Coronavirus opnieuw opgedoken in helft van Vlaamse woonzorgcentra: "Geen tekort meer aan materiaal, wel aan personeel"

Het coronavirus duikt opnieuw massaal op in de Vlaamse woonzorgcentra. In ongeveer de helft is er de laatste tijd minstens één besmetting vastgesteld. Op de meeste plaatsen gaat het om kleine uitbraken waar vooral het personeel positief heeft getest. Toch zijn er ook 57 woonzorgcentra waar meer dan 5 bewoners een positieve COVID-test hebben afgelegd.

Lees verder onder de grafiek:

Joris Moonens van het Agentschap Zorg & Gezondheid vindt het niet verrassend dat er verhoudingsgewijs zoveel personeelsleden positief testen. "Het personeel leeft in de maatschappij waar het virus nu helaas welig circuleert", legt hij uit aan VRT NWS. "Dat personeel doet er uiteraard alles aan om hun bewoners af te schermen van het virus." Al lukt dat duidelijk niet overal.

Een van die getroffen woonzorgcentra is Sint-Jozef uit Gent. Daar zijn 51 positieve gevallen ontdekt: 31 bewoners en 20 personeelsleden. "De impact van de uitval van 20 personeelsleden op de werking van een woonzorgcentrum is uiteraard zeer ingrijpend", zegt directeur Wouter Sonneville aan VRT NWS. "We zoeken actief ondersteuning om een kwalitatieve dienstverlening te blijven waarborgen."

Een uitbraak van die omvang zet de hele werking op z'n kop. "We moeten de hele organisatie onder de loep nemen en prioriteiten stellen", legt Sonneville uit. Het woonzorgcentrum werkt samen met andere centra uit hun koepel voor hulp en vraagt ook aan ziekenhuizen in de buurt om bij te springen. "We contacteren daarnaast personeelsleden die recent op pensioen gingen of ze bereid zijn om tijdelijk terug te komen."

Nochtans was de druk op het zorgpersoneel al zeer groot. "Veel van onze mensen liepen al op de toppen van hun tenen", zegt Sonneville. "We voelen dat de grens van de draagkracht van onze medewerkers echt wel bereikt is. Ik hou mijn hart vast wat dergelijke uitbraak op korte en lange termijn gaat betekenen voor hen. Het zal zeker niet evident zijn."

De situatie in de woonzorgcentra valt voorlopig nog mee in vergelijking met het voorjaar. De sterftecijfers komen -gelukkig- nog niet in de buurt bij die van tijdens de piek van de eerste coronagolf. De andere cijfers zijn moeilijker te vergelijken, omdat er pas vanaf de tweede helft van april ook echt testen zijn uitgevoerd bij de bewoners van woonzorgcentra. Alle voorgaande cijfers spreken over "vermoede gevallen".

"Onze woonzorgcentra hebben in deze tweede golf heel wat wapens die hen in de eerste golf ontbraken", legt Joris Moonens van Zorg & Gezondheid uit. "Zeker in maart was er een tekort aan beschermingsmateriaal, nu zijn er hele voorraden aangelegd. Er kan ook meer en ruimer getest worden dan in het voorjaar. Ook de kennis over hoe het personeel veilig zorg kan toedienen is aangescherpt."

Er mag dan wel meer beschermingsmateriaal zijn dan in het voorjaar, is er wel nog voldoende volk om het ook te gebruiken? Zeker nu steeds meer werknemers van woonzorgcentra zelf positief testen of in quarantaine belanden. Tijdens de eerste golf is personeel uit de ziekenhuizen en thuisverpleging komen inspringen bij de woonzorgcentra, maar die zitten nu met dezelfde problemen van personeelsuitval en hebben zelf hulp nodig.

"Personeelsuitval is zeker een zorg in onze woonzorgcentra", geeft Moonens toe. "Er worden een aantal kanalen aangeboord om het personeel te versterken, denk aan het recente initiatief om tijdelijke werklozen in te zetten voor niet-zorgtaken."

