Voormalig minister De Block tijdens hoorzitting: "Strategische voorraad mondmaskers niet vervangen was fout"
Het was terecht om de strategische voorraad van tientallen miljoenen mondmaskers te vernietigen in de jaren vóór de coronacrisis. Maar dat die nog niet vervangen was toen corona ons land binnensloop, was wel degelijk fout. Dat heeft gewezen minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) gezegd tijdens een hoorzitting in het parlement. "Dat had anders gekund en gemoeten."
Het zal altijd een pijnlijke fase in de Belgische coronasaga blijven: de zorgsector die tijdens de eerste weken van de eerste coronagolf overspoeld werd met patiënten, terwijl er voor zorgmedewerkers onvoldoende mondmaskers klaar lagen. Die situatie is eind vorig jaar ook al het onderwerp geweest van een "Pano"-reportage.
Nochtans was er ooit, in 2006, een voorraad van tientallen miljoenen maskers opgebouwd in het kader van een pandemieplan. Maar die voorraad werd door de regering-Michel tussen 2015 en 2018 vernietigd omdat ze in slechte omstandigheden was bewaard.
Tijdens de hoorzitting in de bijzondere coronacommissie in de Kamer benadrukte minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) dat dat niet anders kon. Zij had verslagen en adviezen gekregen die stelden dat "de veiligheid en het beschermende karakter van het materiaal niet langer gegarandeerd" waren.
"Ik weet het, in de "Pano"-reportage werden maskers uit die stock getest en goed bevonden. Maar niemand zegt erbij dat die dozen hoogst waarschijnlijk niet al die jaren in de bewuste hangars hebben gelegen. En dat is cruciaal, want het zijn net de omstandigheden in die hangars die de voorraad onbruikbaar hebben gemaakt. De bestaande voorraad laten vernietigen was dan ook de enige juiste beslissing."
(Lees verder onder de foto)
Zware druk
Toch gaf ze toe dat ze daarna fouten heeft gemaakt. "Het was een fout om ze niet onmiddellijk weer aan te vullen", klonk het. "Ik had daar goede redenen voor: ik wou komaf maken met statische stocks die in een loods stof liggen te vergaren tot ze hun maximale houdbaarheid bereiken en moeten worden vernietigd."
Ze vroeg haar diensten dus om een "gedecentraliseerde, rollende stock" aan te leggen. In mensentaal: een voorraad mondmaskers die al verdeeld was op het terrein. Als ze daarvan mondmaskers zouden gebruiken, zouden die ook stelselmatig worden aangezuiverd.
De onzekerheid over de beschikbaarheid van beschermingsmateriaal heeft in die eerste weken bij zorgverstrekkers bijkomende stress veroorzaakt
Nu ziet ze in dat dat op dat moment de foute keuze was. "Ik had een nieuwe statische stock moeten aanleggen en parallel het plan voor een rollende stock moeten laten uitwerken. Nu kwam corona er voor dat plan af was. De onzekerheid over de beschikbaarheid van beschermingsmateriaal heeft in die eerste weken bij zorgverstrekkers, die al onder zware druk stonden, bijkomende stress veroorzaakt. Dat had anders gekund en gemoeten."
"Waarom zo geheimzinnig?"
Verschillende parlementsleden in de commissie reageren tevreden dat De Block mea culpa slaat over mondmaskers. Toch duikt er ook nieuwe kritiek op. "Ik begrijp niet waarom daar vorig jaar in januari-februari zo geheimzinnig over werd gedaan", stelt Barbara Creemers van Ecolo-Groen. "Waarom is er in die periode niks gedaan om de ziekenhuizen daarvan op de hoogte te brengen?"
Eenzelfde geluid bij Frieda Gijbels van N-VA, die zich afvraagt waarom er in januari en februari 2020 niet duidelijk is gecommuniceerd is over die vernietiging van de voorraad mondmaskers. Haar partijgenoot Kathleen Depoorter wil ook weten waarom er sinds vorig jaar zo weinig inspanningen zijn gedaan rond die mondmaskers. "We hebben nu veel maskers in stock, maar aan de basis is er nog niks gebeurd. We hebben er niet voor gezorgd dat de productie in ons land voordeliger kon zijn, dat er geen concurrentiële handicap zou zijn voor mensen die in ons land mondmaskers maken. Dat is een probleem."
Eenheid van commando
De Block had voor de hoorzitting overigens een hele lijst klaar met "lessen" die ze geleerd heeft tijdens de coronacrisis. Zo wees ze er ook op dat nu erg duidelijk is geworden dat de staatsstructuur van ons land rammelt. "Kordaat en coherent optreden in een crisis van deze omvang lukt gewoonweg niet met de huidige versnipperde bevoegdheidsverdeling", benadrukte ze. Zeker in het begin van de crisis zegt ze "uren en uren" tijd te hebben verloren om "iedereen te laten begrijpen wat hij of zij nu wel of niet kon en moest doen".
De deelstaten hebben zelfs op verschillende momenten letterlijk gevraagd aan de federale overheid om hun bevoegdheid over te nemen op bepaalde punten
"De deelstaten hebben zelfs op verschillende momenten letterlijk gevraagd aan de federale overheid om hun bevoegdheid over te nemen op bepaalde punten", klonk het. "Dat moet ons aan het nadenken zetten. Eenheid van commando en snelheid van beslissingen zijn van cruciaal belang in een crisis van deze omvang. Dus moeten we nadenken hoe we wél voor een hiërarchie kunnen zorgen in omstandigheden zoals vandaag."