Is Europese klimaatambitie te duur, zoals N-VA stelt? Klimaatexperts zijn streng: "Niets doen, zal nog veel meer kosten"

Waar het kersverse Vlaamse klimaatplan in 2030 verwacht 32,6 procent minder CO2 uit te stoten, zegt de Europese Commissie nu al de doelstellingen te willen bijstellen tot 50 of 55 procent. Nadat eurocommissaris van Klimaat Frans Timmermans gisteren wat had geschamperd over het nieuwe plan van Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) liet die weten dat ze zich afvraagt of de nieuwe Europese ambities wel "haalbaar en betaalbaar" zijn. Europees parlementslid Johan Van Overtveldt (N-VA) ging vanochtend nog iets verder en sprak onomwonden van "luchtkastelen". 

Maar hoe kijken Vlaamse klimaatexperts naar die discussie? Schieten de grote ambities van Europa echt hun doel voorbij? Of moet Vlaanderen wat meer uit zijn pijp komen?

Klimaatwetenschapper Wim Thiery (VUB) wijst er in de eerste plaats op dat de oorspronkelijke Europese doelstellingen niet overeenkwamen met het klimaatakkoord van Parijs. "Daarin werd afgesproken dat we moeten proberen om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius, bij voorkeur zelfs tot 1,5 graden Celsius. Nu heeft Europa beslist om die aanbevelingen van de wetenschap wel te volgen."

Ook biologe Sara Vicca van universiteit Antwerpen, die de klimaatverandering bestudeert, merkt dat op: "De Europese doelstellingen beogen nu eigenlijk wat het internationale klimaatpanel IPCC al jaren benadrukt. Dus dit is veel meer in lijn met wat de wetenschap zegt dat de wereld zou moeten doen om de opwarming van de aarde binnen de perken te houden. Als rijk land zouden we zelfs iets meer moeten doen, zodat de ontwikkelende landen iets meer tijd hebben om hun uitstoot terug te dringen."

Maar zijn die Europese doelstellingen dan wel haalbaar? De opmerkingen van Demir en Van Overtveldt lijken het tegendeel te suggereren. "Ze zijn haalbaar", denkt Jos Delbeke, die jarenlang directeur-generaal Klimaat was bij de Europese Commissie. "Maar ze zijn natuurlijk ook een bijzonder grote uitdaging. Want we gaan al onze wetgeving moeten herzien: op vlak van energie, industrie, innovatie, gebouwen, transport, landbouw, ons internationaal beleid, enzovoort."

Eerder onderzoek wijst uit, zo zegt Vicca, dat als we met de huidige, beschikbare technologie volop inzetten op hernieuwbare energie en op energie-efficiëntie we in 2050 zeker 90 procent van de energie-gerelateerde CO2-uitstoot kunnen wegwerken, om compatibel te zijn met het akkoord van Parijs.

"Het IPCC wees er zelf in 2011 al op dat we nog veel meer kunnen halen uit hernieuwbare energie. Zelfs de meest conservatieve schatting stelt dat je met maximale inzet van zonne-energie 3 keer de wereldcapaciteit aan energie kunt genereren. En dat hebben we het niet eens over het enorme potentieel van windenergie."

Vicca wijst er dan wel op dat ons hele energiesysteem ook moet worden aangepast. "Zo zullen we een buffer moeten creëren, onder andere met batterijen en waterstof. En we zullen meer op Europese schaal naar de energievoorziening moeten kijken: zo kunnen we energie transporteren van regio's die op dat moment veel produceren naar plekken waar er even wat minder hernieuwbare energie wordt gegenereerd."

(Lees verder onder de foto)

En de centen? De Europese Commissie berekent zelf dat er jaarlijks 260 miljard extra nodig is om die ommekeer waar te maken. "Dat zijn geen kosten, dat zijn investeringen", zegt Delbeke. "Die moeten dan wel gemobiliseerd worden en daarvoor heb je goed beleid nodig. En de Commissie heeft aangegeven dat ze daar een groot deel van haar budget voor wil gebruiken."

"Passief toekijken gaat ons nergens toe brengen", benadrukt Delbeke nog. Hij wordt bijgetreden door Thiery en Vicca. "Niets doen gaat ons nog veel meer kosten", zeggen die in koor. "Dat zijn bovendien kosten om de schade te herstellen, terwijl je nu nog het geld kunt gebruiken om te investeren." 

De drie klimaatexperts zien enorme kansen in de overgang naar een klimaatneutrale samenleving. "We gaan geen jobs tenietdoen, we gaan jobs creëren", zegt Delbeke. "We gaan onze economische groei niet lamleggen, maar net omturnen en duurzaam maken. Die positieve logica zit erg diep in benadering van de Commissie."

Maar hij, Vicca en Thiery merken ook op dat Vlaanderen en België op dit vlak momenteel de boot aan het missen zijn. "In landen als Nederland en Denemarken hebben ze dat beter begrepen", weet Thiery. "Daar beseffen ze de kansen om te leiden in de klimaattransitie. Dat terwijl België stilaan een van de slechtste leerlingen van de Europese klas aan het worden is."

Delbeke spreekt van een "ontgoochelende politieke discussie", die nu wordt gevoerd. "We kijken hier in Vlaanderen zo hard naar onze eigen kerktoren dat we het bredere plaatje verliezen van wat er in de wereld aan het gebeuren is. Wij zijn hier bezig met grote politieke concepten als confederalisme, terwijl de klimaatwijziging in de wereld zich steeds duidelijker manifesteert. Hoe meer we weten, hoe erger het wordt. Een heel leger wetenschappers zegt dat, maar we willen de waarheid niet onder ogen zien."

Die spanning komt nu tot uiting, zegt hij. "We kunnen zo niet verder. De ondernemers zijn mee, de lokale overheden zijn mee, Europa is mee, maar onze regionale en nationale overheden niet. In België wordt Vlaanderen de remmende factor."