Hoe is het zo ver kunnen komen met de socialisten in Gent?

De socialistische nederlaag in Gent heeft vele vaders. Er waren de schandalen Optima en Publipart. Kandidaat-burgemeester Tom Balthazar moest opstappen omdat zijn loon als bestuurslid te groot was om  geloofwaardig uit te leggen aan de achterban.

Hij had het vertrek van Daniel Termont misschien nog kunnen opvangen, Rudy Coddens niet. Het was overigens een algemene trend zondag: partijen met een sterk boegbeeld winnen. In Gent betekent dat dus: niet Coddens, wel De Clercq en - op zijn manier - Filip Watteeuw. 

Daarnaast was er de heisa over de sociale huisvestingsmaatschappij. En eigenlijk, tout court, een gevoel bij velen dat de socialisten te lang aan de macht zijn in Gent. Dat die macht soms te vanzelfsprekend geworden is, wat altijd een gevaarlijke situatie is. Te vaak werd kritiek als irrelevant weggewimpeld. 

Inhoudelijk gingen de verkiezingen in Gent echter over het circulatieplan, veel meer dan over alle genoemde zaken. In die discussie zaten de socialisten tussen wal en schip. De tegenstanders - milde tegenstanders nog wel, die geen schrapping maar toch hier en daar een aanpassing wensen  - hebben zich tot de liberalen gewend. De voorstanders hebben hun karretje vastgehaakt aan de groenen van mobiliteitsschepen Filip Watteeuw. 

De socialisten blijven met lege handen achter. Vorige keer was het niet anders: Termont haalde toen op zijn eentje zo'n 44.000 voorkeurstemmen, haast even veel als de om en bij de 53.000 stemmen die het hele kartel nu binnen haalt. 

Dat zoiets kon gebeuren stond in de sterren geschreven. De socialisten speelden met vuur toen ze zes jaar geleden in zee gingen met het veel kleinere maar sterk groeiende groen. Kartels lijken altijd in het voordeel van het kleintje uit te draaien, vraag dat maar aan Yves Leterme en Bart De Wever. Hoe de staart kwispelde met de hond, was in die woelige periode van het Valentijnskartel een favoriete zinssnede van de waarnemers. 

Zes jaar geleden al bleek de dreiging voor de socialisten in Gent van dat kartel. De vaststelling werd weggedrukt door de vreugde om de absolute meerderheid, maar toen al was de groei van het kartel haast exclusief op het conto van de groenen te schrijven. Die trend heeft zich gewoon verder gezet, met als resultaat dat groen nu dubbel zo groot is als rood. 

Bovendien is het een enorm risico als je met het kartel het programma van de andere uitvoert. En dat is wat de socialisten gedaan hebben: ze hebben vol ingezet op het nieuwe mobiliteitsplan, en dat bovendien overgelaten aan een schepen van groen. Zo maakten ze Groen én Open VLD groter. 

De situatie is niet zo anders, weerom, als die van het Valentijnskartel. CD&V nam er N-VA bij, en ging volop een communautaire koers varen. Met het bekende resultaat: N-VA is nu al jaren de grootste partij van het land.

Veel heeft ook te maken met de figuur van Termont. Hij belichaamde het nieuwe Gent van de voorbije jaren, net als zijn voorganger Frank Beke. Onder hun bewind transformeerde Gent zich van een wat belegen en vervallen industriestad tot een hipstercentrum.

Zeker Termont voelde zich overal als een vis in het water. Hij slaagde erin een stad te verbinden achter zijn persoon. (Wat Matthias De Clercq overigens goed begrepen had, ook hij mikte op dat verbindende effect.) Termont voelde zich net zo goed thuis in hipstermilieus, onder middenstanders als onder arbeiders. Die gave hebben zijn opvolgers minder, waardoor de achterban van zes jaar versplinterde over Groen en Open VLD.

Dat betekent dat de socialisten nu zo goed als zeker de burgemeestersjerp moeten afgeven. De ferme boodschap van Rudy Coddens - ik ben de kandidaat-burgemeester van het kartel - heeft niet lang standgehouden. Mathias De Clercq of Filip Watteeuw mogen het nu proberen. 

VIDEO: "Terzake" blikt terug op de verkiezingsavond in Gent