5 redenen om weer vaker samen te eten: waarom de tafel delen ons gezonder en gelukkiger maakt

Een sterker lichaam, een beter brein, minder stress: we willen het allemaal, maar hoe pak je dat aan? Er zijn duizenden wetenschappelijke studies over dingen die goed zijn voor lichaam en geest... maar hoe krijg je die ooit gelezen? Om je op weg te helpen, zetten we elke maandag Ć©Ć©n activiteit in de kijker: 5 wetenschappelijk onderbouwde redenen om iets vaker (of minder vaak) te doen. Vandaag: de positieve effecten van samen eten.

De Belg is een bourgondiƫr. Lekker en lang tafelen zit van oudsher in onze cultuur ingebakken. We eten graag, veel en liefst in aangenaam gezelschap. Na anderhalf jaar coronacrisis, met allerlei sociale beperkingen en het maandenlang dichtblijven van de horeca, is gebleken: de Belg moet samen kunnen eten om zich goed te voelen.

De wetenschap is het er over eens: samen eten en eten delen maakt ons gezonder, gelukkiger en een beter mens. De hoogste tijd dus om familie en vrienden opnieuw te trakteren op een gezellig etentje.

Zien eten, doet eten. Het is een oude volkswijsheid die al vaker onderzocht is. Maar samen eten, doet soms ook gezonder eten blijkt uit verschillende studies. En dat blijkt vooralĀ zo te zijn bij kinderen en jongeren.

"De beste motivatie voor kinderen om groenten en fruit te eten, is een volwassene zien mee-eten", zegt Charlotte De Backer, hoogleraar Communicatiewetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. "Laat je kinderen dus niet apart eten, maar eet gewoon mee en geef het goede voorbeeld."

"Misschien deed je dat de afgelopen maanden al wel wat vaker, want uit ons onderzoek naar veranderingen in onze tafelgewoonten bleek dat we tijdens de lockdown vaker de keuken indoken en meer genoten van samen eten.Ā Het isĀ  dan wel belangrijk dat je als ouder dezelfde groenten eet."

hilde de windt

En niet alleen de ouders spelen een belangrijke rol. "Eigenlijk zouden ook begeleiders in een kinderdagverblijf beter mee-eten met de kinderen. Ik snap dat dat praktisch niet evident is, maar uit een Australische studie blijkt dat kinderen er effectief gezonder door gaan eten."

Maar ook oudere mensen blijken beter te eten in gezelschap, zegt professor De Backer. "Bejaarden, zeker als ze eenzaam of dement zijn, eten stelselmatig te weinig en raken makkelijk ondervoed."

"In sommige woonzorgcentra wordt er daarom echt een familiale en huiselijke sfeer gecreƫerd tijdens de maaltijden. Dat gaat dan vaak om simpele details zoals een mooi tafelkleed of de kookpotten die op tafel blijven staan. De bewoners blijken daardoor meer te genieten van hun eten en ook meer te eten."

hilde de windt

Maar samen eten is natuurlijk niet altijd een garantie op gezondere voeding. Denk maar aan de vele feestmaaltijden waar de calorieĆ«n rijkelijk naar binnen gaan.Ā "In gezelschap heb je de neiging om meer te eten, omdat je afgeleid wordt van je verzadigingsgevoel."

Na de fameuze extra coronakilos die we nu meetorsen, is het dus wel wat opletten geblazen met dat uitbundig samen tafelen. Laat dat je echter niet tegenhouden om met vrienden op restaurant te gaan, want samen tafelen voedt niet enkel ons lichaam, maar ook onze geest,Ā 

De meeste mensen zijn niet gemaakt om alleen te eten, dat heb je misschien zelf ook al gemerkt. Alleen eten maakt veel mensen ongemakkelijk, en doet al snel naar een krant of smartphone grijpen.Ā 

"Vooral samen met familie of vrienden eten draagt voor een groot stuk bij tot een geluksgevoel", zegt Charlotte De Backer. "Uit onderzoek blijkt dat heel wat tieners die vaak in familieverband eten later minder mentale problemen hebben. Al wordt er natuurlijk sowieso vaker samen gegeten in families waar er minder problemen zijn."

De maaltijd is in elk geval het ideale moment, en in families vaak ook Ć©Ć©n van de weinige momenten, om te praten met elkaar. En om moeilijke gespreksonderwerpen boven te halen. "Het eten is de perfecte bliksemafleider voor als de sfeer dreigt om te slaan. Je kan de aandacht meteen verleggen door te beginnen over wat er op je bord ligt."

hilde de windt

Toch eten we steeds vaker alleen. Tegenwoordig wordt er zelfs volop onderzoek gedaan naar gepersonaliseerde voeding, aangepast aan wat iemand specifiek nodig heeft op basis van DNA en levensstijl. Ook Colruyt is hiermee bezig. Samen eten wordt dan nog meer overbodig en eten delen onmogelijk.Ā 

"Ik geloof niet dat dit ooit echt zal werken", zegt De Backer. "Eten is een vorm van communicatie die de mens nodig heeft.Ā Ondanks alle ellende van het afgelopen anderhalf jaar ben ik corona dankbaar dat het ons geleerd heeft welk plezier we halen uit samen tafelen. Het is niet te vervangen door een online drankje of een stevige wandeling.ā€

"We zijn wat we eten", zei de Franse gastronoom Jean AnthelmeĀ Brillat-Savarin al begin 19e eeuw. Trek je die redenering door, dan zou je kunnen besluiten dat wie hetzelfde eet, ook hetzelfde is.

