Michael Bodmann

U kunt nu tot 360 euro besparen op gas en elektriciteit: hoe corona de energiemarkten dooreenschudt

"Wie honderden euro's wil besparen, moet nu van energie­contract veranderen," benadrukt energieregulator CREG. Elektriciteit en gas zijn in één jaar tijd tot 30 procent goedkoper geworden. Dat kan een besparing van 365 euro op de energiefacturen opleveren. Ook stookolie is meer dan de helft goedkoper dan een jaar geleden. Hoe komt het dat de prijzen zo hard gezakt zijn en wat heeft het coronavirus daarmee te maken?

Op 21 april dook de prijs voor een vat Amerikaanse West Texas Intermediate olie onder nul, tot -36,63 dollar. Olieproducenten betaalden de klanten om toch maar hun overschotten kwijt te raken. Dat was nog nooit eerder gebeurd.

Oorzaak: de coronacrisis. Die deed de vraag naar olie in elkaar zakken, terwijl er al een overproductie was. Gevolg: de opslagcapaciteit liep helemaal vol. Die opslag vormt een buffer tegen grote prijsschommelingen. Maar de buffer was opgebruikt en spotgoedkope olieoverschotten overspoelden de markt.  Met in de VS een prijs die zelfs onder nul zakte.

Ook bij ons in Europa werd de Brent-olie (dat is simpel gezegd de olie uit Europa en het Midden-Oosten) een pak goedkoper, maar bleef wel nog ruim boven de 0 dollar.  De ineenstortende prijzen leverden wel een flink voordeel op voor de consument:  Als je nog met stookolie verwarmt, is het nu het moment om een voorraad in te slaan: stookolie staat ruim 50% lager dan een jaar geleden (0,7274 euro per liter begin mei 2019 tegenover 0,3446 vandaag).

Ook aan de pomp kan je benzine en diesel ruim 20% goedkoper tanken.  Het toont hoe zwaar de impact van de coronacrisis op de energiemarkt is. Want niet alleen de olieprijs kreeg rake klappen, ook gas en elektriciteit doken flink naar beneden.

Gasprijzen "uitzonderlijk laag"

De CREG, de federale energieregulator, kwam vorige week in het parlement met opmerkelijke cijfers. In vergelijking met de tweede week van maart was het gasverbruik in België op 26 april met maar liefst 39% gedaald. Dat heeft ongetwijfeld te maken met het warmere weer, maar zeker ook met het coronavirus. Vanaf de derde week van maart gingen we in lockdown en viel ook het gasverbruik van de industrie en de gasgestookte elektriciteits­centrales een flink stuk terug.

Sinds de lockdown is het gasverbruik volgens de CREG in België met maar liefst 39% gedaald

Bovendien was de vraag naar gas tijdens de afgelopen zachte winter al bijzonder laag en was er volgens de CREG al een overaanbod, onder meer door de toegenomen import van goedkoop schaliegas uit de VS. Daardoor zit de gasprijs al maandenlang in een dalende lijn.

Met de coronacrisis erbovenop is de druk nog groter geworden. Steven Van Caekenberghe van gas.be spreekt over "uitzonderlijk lage prijzen". Ondanks het feit dat je gas kan opslaan en die opslagcapaciteit -net als bij olie- werkt als buffer tegen te grote prijsschokken. In België wordt het gas onder meer gestockeerd op de terminal van gasnetbeheerder Fluxys in Zeebrugge. Daar slaat Fluxys het gas gekoeld en vloeibaar op in gigantische tanks. Die reserve alleen al is goed voor het jaarverbruik van zowat 150.000 gezinnen.  Daarnaast is er nog een groot onderaards "opslagveld" van 700 miljoen m³ in de ruim 1.000 meter diepe poreuze aardlagen onder Loenhout. Daarmee alleen al kunnen 340.000 gezinnen een jaar lang bevoorraad worden.

