De doos van Pandora zoals die werd geopend door CD&V-vicepremier Van Peteghem

Intussen is het al meer dan achtervolgen, ze bedreigen de regering intussen: de "slimme" accijnzen die de btw-verlaging op energieproducten van 21 naar 6 procent moeten compenseren. 

Want door de btw-verlaging moet de regering heel wat inkomsten derven: dit jaar 1,3 miljard om exact te zijn, zoals de voormalige staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) had berekend. 

Vorige week opende minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) een doos van Pandora door te eisen dat de accijnsverhoging - die opnieuw voor wat extra inkomsten moet zorgen - al zou ingaan op 1 april. En als dat niet gebeurt, zo dreigde de minister in "Terzake", dan wordt de btw weer op 21 procent gebracht.

Voor de oppositie is het eenvoudig: zowel Vlaams Belang als PVDA wil van geen accijnzen weten. Vlaams Belang zegt dat je op basisbehoeften zoals energieproducten geen btw van 21 procent moet heffen, maar ook geen accijnzen. Volgens Vlaams Belang is de accijnshervorming een platte belastingverhoging. Ook de voorzitter van de PVDA zegt dat je geen indirecte belastingen moet gebruiken wanneer je de rijken wil laten betalen voor hun verbruik. Dat doe je - volgens de PVDA - veel beter met een vermogensbelasting.

Bij de partijen van de meerderheid geeft Wouter Beke van de CD&V toe dat de accijnsverhoging in 2023 niet budgetneutraal zal zijn. "Budgetneutraal" betekent dat de inkomsten van de accijnzen even groot zouden zijn als de gederfde inkomsten door de lagere btw, en dat heeft premier Alexander De Croo (Open VLD) op een bepaald moment in het parlement beloofd. 

Maar dat halen we niet in 2023, zegt CD&V dus. Jeremie Vaneeckhout, een van de voorzitters van Groen, voegt eraan toe dat die budgetneutraliteit geen prioriteit is voor zijn partij. Hij pleit nog altijd voor betaalbare energiefacturen. Zo'n accijnsverhoging, zegt de covoorzitter van Groen, mag dus eventueel worden ingevoerd, maar dan gradueel. In stapjes dus, om de facturen niet te snel te laten stijgen.

Het is Vooruit dat het sterkste reageert op de doos van Pandora die Van Peteghem heeft geopend. “De facturen verhogen zou compleet onverantwoord zijn", zegt minister Caroline Gennez in De Zondag.  

Binnen de regering is er overeengekomen om de accijnzen te hervormen, op voorwaarde dat de facturen eerst écht duurzaam dalen, voegt de fractieleider Melissa Depraetere eraan toe. Waarop ze nog zegt: "Met Vooruit in de regering blijft de btw op 6 procent." Versta dus ook: wanneer de minister van Financiën voet bij stuk houdt en de btw weer op 21 procent zou brengen, dan zal het zonder Vooruit in de regering zijn. 

En dat is meteen de eerste keer dat zo'n dreigement valt in deze regering.

Ook bij Groen klonk er, tijdens de nieuwjaarsreceptie, de laatste van het pak trouwens, stevige kritiek op de andere partijen van de Vivaldiregering. De andere voorzitter van Groen, Nadia Naji, haalde uit naar de centrumpartijen – of die zichzelf nu traditioneel, liberaal of socialistisch noemen – omdat ze steeds vaker flirten met extreemrechtse ideeën. "Vandaag struikelen politici over elkaar en over hun ego's, door de meest absurde ideeën en uitspraken." 

Groen heeft het dan over de uitspraak "vol is vol" van Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert, het idee van de N-VA om kleuters hun kindergeld af te pakken of het voorstel van de CD&V om een examen af te leggen om Belg te worden. "Binnen Vivaldi is het nu niet bepaald allemaal rozengeur en maneschijn", zegt Naji, al eindigt ze met de geruststellende boodschap: "De Vivaldiregering vangt crisis na crisis op". 

Groen zit in de federale regering en een tik naar de voorzitters van de Vivaldipartijen zonder de regering af te vallen, moet kunnen. Maar over de Vlaamse regering en haar leidende partij, de N-VA, die in 2024 het confederalisme wil, klinkt het bij oppositiepartij Groen veel forser. 

"Vijftien jaar geleden bent u met uw partij met die historische strijd begonnen, iedere dag ondergraaft de Vlaamse regering het draagvlak voor confederalisme", zegt de andere voorzitter Jeremie Vaneeckhout. "Op die manier dreigt u, en uw partij, de eeuwige belofte te worden die nooit iets realiseert." 

Dat is een stevige uithaal naar de voorzitter van de N-VA, Bart De Wever, omdat die in de krant De Tijd pleit voor het "extralegaal" invoeren van het confederalisme, buiten de grondwet om, omdat de opportuniteit om het land legaal te hervormen weg is. 

Zelfs noemt hij dat een Weimarmoment, naar de Duitse republiek in het interbellum. De Wever heeft naar eigen zeggen "een evangelische zekerheid dat het gedaan is met België". En bij dat Weimarmoment - waarop de instellingen blokkeren - hoort volgens Bart De Wever ook "een faling van de stichtende partijen van het Belgische model, CD&V en Open VLD".

Bart De Wever ziet het einde van het land plaatsvinden in 2024 of uiterlijk in 2029. Het punt is dat Jeremie Vaneeckhout in zijn repliek een gevoelige snaar raakt: volgend jaar leidt de voorzitter van de N-VA zijn partij al 20 jaar naar datzelfde einddoel, en op die twintig jaar is hij daar nog geen stap dichterbij geraakt. Behalve dat er natuurlijk maar één Weimarmoment nodig is om in één klap de droom van De Wever te realiseren.