Waarom is de bouw van de Keystone XL-pijpleiding zo omstreden? En wat houdt die precies in?

De Keystone XL-pijpleiding (ook wel KXL) domineert al jaren de Amerikaanse politiek. En zoals wel vaker, gaat ook dit politieke debat over olie. De Keystone XL is namelijk een oliepijpleiding die teerzandmijnen in Alberta, Canada wil verbinden met olieraffinaderijen in de Golf van Mexico in Texas. Concreet zouden er dagelijks 830.000 vaten aan teerzand gewonnen olie door de 1900 km lange leidingen gepompt worden. 

Dergelijke oliepijpleidingnetwerken zijn niet nieuw. Meer nog, er is al een pijpleiding die van Canada tot de Golf van Mexico loopt: de Keystone pijplijn. Zoals de naam doet vermoeden, is de Keystone XL dus een uitbreiding van de bestaande Keystone. De KXL begint in Alberta en zou in Steele City, Nebraska aansluiten aan de huidige Keystone.

Het Canadese bedrijf TransCanada staat klaar om aan de bouw te beginnen. Maar hoewel het lijkt te gaan om een uitbreiding van een bestaand netwerk, heeft de KXL al heel veel stof doen opwaaien in de VS. 

In 2008 meldt het bedrijf TransCanada officieel dat ze hun olienetwerk willen uitbreiden en vragen de toestemming aan de VS. Dat wordt het startpunt van een decennium aan debatten, rechtszaken en protesten.

In 2011 komt het voorstel op de agenda van het Huis van Afgevaardigden. Toenmalig president Barack Obama besloot de beslissing uit te stellen tot na de presidentsverkiezingen van 2012. Na zijn herverkiezing, weigert Obama een vergunning te geven aan TransCanada. Het bedrijf probeert datzelfde jaar opnieuw met een nieuwe aanvraag.

De volgende jaren gaat het pingpongspelletje verder. Dit dispuut creëert grote verdeeldheid tussen de Republikeinen en Democraten in de Senaat en Huis van Afgevaardigden. Maar ook de bevolking begint te protesteren. Ze vrezen voor de gevolgen voor het milieu, de dierenbevolking en de klimaatsverandering.

Op 11 februari 2015 wordt uiteindelijk een wetsvoorstel goedgekeurd in het Huis van Afgevaardigden. De Keystone XL komt er. Of toch niet: 11 dagen later stelt Obama zijn veto. Enkele maanden later maakt hij in een persconferentie duidelijk dat er geen KXL komt. Het spelletje pingpongen over de pijplijn stopt. 

Bij de presidentsverkiezingen van 2016 wordt Donald Trump verkozen. Tijdens zijn campagne beloofde Trump het project van de Keystone XL weer op te starten. Op zijn vierde dag als president, op 24 januari 2017, ondertekent Trump een decreet om de bouw van de KXL te vergemakkelijken. Dit wil evenwel niet zeggen dat de pijpleiding wordt gebouwd. Daarvoor moet het ministerie van Buitenlandse Zaken een presidentiële vergunning opmaken. In maart 2017 gebeurt dit. Het lijkt officieel. De Keystone XL-oliepijpleiding komt er.

Al snel na de aanvraag van TransCanada in 2008, werd het duidelijk dat delen van de bevolking zich verzetten tegen de uitbreiding van de Keystone. Voornamelijk uit de staten die direct getroffen zullen worden door de bouw en het gebruik van de pijpleidingen: Montana, South Dakota en Nebraska. 

Een eerste zorg is de olie zelf.  Van teerzand gewonnen olie is een veel gevaarlijker goedje dan normale olie, dat daarenboven bijtender is. Dit zorgt voor beschadiging van de pijpleidingen, die de kans op lekken verhogen. In het eerste jaar dat de originele Keystone in gebruik werd genomen, waren er veertien lekken. 

Dergelijke lekken hebben een erg negatieve impact op de omgeving. Als de olie in contact komt met water, zinkt het meteen naar de bodem. Als er door een lek dus olie in een rivier belandt, is het enorm moeilijk die te verwijderen. De angst is dus groot dat er bij lekken kans is op watervergiftiging, grondwater en drinkwater. 

En dat lekken een probleem zijn, heeft de voorbije jaren mogen blijken. South-Dakota, een staat die een nieuw stukje KXL zou krijgen, werd in 2017 geconfronteerd met een lek in een oude leiding van de Keystone. 795.000 liter teerzandolie vloeide in landbouwgebied.

Montana moest tussen 1997 en 2016 maar liefst 22 lekken verwerken. In 2015 kwam er 189.270 liter olie in de Yellowstone river terecht. Die belandde in het drinkwater. 6.000 mensen mochten tijdelijk geen kraantjeswater drinken. De nieuwe Keystone XL zou onder andere onder de Yellowstone rivier lopen. Na het lek van 2015 werd ook dit een duidelijk bezorgdheid.

Niet enkel de lekken kunnen nefast zijn voor het milieu. Ook de ontginning van de teerzandolie heeft een grote impact. Grote landoppervlakten worden ontgonnen en oerbossen worden gekapt. Dergelijke ontbossing heeft ook een negatief effect op de dieren. De dieren worden verjaagd. Bij het ontginnen ontstaat ook giftig afval, dat veroorzaakt de vervuiling van waterbronnen. Dergelijke gevolgen hebben verschillende inheemse stammen in Canada en de VS gemobiliseerd. Hun land wordt door pijpleidingen zoals de Keystone XL bedreigd. In 2013 liepen verschillende stammen mee in een van de grootste marsen voor het beschermen van het klimaat. Tussen 30.000 en 50.000 mensen verzamelden zich in Washington D.C..

In Nebraska liep er in de voorbije jaren nog een andere discussie tussen de staat en het bedrijf TransCanada. De pijpleiding zou door de Sandhills gaan, een grasland met een heel verscheide verzameling aan fauna en flora. Voor de staat was het onmogelijk dat deze in gevaar zou worden gebracht door de olieleidingen. Pas in november 2017 werd er een overeenkomst gevonden: de route werd aangepast en zou de Sandhills niet doorkruisen.

Toen Obama duidelijk maakte dat hij de Keystone XL niet zou laten bouwen, benadrukte hij de negatieve impact op het klimaat. Hij stelde dat de VS "een voorbeeldfunctie" moest hebben en "meer moest inzetten in herbruikbare energie". 

Vandaag heeft een rechter in Montana de bouw van de Keystone XL een halt toe geroepen. Dit omdat er meer onderzoek moet komen naar de werkelijke gevolgen op het klimaat. Rechter Brian Morris schrijft in een verklaring dat de administratie van Trump "te hard van stapel is gelopen" en dat ze de vorige onderzoeksresultaten van Obama naast zich neer hebben gelegd. 

De vraag blijft of de Keystone XL nu ooit zal gebouwd worden of niet. President Trump had in zijn campagne beloofd dit project een nieuwe adem in te blazen; het zou namelijk erg profijtelijk zijn voor de Amerikaanse economie. Er zijn kritische stemmen die ook dat weerleggen. De kosten voor het klimaat wegen niet op tegen de economische baten. Er zouden in totaal maar een paar duizend jobs worden gecreëerd tijdens het bouwproces. En bij een volledige ingebruikname maar 35. De olie zou ook voornamelijk voor export dienen, dus zou ook de benzineprijzen niet verlagen.

De strijd is nog niet gestreden, voor geen enkel kamp. De vraag blijft wie er na deze jarenlange strijd nog olie in de lamp heeft om door te zetten.