LNG-terminal Fluxys Zeebrugge: gasreserves voor ruim 150.000 gezinnen

Behoorlijk grote opslagreserves dus, maar toch zijn ze nu al voor 85% gevuld. Dat is 10% hoger dan normaal, zegt Fluxys.  Gasleveranciers raken hun voorraden maar niet kwijt en beginnen ze almaar meer te stockeren, waardoor de opslagcapaciteit volloopt. Ook in onze buurlanden, die nog veel meer opslagmogelijkheden hebben, neemt de druk toe. Mogelijk volstaat de stockage niet en moeten die gasoverschotten direct verkocht worden. Dat duwt de aardgasprijs naar beneden. Het zal wel niet zo'n vaart lopen als met de Amerikaanse olie, oordeelt Van Caekenberge van gas.be. Negatieve gasprijzen acht hij onwaarschijnlijk, maar er is wel een flinke daling aan de gang en dat voelen we nu al in onze gasfacturen. 

7 op de 10 gezinnen kunnen per jaar ruim 230 euro besparen op hun gasfactuur

CREG, parlementaire commissie energie

Volgens de CREG zijn de variabele gascontracten voor een gemiddeld gezin met maar liefst 30% gedaald tegenover april vorig jaar. Bij variabele contracten wordt de gasprijs meerdere keren per jaar aangepast (om de maand of om de drie maanden). Maar ook vaste contracten (waarbij de gasprijs minstens een jaar lang onveranderd blijft) werden bijna een kwart goedkoper. Gezinnen moeten nu van gascontract veranderen, adviseert de CREG. Maar liefst 7 op de 10 gezinnen zouden jaarlijks ruim 230 euro kunnen besparen op hun gasfactuur.

Elektriciteitsprijzen meerdere dagen negatief

Op de elektriciteitsmarkt is de impact van het coronavirus zo mogelijk nog ingrijpender. De olieprijs dook op 21 april in de VS één dag lang onder nul. Maar de elektriciteitsprijzen waren al lang daarvoor in het rood gegaan. Verschillende dagen, gedurende een paar uur.  Niet ver van ons bed, in de VS, maar bij ons in België en in heel West-Europa. Op de groothandelsbeurs zakte de prijs zelfs even tot ruim -115 euro per megawattuur. Dat was op paasmaandag. Dan was er zoveel stroomoverschot dat bijna twee derde van de Belgische windmolenparken op zee moest worden stilgelegd.  Maar zelfs dan nog bleef de stroomprijs het grootste gedeelte van de dag onder nul. Stroomproducenten vroegen niet langer geld aan hun grote industriële klanten die extra stroom wilden afnemen. Die klanten kregen er gewoon een som bovenop. 

Op paasmaandag stond de stroomprijs bijna de hele dag lang negatief,  tot -115 euro

Dat de elektriciteitsmarkt zo scherp reageert op economische veranderingen is niet ongewoon. Negatieve prijzen kennen ze op de stroombeurs al jaren. Dat heeft met de speciale eigenschappen van de elektriciteit zelf te maken. In tegenstelling tot olie en gas kan je elektriciteit amper opslaan. Er is dus geen buffer om economische schokken of plotse overproductie op te vangen.

Op paasmaandag moesten tweederden van onze offshore windmolenparken worden stilgelegd om de negatieve prijzen te drukken
Nicolas Maeterlinck

Bovendien moet een elektriciteitsnet altijd in evenwicht zijn. Als er te veel of te weinig stroom wordt op gezet, dreigt het net in mekaar te storten en krijg je een kolossale blackout. Grote stukken van ons land of West-Europa kunnen dan in één klap zonder stroom vallen. Dat wil geen enkele speler op de elektriciteitsmarkt op zijn geweten hebben. De economische schade van zo'n blackout is enorm. De boetes voor het in onevenwicht brengen van het elektriciteitsnet zijn dan ook gigantisch.

