Reporters

Wat bepaalt het succes van een popnummer?

Wat maakt dat we van bepaalde muziek houden, en kan de wetenschap ons helpen om de perfecte popsong te maken? Een team van wetenschappers dat duizenden reeksen akkoorden uit bekende hits analyseerde, zegt een deel van het antwoord te hebben gevonden: het gaat om de juiste combinatie van onzekerheid en verrassing. En luister vooral eens naar "Invisible touch" van Genesis.

Muzikanten en componisten weten of voelen dikwijls intuĆÆtief aan dat verwachting een grote rol speelt in hoeveel genot we uit muziek halen, maar hoe die relatie precies in elkaar zit, dat blijft vaag. Het was ook een vraag waar Vincent Cheung van het Max Planck Instituut voor Cognitieve- en Hersenwetenschappen in Leipzig, Duitsland, mee zat.

Samen met een groep wetenschappers selecteerde hij 745 klassieke popsongs die tussen 1958 en 1991 hoog in de Amerikaanse Billboard-hitlijsten prijkten. Daarbij pareltjes als "Ob-La-Di, Ob-La-Da" van de Beatles, "Red red wine" van UB40 en "Knowing me, knowing you" van ABBA.

Daaruit haalden ze maar liefst 80.000 reeksen akkoorden (zonder de melodie en de tekst erbij) die ze aan een algoritme onderwierpen. Zo konden ze wiskundig de mate van onzekerheid en verrassing bepalen. Vervolgens lieten ze 80 personen naar de akkoorden luisteren terwijl ze onder een MRI-scanner zaten. Zo konden de wetenschappers hun hersenactiviteit bekijken.

Verrassing is goed, geen verrassing is dat ook

Cheung en zijn collega's stelden vast dat als de proefpersonen vrij zeker waren over welk akkoord het volgende zou zijn, ze het heel leuk vonden wanneer ze tĆ³ch verrast werden met een ander akkoord. En omgekeerd: als de proefpersonen niet zeker waren over welk akkoord ze konden verwachten, vonden ze het net fijn als dat nĆ­et verrassend was.

Om te peilen naar gevoelens en verwachtingen, bestudeerden de wetenschappers de overeenkomstige hersengebieden in de MRI-scans. Het plezier dat mensen aan muziek beleefden, was merkbaar in de amygdala, de hippocampus en de gehoorschors. Moeilijke woorden om hersengebieden te beschrijven die geassocieerd worden met emoties, met leren en geheugen, en met het verwerken van geluid.

Daarentegen zagen ze dat de zogenoemde nucleus accumbens, een gebied vooraan in de hersenen dat een grote rol speelt bij positieve belevingen, alleen de onzekerheid weerspiegelde. Eerdere studies suggereerden dat de nucleus accumbens ook van belang was bij het beleven van plezier aan muziek.

Maakt dit de perfecte popsong?

Het onderzoek werd beperkt tot akkoordenreeksen, niet de tekst of de melodie, omdat die mensen ook konden doen denken aan gebeurtenissen of gevoelens. En dan zou het moeilijk zijn om te bepalen welke rol de opeenvolging van akkoorden precies had. Maar volgensĀ Vincent Cheung, hoofdauteur van het onderzoek, kan de techniek evengoed toegepast worden op melodieĆ«n.Ā  Ā 

Als we iemand coole dansmoves zien maken, heeft dat ook te maken met verwachting.

Vincent Cheung legt uit waarom zijn onderzoek ook voor andere domeinen kan gelden

Cheung wil ook graag onderzoeken of de bevindingen uit de studie ook opgaan voor andere muziekgenres zoals jazz, en voor niet-westerse muzikale tradities uit bijvoorbeeld China en Afrika. En waarom niet uitbreiden naar andere gebieden zoals dans en humor? "Als we iemand coole dansmoves zien maken, dat heeft ook te maken met verwachting", aldus Cheung.

"Het is fascinerend dat mensen plezier kunnen beleven aan het luisteren naar een liedje, enkel door de manier waarop de geluiden elkaar opvolgen", zegt Cheung. Maar kunnen deze gegevens nu helpen om de perfecte popsong te beschrijven? "Het is een belangrijk element waar je gebruik kan van maken, maar het is niet het enige wat een goede popsong maakt."

Welke liedjes hadden de beste akkoorden?

Van de 745 liedjes die in het onderzoek opgenomen waren, was de top drie van akkoordenreeksen die het hoogst scoorden qua luisterplezier, te vinden in "Invisible touch" van Genesis (1986), "Hooked on a feeling" van B.J. Thomas (1968) en "Ob-La-Di, Ob-La-Da" van de Beatles (1968).

Meer lezen?

Meest gelezen