Vrees voor verregaande politieke inmenging bij openbare omroepen in Slovakije en Italië
In Slovakije gaat de populistische regering van premier Robert Fico de openbare omroep drastisch reorganiseren. Journalisten verwachten verregaande politieke inmenging. Dezelfde vrees leeft in Italië, waar medewerkers van de openbare omroep een staking aankondigen.
In verschillende Europese landen komt onafhankelijke berichtgeving onder druk te staan. In Slovakije heerst ongerustheid over het wetsontwerp van de regering om de openbare omroep drastisch te hervormen.
De reorganisatie gaat zo ver dat het eerder op lijkt dat de bestaande omroep RTVS wordt afgeschaft om plaats te maken voor een nieuwe, die STVR zal heten. De nieuwe omroep moet volgens cultuurminister Martina Simkovicova "ondubbelzinnig nationaal en staatsvormend" zijn.
De bestaande omroep laat volgens haar" enkel mainstream stemmen aan het woord". Simkovicova werkte vroeger zelf voor een tv-zender die een forum bood voor samenzweringstheorieën. Zij heeft de plannen voor de vernieuwde omroep vorm gegeven.
Volgens premier Robert Fico zelf "is de toestand bij de RTVS onhoudbaar". Hij verwijt de medewerkers van RTVS vooringenomen en activistisch te zijn. "De omroep kan niet objectief zijn omdat hij in conflict is met de Slovaakse regering. Het fundamentele mensenrecht van burgers op objectieve informatie wordt geschonden."
Bij een hervormde openbare omroep hoort ook een nieuwe directeur. Die zal worden gekozen door een raad van 9 mensen. 4 van hen zijn benoemd door de regering, de 5 anderen zullen experten zijn die door het parlement worden aangewezen.
Het wetsontwerp moet nog groen licht krijgen van het Slovaakse parlement, maar daar heeft de regering een meerderheid. Naar verwachting zal de wet in juni worden goedgekeurd.
Slovaakse regering volgt het handboek van de autocraat
De voorbije weken zijn al duizenden Slovaken de straat opgegaan om te protesteren tegen de plannen van de regering. De Slovaakse oppositie, maar ook journalistenverenigingen en de EBU, de koepelorganisatie van Europese omroepen waarschuwen voor "door de staat gecontroleerde media".
Volgens Michal Simecka, leider van de grootste oppositiepartij in Slovakije, volgt de regering met haar aanval op de openbare omroep "het handboek van de autocraat".
Ook elders in Europa staan publieke media onder druk. In Hongarije heeft Viktor Orbán de media in zijn greep. In Polen heeft de nieuwe regering van Donald Tusk het volledige directieteam van de openbare omroep ontslagen omdat die de voorbije jaren was uitgegroeid tot een spreekbuis van de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid.
Italiaanse journalisten gaan staken
Ook in Italië staat politieke inmenging in de openbare omroep op dit moment volop in de aandacht. Journalisten van de RAI, de Italiaanse publieke omroep, hebben aangekondigd dat ze volgende maand een 24-uurstaking houden tegen wat ze de "wurgende controle" van de uiterst rechtse regering van Giorgia Meloni noemen.
De journalisten halen een aantal incidenten aan die volgens hen tekenend zijn voor de invloed die de regering op hun werk wil uitoefenen. Het laatste incident heeft zich pas onlangs voorgedaan.
In de aanloop naar de dag waarop Italië de bevrijding van het fascisme herdenkt - vandaag, 25 april, is dat - had RAI 3, traditioneel de progressieve zender van de omroep, aan Antonio Scurati gevraagd om een monoloog te schrijven en voor te dragen.
Scurati is de auteur van een reeks historische romans over de fascistische dictator Benito Mussolini. Maar kort voor de uitzending (zaterdag) bleek dat de komst van Scurati geschrapt was. Dat zou zijn gebeurd om niet nader genoemde "redactionele redenen".
Volgens de journalistenvakbond Usigrai en de oppositie in Italië is het waarschijnlijker dat de teneur van de monoloog de regering niet beviel. In zijn tekst zegt Scurati dat het fascistische bewind zich bediende van systematisch, niet van occasioneel politiek geweld. "Zullen de erfgenamen van deze geschiedenis dat eindelijk erkennen?", vraagt hij. Om dan zelf te antwoorden. "Alles lijkt er helaas op te wijzen van niet."
Premier Giorgia Meloni ontkent dat er sprake was van censuur. Om de kritiek te weerleggen, postte ze vandaag zelf de monoloog op Facebook. Daarbij zegt ze zelf niet te weten waarom de RAI het optreden van Scurati annuleerde, maar dat de omroep zei "geen 1.800 euro te willen betalen voor een monoloog van 1 minuut".
Discussies over politieke beïnvloeding bij de RAI zijn op zich niet nieuw. Dat een nieuwe Italiaanse regering nieuwe directeuren benoemt bij de openbare omroep, is niet ongebruikelijk en heeft al eerder tot kritiek geleid. Maar sinds de uiterst rechtse regering van Giorgia Meloni aan de macht is, zijn ook al verschillende programmamakers aan de kant gezet of zelf opgestapt.