"Dat zien we ook terug in sociale experimenten", zegt Charlotte De Backer. "Mensen die elkaar niet kennen en hetzelfde eten, voelen zich daarna meer verwant met elkaar, vertrouwen elkaar beter en werken beter samen dan proefpersonen die iets verschillend gegeten hebben."

"Die wijsheid zie je ook veel meer terug in Aziatische culturen. Ik herinner me een werklunch met collega's uit Taiwan waar de tafelgenoten exact hetzelfde bestelden als ik. Achteraf gaven ze toe dat ze het eigenlijk niet zo graag aten, maar dat het bij hen normaal is om hetzelfde te bestellen als hun gasten. Ze doen dat uit beleefdheid en om een band te scheppen met diegene waarmee ze de tafel delen."

hilde de windt

Ook in zuiderse culturen leeft de traditie veel meer om gerechten te delen met elkaar. Samen leven en samen eten staat centraal in het bekende mediterrane dieet, en wordt door wetenschappers tegenwoordig ook onderstreept als een belangrijk onderdeel van deze gezonde levensstijl.

Denk ook maar aan de Spaanse tapas. "Dat concept van food sharing slaat absoluut niet echt aan in de Verenigde Staten waar mensen veel individualistischer zijn. Daar moet iedereen uniek zijn en iets anders eten."Ā Ā 

De mens eet al van in de prehistorie samen. Samenwerken was toen noodzakelijk om tot een gevarieerd menu te komen. "Toen de mens vlees begon te eten werd samenwerken des te belangrijker", zegt Charlotte De Backer.

"Men had de hulp van anderen nodig om prooien te vangen. En omdat het nog niet mogelijk was om vlees lang te bewaren, moest er gedeeld worden.Ā Dat bracht morele vragen met zich mee.Ā Met wie deel je en wie niet? Hoeveel deel je met wie? Wie krijgt het mooiste stuk vlees? Op die manier heeft voedingĀ ons altijd doen nadenken over (on)eerlijk gedrag."

hilde de windt

Omwille van corona serveren we nu op (kinder)feestjes misschien liever individuele traktaties, maar wees ook daar creatief, zegt Charlotte De Backer. "Ik schep er genoegen in om bijvoorbeeld een cakeje extra te voorzien of een oneven aantal balletjes in de tomatensaus te stoppen. Dan stelt zich het dilemma: hoe gaan we dit eerlijk verdelen? Hetzelfde kan je ook doen met minder geliefde spruitjes. Dan willen kinderen zich maar al te graag opofferen voor een spruitje minder."

"We zien dat hoe vaker kinderen zulke situaties meemaken, hoe socialer, hulpvaardiger en minder egoĆÆstisch ze worden. Op lange termijn wordt de hele gemeenschap daar gelukkiger van."

Meer samen eten, eten delen en eten wat de pot schaft dus. Akkoord, maar wat als je een dieet volgt? Of wat als je allergisch of intolerant bent aan een bepaalde voedingsstof?Ā 

"Eten delen is inderdaad steeds moeilijker geworden. Vooral omdat tegenwoordig heel wat mensen plots geen suiker, gluten of zuivel meer willen eten of drinken, terwijl ze er eigenlijk niet allergisch of intolerant voor zijn. Het is een hype. En dat modeverschijnsel past volledig bij de evolutie dat we als mensen minder tolerant geworden zijn tegenover elkaar", zegt De Backer.

"Ik pleit ervoor om die dieetkeuzes wat vaker opzij te schuiven als je samen eet. Al geldt dat natuurlijk niet voor mensen die Ć©cht een voedselallergie of -intolerantie hebben. Ook veganisten kunnen op dat vlak moeilijk een uitzondering maken. Alle anderen kunnen gerust wat meer eten wat de pot schaft."

hilde de windt

Volgens De Backer zijn we tegenwoordig veel te hard gefocust op gezonde voeding. "Dat is ook wat voedingswetenschappers me vertellen. Je hoeft echt niet een bepaalde voedingsstof volledig te schrappen uit je menu. Eigenlijk bestaat er geen ongezonde voeding, maar we kunnen wel te veel van het ene en te weinig van het andere eten. We zouden weer meer zoals onze grootouders moeten eten: alles, maar met mate. "

Volgens De Backer zijn we tegenwoordig veel te hard gefocust op wat goed is voor onszelf, zonder aandacht te hebben voor anderen en hoe voeding ons verbindt. "Ik hoop van harte dat we door corona geleerd hebben dat die sociale aspecten minstens even belangrijk zijn. Stel je voor dat je vrienden uitnodigt die je al maanden amper hebt gezien voor etentje en ze bij het aperitiefhapje al zeggen: "Sorry maar geen koolhydraten voor mij".

Het boek "Niet iedereen kan een bizon schieten" van Charlotte De Backer over waarom de wereld om zeep gaat als we niet samen eten.

De Canadese gezondheidsdienst Healthlink bundelt op zijn website verschillende tips (in het Engels)Ā  om samen met kinderen en familie te koken en te eten.

Wie op zoek is naar nog meer tips en naar recepten om samen te koken, kan terecht op de website BetterTogether. Wie een account aanmaakt, kan ook zelf een kookboek samenstellen.

hilde de windt

Meest gelezen