Waar raakt iemand besmet? "Met voorsprong familiale context", prof De Maeseneer pleit voor hotelquarantaine
Een cruciaal element in de aanpak van de coronapandemie is de kennis over waar mensen besmet raken. Sinds september doen de contactcenters in ons land aan bronopsporing en vragen ze aan besmette personen waar ze geweest zijn. Dat kan interessante vaststellingen opleveren. Vooral de familiale context blijkt een van de belangrijkste bronnen van besmetting. Maar in quarantaine gaan binnen het eigen gezin, is niet evident.
"Bronopsporing? Dat doen we zeker en vast", zei Karine Moykens in "Het Journaal". Moykens is het hoofd van het Interfederaal Comité Testing en Tracing.
"Sinds september al zijn de scripts aangepast waarmee onze call agents in de contactcenters aan het werk zijn. Sinds dat ogenblik vraagt men aan elke besmette persoon: "Waar ben je geweest?" En men vraagt door, men is niet tevreden met één opgave. We vragen ook: "Waar denk je zelf dat je besmet bent geraakt?".
Met kop en schouder de familiale context
Wat blijkt daaruit? "Als we vandaag gaan kijken naar waar de meeste clusters zich situeren: met kop en schouder de familiale context", weet Moykens. "We zien ook de woonzorgcentra, de bedrijven en de scholen." Toen de horeca nog open was, kwamen ook die plaatsen naar voor, net als fitnesscentra en sportgelegenheden, aldus Moykens.
"Het zijn allemaal bronnen geweest via dewelke het vermoedelijk ook in familiale context binnenraakt. Als je dan iets te veel contacten hebt, niet enkel je knuffelcontact, ook met andere gezinnen... Dan gaat het van gezin op gezin over en dan ben je weg. "
Bekijk het interview met Karine Moykens (en lees verder onder video):
De grote lijnen van de plaatsen waar mensen mogelijk een coronabesmetting oplopen, zijn dus bekend. Onze redactie vroeg meer gedetailleerde informatie op. Daar bestaan wel degelijk rapporten over, bevestigt Karine Moykens. Maar gedetailleerde publiekelijke informatie daarover blijkt moeilijk beschikbaar.
Het federale wetenschappelijk instituut Sciensano, waar de gegevens uit het contact- en brononderzoek centraal worden verzameld, verwijst naar de regio's (die verantwoordelijk zijn voor het brononderzoek). Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid publiceerde halverwege oktober een grafiek die voor het publiek beschikbaar was.
Dat er geen recentere grafiek over vermoedelijke besmettingsbronnen beschikbaar is, heeft te maken met een datastoring tussen Sciensano en het Agentschap, luidt het, al zou dat nu opgelost zijn. Het Agentschap is naar eigen zeggen bereid om volgende week met een nieuwe grafiek te proberen te komen.
In quarantaine op hotel?
Jan De Maeseneer, professor emeritus Huisartsengeneeskunde aan de universiteit Gent, werkt mee aan een lokaal project rond bronopsporing. Ook hij ziet momenteel vooral de thuissituatie als bron van besmetting. "Deze week hebben we op de scholen in Oost-Vlaanderen 439 nieuwe besmettingen van leerlingen. Dat is niet weinig. Als je dan gaat vragen naar waar de bron van de infectie is, stel je vast dat slechts 9 procent op school besmet werd. Dat betekent dat 91 procent op een andere plek besmet raakte. Meestal is dat het thuismilieu", aldus professor De Maeseneer.
Volgens hem moeten we nadenken over hoe het loopt met de quarantaine in die context. "In principe als iemand besmet is in een gezin, is het de bedoeling dat die persoon geen contact meer heeft met de andere gezinsleden. Blijkbaar is dat zeer moeilijk. Niet alle woningen zijn ook geschikt om iemand 8 à 10 dagen af te zonderen. Die quarantaine verloopt dus niet altijd strikt zoals zou moeten."
Als iemand besmet is in een gezin, is het de bedoeling dat die persoon geen contact meer heeft met de andere gezinsleden
Wat zou dan een oplossing kunnen zijn? "Als we echt de epidemie willen stilleggen, moeten we inzetten op andere vormen", stelt professor De Maeseneer. "Ik denk aan een manier om ondersteuning te bieden. In Gent wordt er zeker bij kwetsbare groepen dagelijks contact gehouden. Maar misschien moeten we nog een stap verder gaan. In Aziatische landen vraagt de overheid aan besmette mensen om op een hotelkamer in quarantaine te gaan, daar krijgen ze dan de noodzakelijke ondersteuning."
"Als je ziet hoe landen als Korea, Taiwan, maar ook Nieuw-Zeeland onder de 10 besmettingen blijven voor het hele land, is dat precies omdat bij elke besmetting de mensen onmiddellijk in quarantaine worden geplaatst. Hotelquarantaine is een zeer efficiënte manier. Op een bepaald moment zullen we ons toch de vraag moeten stellen of we op die manier niet aan de slag moeten gaan om de cijfers naar beneden te krijgen."
Beluister het gesprek met professor Johan De Maeseneer in "De wereld vandaag" op Radio 1:
Hoe spoor je een coronacluster op?
"Het blijft tasten en zoeken"
Het blijft hoe dan ook een moeilijk onderwerp, zegt infectiologe Erika Vlieghe. "Bronopsporing is niet altijd gemakkelijk. Mensen hebben soms verschillende types van contacten. Het zit soms letterlijk in een klein hoekje."
"'s Morgens zet je je kind af op school, daarna ga je naar je werk waar je samen met je collega naar één computerscherm kijkt, 's avonds ben je misschien nog iemand gaan bezoeken. Waar zat het dan?", schetst Vlieghe het probleem. "Er komen geleidelijk wel meer gegevens naar boven, maar dat blijft een beetje tasten en zoeken. Dat is internationaal ook het geval. Het is niet altijd evident om met zekerheid te zeggen: dàt is de bron van infectie."
Bovendien zitten we nog altijd in een periode waar het virus behoorlijk circuleert. Dat maakt gedetailleerde bronopsporing ook moeilijker. "Daarom opnieuw een pleidooi: verminder je aantal contacten tot het strikt noodzakelijke", zegt professor Vlieghe. Ook een aantal arbeidssectoren kunnen vele tanden bijsteken, klinkt het. "Een aantal sectoren moet opnieuw bevraagd worden of daar zoveel mensen moeten rondlopen en of er niet meer mensen kunnen telewerken."