Moonens verwijst naar het nieuwe platform van de VDAB waarbij mensen die bijvoorbeeld tijdelijk werkloos zijn door de coronamaatregelen, in de zorg aan de slag kunnen voor ondersteunende taken. Denk maar aan het helpen organiseren van het bezoek of het smeren van de boterhammen in de leefgroepen. Het initiatief is nog geen week oud. Cijfers of het al dan niet goed loopt, zijn er nog niet. Het blijft dus afwachten of het de druk bij het zorgpersoneel effectief kan verlichten. Al horen we hier en daar al voorzichtig positieve signalen.

Los van de grote personeelsuitval is het andere knelpunt voor de woonzorgcentra in deze tweede coronagolf het soms lang wachten op testresultaten. Er zijn gevallen bekend van woonzorgcentra die 5 dagen moesten wachten. "Dan ben je eigenlijk blind aan het varen", klinkt het bij een woonzorgcentrum in het Meetjesland met een grote uitbraak waar dat het geval was. "Nog voor je de resultaten hebt, zijn er al weer vele nieuwe bewoners besmet."

Een test is natuurlijk maar een momentopname, zegt Sonneville van het Gentse woonzorgcentrum Sint-Jozef die zelf aangeeft dat het bij hen relatief vlot ging. Zijn bewoners werden op vrijdag getest, zondag hadden ze al een deel van de resultaten. Tegen maandag waren alle resultaten binnen. "We zien vandaag een aantal bewoners die vrijdag nog negatief getest hadden, nu toch symptomen ontwikkelen", zegt hij. Het wijst er volgens hem op dat ze vermoedelijk besmet zijn geraakt tussen de test en de resultaten. "We hebben die gisteren opnieuw getest", verduidelijkt Sonneville.

Lees verder onder de foto:

Het soms lang moeten wachten op testresultaten is niet alleen nefast voor het al dan niet bijsturen van het beleid van het woonzorgcentrum. Het heeft ook een rechtstreekse impact op het mentaal welzijn van de bewoners.

Op sommige plaatsen wordt bijvoorbeeld na het vaststellen van symptomen bij een personeelslid of bewoner meteen een hele afdeling tijdelijk in lockdown geplaatst: geen bezoek meer en de bewoners in afzondering op hun kamer. Hoe langer de testresultaten uitblijven, hoe langer die bewoners hun familie of kennissen moeten missen. Er is bij onze redactie zelfs een geval bekend van een woonzorgcentrum waar de bewoners bijna drie weken lang hun kamer niet mochten verlaten. Deels door het lang uitblijven van opeenvolgende testresultaten.

Zeker na de ellenlange lockdown van het voorjaar zijn dat zaken die zoveel mogelijk zouden vermeden worden. In tegenstelling tot bij de eerste golf heeft iedere bewoner van een woonzorgcentrum nu wel het recht om minstens één bezoeker per week te zien. Dat recht is er ook voor bewoners die positief hebben getest, al gebeurt dat bezoek dan natuurlijk helemaal ingepakt.

In de praktijk kunnen de directies van woonzorgcentra er toch voor kiezen om tijdelijk geen bezoek meer toelaten zoals bijvoorbeeld in afwachting van testresultaten. De duur en de reden van de opschorting van het bezoek moet wel duidelijk gecommuniceerd worden naar bewoners en hun familie. En gebeurt volgens bij voorkeur in overleg met die bewoners en hun familie.

Er is mogelijk wel licht aan het einde van de tunnel. Sinds kort worden alleen nog mensen met symptomen getest. Voor de woonzorgcentra blijven preventieve tests voor alle duidelijkheid wel nog mogelijk. Alles samen gaan hierdoor minder testen uitgevoerd worden, waardoor er testcapaciteit vrij kan komen die de wachttijden voor de testresultaten zou moeten inkorten.

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":