnieuw bevestigd in een studie. De stijging volgt zelfs de meest pessimistische voorspellingen van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, over de klimaatopwarming. Wat betekent dat nu voor België? Hoeveel is het zeeniveau voor onze kust nu al gestegen? En zijn we voldoende voorbereid? We gingen te rade bij waterexperten Patrick Meire (UAntwerpen) en Patrick Willems (KU Leuven).
Sinds de jaren 90 is het wereldwijde zeeniveau 1,8 centimeter gestegen alleen al door het smelten van de ijskappen op Groenland en Antarctica. Dat staat te lezen in een nieuwe studie van de University of Leeds en het Danmarks Meteorologiske Institut die maandag gepubliceerd is.
Als de ijskappen aan dit versnelde tempo blijven afsmelten, dan zal die afsmelting alleen al de zeeniveaus tegen het einde van de eeuw met 17 centimeter doen stijgen. Dat komt overeen met de meest pessimistische voorspelling van het IPCC uit 2014.
Uit de laatste metingen blijkt ook dat het niveau van de oceanen nu elk jaar met 4 millimeter stijgt. Niet alleen door het smelten van de ijskappen, maar ook door andere oorzaken. Maar wat zegt dat nu voor België?
Deze studie toont aan dat ook bij ons het meest pessimistische scenario realiteit kan worden
Wat zijn de voorspellingen voor de Belgische kust?
De studie van de universiteit van Leeds heeft het enkel over het globale zeeniveau. Maar kunnen we daar ook iets uit afleiden voor België? Want ook voor de Noordzee en meer specifiek voor het zeeniveau aan de Belgische kust zijn voorspellingen gemaakt.
"Je zou uit deze studie kunnen besluiten dat ook bij ons de meest pessimistische voorspellingen realiteit kunnen worden", zegt professor Patrick Willems (KU Leuven). "Voor België verwachten we voorlopig in het slechtste scenario tegen 2100 een stijging van het zeeniveau met 80 centimeter tot 1 meter. Lokaal kan dat sterk afwijken van het globaal gemiddelde. Aan de kust van Oostende bijvoorbeeld is de zeespiegel sinds de jaren '90 nu al ongeveer 6 centimeter gestegen."
"Maar in tegenstelling tot wat verschillende internationale studies aantonen op wereldwijde schaal, zien we aan de Belgische en Nederlandse kust nog geen duidelijk versnelde stijging. We denken wel dat die versnelde zeespiegelstijging zich met wat vertraging ook bij ons zal voordoen", zegt professor Willems.
Moeten we ons zorgen maken over een stijgende zeespiegel?
"Omdat het een zeer langzaam proces is, liggen de meeste mensen er niet zo van wakker", zegt professor Patrick Meire (UAntwerpen). "Nochtans ligt een groot deel van Vlaanderen slechts enkele meters boven het zeeniveau. Dat wil zeggen dat ook bij ons hele gebieden bedreigd worden door een stijgende zeespiegel. Je mag niet vergeten dat de Noordzee via de Schelde een heel stuk landinwaarts stroomt. De getijdenwerking van de zee is tot in Gent voelbaar", zegt Meire.
Wil dat zeggen dat grote delen van Vlaanderen zullen overstromen als de zeespiegel blijft stijgen? "Dat zal afhangen van de precieze zeespiegelstijging en de mate waarin we ons daartegen zullen kunnen wapenen", zeggen zowel Patrick Meire als Patrick Willems.
"We kennen allemaal de kaartjes die tonen welke delen zouden overstromen als het zeeniveau bijvoorbeeld 1 meter stijgt. Maar die kaarten houden enkel rekening met de hoogteligging en zeggen dus enkel welke gebieden een mogelijk risico lopen. Er wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met maatregelen om het water tegen te houden, zoals dijken en overstromingsgebieden."
Op het kaartje hieronder is te zien welke gebieden risico lopen op overstromingen bij een stijging van het zeeniveau met 1 meter
(let wel: er wordt geen rekening gehouden met maatregelen zoals dijken en overstromingsgebieden)
(lees verder onder de kaart)
Is Vlaanderen voorbereid op een stijging van het zeewater?
"Vlaanderen heeft lang gewacht om iets te doen, maar in 2011 heeft de Vlaamse overheid onder meer een plan goedgekeurd om de Belgische kust te beschermen tegen een 1.000-jarige stormvloed", zegt Patrick Willems.
"Dat is een zeer zware storm die samenvalt met springtij en die in theorie maar één keer per 1.000 jaar voorkomt. Zo'n stormvloed zou grote delen van Vlaanderen onder water kunnen zetten. Maar hoe hoger het zeeniveau stijgt, hoe meer moeite we moeten doen om de gevolgen van zo'n stormvloed binnen de perken te houden."
Als de ijskap van Groenland volledig smelt, zal het zeeniveau zo'n 7 meter stijgen
Het Masterplan Kustveiligheid van de Vlaamse overheid houdt rekening met een zeespiegelstijging van 30 centimeter tegen 2050 en met 80 centimeter (bij hoogwater) tegen 2100. Daarnaast wordt er sinds kort ook al nagedacht over de meest pessimistische voorspellingen, waarbij men uitgaat van een zeespiegelstijging van 3 meter tegen 2100.
Bekijk in deze video welke maatregelen Vlaanderen neemt om de kust te beschermen:
(lees verder onder de video)
"Toch is er reden tot ongerustheid", vinden beide professoren. "Het zeeniveau zal blijven stijgen. Dat is een proces dat nog honderden jaren zal blijven duren en steeds sneller gaat", zegt Patrick Meire.
"We weten niet precies waar het zal eindigen. Maar als de ijskap van Groenland volledig wegsmelt, dan krijgen we een stijging van het zeeniveau met 7 meter. Dat is natuurlijk niet voor morgen, maar dat proces is wel in gang gezet. En als we niets doen, kunnen we dat niet meer tegenhouden."
"Bij klimaatverandering wordt altijd gezegd dat nieuwe maatregelen betaalbaar moeten zijn. Maar als onze kustvlakte wegspoelt, zal het nog veel duurder zijn", besluit professor Meire.