Achter de schermen van het internet: hoe het voor een groot stuk wordt rechtgehouden door vrijwilligerswerk van enkelingen
Wie denkt dat het internet wordt beheerd door een select team van professionals, heeft het bij het verkeerde eind. "Het internet is vaak gebouwd op het werk van vrijwilligers", zegt computerwetenschapper Jeroen Baert in 'Het uur van de waarheid'. Een online meeting houden met iemand in een andere tijdzone? Dat is mogelijk dankzij het vrijwilligerswerk van enkelingen.
Elke week duikt onze podcast 'Het uur van de waarheid' in de wereld van online bedrog, desinformatie en misleiding. Ook dit onderwerp komt uit de podcast. Alle afleveringen vind je hier.
Voor veel gebruikers lijkt het internet een hoogtechnologische, geoliede machine. Alles verloopt gestructureerd en wordt in goede banen geleid door 'echte' professionals. Toch?
Eigenlijk hebben in veel gevallen hobbyisten de touwtjes in handen. "Je kan het ergens vergelijken met een koterij. De façade oogt professioneel en stabiel, maar alles erachter is vaak gebouwd op het werk van vrijwilligers. En dat zijn er soms niet veel", vertelt computerwetenschapper Jeroen Baert in ‘Het uur van de waarheid’ op Radio 1.
Cruciale stukjes software
Via een platform zoals Teams een online vergadering organiseren met mensen die zich in een andere tijdzone bevinden? Dat dat mogelijk is, hangt onder andere af van een specifiek stukje software dat de tijdzones beheert.
"Er zijn maar een paar mensen die dat stukje updaten", weet Baert. Nochtans is zo’n update cruciaal wanneer een land van tijdzone verandert, zoals onlangs nog gebeurde in Nepal. Die grote verantwoordelijkheid ligt volledig bij hobbyisten – die tot voor kort letterlijk met z’n tweeën waren.
Zo zijn er veel stukken software van vrijwilligers die door grote bedrijven gebruikt worden. "Het zijn vaak niet de meest sexy stukjes software", zegt Baert. "Tijdzones bijhouden, bijvoorbeeld, is niet het meest avontuurlijke om te doen. Maar het moet wel gebeuren."
Als er in een fundamenteel stukje software iets fout gaat, kan dat gevolgen hebben voor het hele internet
"Als grote bedrijven software schrijven, dan vinden ze het wiel niet opnieuw uit. Dat zou veel te lang duren. Je steunt altijd op het werk van andere mensen", zegt Baert. "Als die andere mensen een aanpassing doen, pak je dat automatisch mee in je eigen software. Net die waterval van afhankelijkheden maakt dat als er in een fundamenteel stukje software iets fout gaat, er gevolgen zijn voor het hele internet."
Dat was onlangs nog het geval, bij een stuk software genaamd XZ. Daarmee kunnen bestanden op een bepaalde manier gecomprimeerd worden. "Wat bleek? Bij de hobbyisten van XZ was iemand met slechte bedoelingen geïnfiltreerd. Die had er kwalijke code, malware, ingeschreven." Dat werd, gelukkig, snel onderschept.
Zakcentje?
"Het is onwezenlijk te beseffen dat er bedrijven zijn die op de beurs miljoenen of zelfs miljarden waard zijn, die allemaal steunen op het werk van hobbyisten", zegt Baert. "Dat werk mág gebruikt worden, het is vrij beschikbare software. Vaak vloeit er geen geld terug naar de mensen die het in hun vrije tijd onderhouden." Daar zou Baert graag verandering in zien.
In dat verband haalt hij het voorbeeld van het besturingssysteem Linux aan. "Veel van wat je dagelijks gebruikt, draait onderhuids een vorm van Linux. Dat wordt ook onderhouden door vrijwilligers, maar daar is het wel de gewoonte geworden dat een groot bedrijf in ruil wat geld terugstort."
Het gaat niet om een vastgelegd bedrag. "Bedrijven erkennen zo wel de software en steunen die community. Die mensen hebben natuurlijk ook rekeningen te betalen."
Detailwerk
Niet enkel dat financiële aspect is onwezenlijk, zegt Baert. "Software op zich is ongelofelijk complex. Het is een verbazingwekkend feit dat alles werkt." ‘Gewoon’ iets versturen over het internet? "Daar komt enorm veel software bij kijken. Er moet van alles goed lopen en gecoördineerd worden."
Het internet is toch een beetje het 'wilde westen'
"Daarom moeten er bij open source-projecten ook kwaliteitscontroles gebeuren." Dat is volgens hem niet evident voor overwerkte softwareontwikkelaars, die het allemaal in hun vrije tijd doen. "Het internet is toch een beetje het 'Wilde Westen'. Als alles goed gaat, vinden we het vanzelfsprekend. Als er iets misgaat, dan vinden we dat onacceptabel."
Zo was er een paar jaar geleden een grote storing bij Facebook-diensten. De reden? "Iemand had ergens op een router een lijn verkeerd geschreven tijdens een routineklus." Die kleine fout zorgde er wel voor dat de diensten van Facebook zo’n 6 à 8 uur offline waren. "Het zit soms echt in de kleine details. Dat vergeten mensen vaak."
"Ik vind het een fijne gedachte dat er mensen zo gepassioneerd zijn", besluit Baert, die zelf ook open source-projecten onderhoudt. Volgende keer als je rondsurft op het net, kan je misschien het vele teamwerk erachter net dat tikkeltje meer appreciëren.