Middel tegen epilepsie verhindert ontwikkeling hersentumoren bij jonge kinderen
Medicatie die voorgeschreven wordt voor een bepaald type van epilepsie, kan een nieuwe manier bieden om kwaadaardige hersentumoren bij jonge kinderen te behandelen. Een specifieke inhibitor - een remmer - van een signaalpad dat informatie doorgeeft aan groeiende cellen, is in staat om door de bloed-hersenbarrière te dringen en de tumor aan de bron aan te vallen in de hersenen. Dat werd aangetoond door een team van Zweedse, Amerikaanse en Britse onderzoekers.
In België wordt elk jaar bij ongeveer 50 kinderen een kwaadaardige hersentumor vastgesteld. Het meest voorkomende type van kwaadaardige hersentumor bij peuters en kinderen is medulloblastoom, dat zo'n 20 tot 25 procent van de kwaadaardige tumoren uitmaakt.
Radiotherapie - bestraling - is een onderdeel van de standaardbehandeling voor medulloblastoom, en de moderne bestralingsmethoden hebben al het leven gered van veel kinderen met deze agressieve tumoren. Omdat bestraling echter ernstige bijwerkingen heeft op gezond hersenweefsel, wordt ze zelden voorgeschreven voor erg jonge kinderen.
Een meer gerichte behandeling zou een betere oplossing zijn, maar om een dergelijke therapie toe te kunnen passen, zou uiteraard bewezen moeten worden dat ze effectiever is en minder bijwerkingen geeft dan de huidige behandelingen.
De Sonic Hedgehog signaalweg
Veel medulloblastomen bij jonge kinderen worden versterkt door MYCN, een oncogen - een gen dat kanker kan veroorzaken - dat de groei van de tumor aandrijft en ook uitzaaiing naar de ruggengraat, wat leidt tot een zeer slechte prognose.
In de nieuwe studie kweekten de onderzoekers een bepaald type van zenuwstamcel - een voorlopercel die uitgroeit tot een zenuw- of hersencel -, en ze waren in staat om aan te tonen dat MYCN in staat was om die stamcellen snel in kankercellen te veranderen. Dat doet veronderstellen dat deze cellen waarschijnlijk aan de oorsprong liggen van medulloblastoom bij jonge kinderen.
De activiteit van het oncogen MYCN wordt gecontroleerd door een signaal in wat bekendstaat als de Sonic Hedgehog signaalweg, die betrokken is bij de normale ontwikkeling van de hersenen maar die in medulloblastomas al te actief is. Hoewel er momenteel een aantal geneesmiddelen beschikbaar zijn die deze signaalweg onderdrukken, blijkt geen ervan effectief bij kinderen met hersentumoren, die vaak ook ernstige bijwerkingen ondervinden zoals problemen met de botgroei.
"In het begin testte ik of de inhibitoren voor de Sonic Hedgehog signaalweg de tumorcellen konden uitschakelen, maar zonder succes. De cellen vielen in de plaats een andere proteïne aan, Oct4, en een andere signaalweg, die de mTOR signaalweg wordt genoemd. En dat maakte de tumor nog agressiever", zei Matko Čančer, een onderzoeker aan de afdeling Immunologie, Genetica en Pathologie van de Uppsala Universitet in Zweden. Čančer voerde de studies in het laboratorium uit.
De mTOR signaalweg
Čančer was later in staat aan te tonen dat de Oct4-proteïne en de mTOR signaalweg in de hersentumoren bij jonge kinderen op elkaar inwerken, met een slechte prognose als gevolg. Toen hij een aantal geneesmiddelen uittestte die in staat waren deze signaalweg te onderdrukken, inhibitoren, zag hij dat de hersentumor snel uitgeschakeld werd en dat uitzaaiing naar de ruggengraat geblokkeerd werd.
"We ontdekten dat een van de mTOR inhibitoren die we gebruikten, de bloed-hersenbarrière overstak, wat liet veronderstellen dat het middel de tumor daadwerkelijk bereikt en kan aanvallen in de hersenen. Dat is uiteraard een vereiste voor een effectieve klinische behandeling", zei dokter Fredrik Swartling van de Uppsala Universitet, die het onderzoek leidde.
"Tegelijkertijd realiseerden we ons dat gelijkaardige mTOR signaalweg inhibitoren gebruikt worden om een bepaald type van epilepsie te behandelen bij jonge kinderen met de genetische aandoening tubereuze sclerose, aangezien zij abnormale celgroei in de hersenen vertonen, en dat deze geneesmiddelen minder bijwerkingen hebben dan de inhibitoren van de Sonic Hedgehog signaalweg die we getest hebben. Dit is een zeer veelbelovende ontdekking en, als dit precisiegeneesmiddel werkt bij jonge kinderen met medulloblastoon die niet reageren op conventionele behandelingen, zou dat uiteraard fantastisch zijn", zei Swartling.
Dat moet nu nog verder onderzocht worden.
De studie van Čančer en de andere onderzoekers van de Uppsala Universitet, het Karolinska Institutet, de Britse University of Cambridge en het Amerikaanse Sanford Burnham Prebys Medical Discovery Institute is gepubliceerd in Cell Stem Cell. Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van de Uppsala Universitet.