Een hypergevoelige conjunctuurbarometer

Elektriciteit is dan ook één van de snelste en gevoeligste conjunctuur­barometers. Een versterking of vezwakking van onze economie zie je meteen in het verbruik en de prijs. Met de coronacrisis is dat niet anders. De lockdown was nog niet goed aangekondigd, of de prijzen doken al omlaag. Zondag 22 maart, een maand voor de Amerikaanse negatieve olieprijzen, ging de stroomprijs in België en onze buurlanden al onder nul. Ook de zondagen daarop stonden de prijzen meerdere uren in het rood. Eind maart deelde hoogspanningsnetbeheerder Elia mee dat het stroomverbruik al met 18% was gedaald, met momenten tot -25%.  De ineenstorting was veel sneller en dieper dan bij de financiële crisis van 2008, analyseerde de CREG.

Veel groene stroom door wind en zon, kerncentrales die hun stroomproductie niet konden verminderen en een instortende vraag deden de stroomprijzen kelderen

Voeg daarbij een groenestroomproductie die op volle toeren draaide door een overschot aan wind en zon en onze nucleaire centrales die om veiligheidsredenen hun productie niet konden verminderen, en je kreeg een perfecte storm. Op paasmaandag 13 april stonden de prijzen donkerrood. Maar ook op dinsdag 21 april, een "normale" werkdag na de paasvakantie stortte de stroomprijs zich in het rood. Een dergelijke snelle opeenvolging van negatieve prijzen is zelfs op de woelige elektriciteitsmarkt ongezien.

Maar zo snel als de stroomprijs instort, zo snel kan hij weer opveren. De laatste week noteert de prijs weer systematisch positief, zij het dat hij nog erg laag blijft.

Stroomfacturen tot 18% goedkoper

Betaald worden voor de stroom die je verbruikt, dat is er voor gewone gezinnen nog niet bij. Een particulier kan tot nader order geen stroom kopen op de groothandelsbeurs. Dat kunnen alleen stroomleveranciers en grote bedrijven. Maar die negatieve prijzen, daar profiteren ook de gezinnen uiteindelijk van: ze worden nu al verrekend in onze stroomfactuur. Uit de cijfers van de CREG blijkt de de gemiddelde prijs van de stroomcontracten voor alle Belgische gezinnen in april echt is ingestort.  In één klap ging er ruim honderd euro af.

We betalen dus door de coronacrisis ook minder voor onze stroom. De CREG rekende uit dat een variabel stroomcontract sinds april 2019 18% goedkoper is geworden. Voor een contract met een vaste stroomprijs is dat 13%. Maar liefst drie kwart van de Belgische gezinnen kan 135 euro winst op een jaar maken door nu zijn stroomcontract te heronderhandelen of naar een andere leverancier over te stappen, aldus nog de CREG. 

Bijna drie kwart van de gezinnen kan nu meer dan 360 euro uitsparen op zijn gas- en stroomfacturen

De CREG komt tot nog een andere verrassende vaststelling: maar liefst 1.800.000 gezinnen in Vlaanderen en Wallonië blijken nog altijd vast te hangen aan de tien duurste energiecontracten. Amper 128.000 zitten bij de 20 goedkoopste formules. Verder blijken er ruim een half miljoen gezinnen nog met heel oude contracten te zitten. 13 jaar na de liberalisering zijn er nog altijd gezinnen die nooit over hun gas- of stroomocontract hebben onderhandeld of vasthangen aan heel oude contracten met dikwijls erg hoge prijzen.

Stroom bijna een vijfde goedkoper
Linda Zhou

Veranderen is dus de boodschap, benadrukken onze energieregulatoren. Het kan bijna drie kwart van de Belgische gezinnen ruim 360 euro winst per jaar opleveren.

Bovendien is veranderen van leverancier heel gemakkelijk. Op de websites van onze regulatoren (V-test VREG, Energiescan CREG) kan je prijzen van de leveranciers makkelijk vergelijken. De goedkoopste eruit pikken, hem contacteren en je contract opzeggen bij je oude leverancier: het neemt amper een uur in beslag. Je nieuwe en oude leverancier regelen zelf de overstap, die in principe op een maand beklonken moet zijn.

Een kleine inspanning, met toch een mooie besparing. En zeker nu heel wat gezinnen door de coronacrisis minder inkomsten hebben, meer dan het overwegen waard. 

Meest gelezen