Na een zoektocht van zo'n 2.000 jaar is de oudste sterrenkaart ooit ontdekt onder christelijke tekst
Na een lange zoektocht hebben wetenschappers de oudste sterrenkaart ooit, van 134 voor Christus, ontdekt. En dat is op z'n minst opmerkelijk te noemen, want de kaart bestaat eigenlijk niet meer. Dankzij het gebruik van beeldtechnologie konden wetenschappers achterhalen dat de kaart afgeschraapt werd om plaats te maken voor andere teksten.
De oud-Griekse astronoom Hipparchus (190-120 voor Christus) was de eerste die twee coördinaten gebruikte om sterren te lokaliseren. Hij werd vooral bekend door zijn sterrencatalogus die in 134 voor Christus verscheen, het jaar dat er een totale zonsverduistering plaatsvond.
Zijn sterrenkaart zou, voor zover geweten, de allereerste zijn in de geschiedenis van de mens, maar wetenschappers konden er alleen over lezen in andere teksten. De zoektocht naar het document zelf leverde nooit iets op. Tot nu. Een deel van zijn lang verloren gewaande sterrencatalogus is ontdekt in een christelijk manuscript uit een Grieks-orthodox klooster in Egypte.
En dat is opmerkelijk, want de kaart is een palimpsest. Dat is opnieuw beschreven perkamentpapier, nadat de oorspronkelijke tekst was weggekrabd. De sterrenkaart, die de oudste ter wereld zou zijn, zit dus eigenlijk verstopt onder een tekst die kluizenaar Johannes Climacus rond 600 na Christus heeft geschreven.
Na verloop van tijd begonnen de resten van de afgeschraapte inkt donkerder te worden. Zo beseften onderzoekers dat het document een palimpsest was. Zorgvuldige analyse toont aan dat het oude perkament meerdere malen werd hergebruikt, een vorm van ouderwetse recyclage.
"De ontdekte tekst is een opmerkelijke doorbraak die het creatieve gebruik benadrukt van multispectrale beeldtechnologie om eerder verloren gegane teksten te lezen", zegt Brian Hyland, conservator van middeleeuwse manuscripten van het Bijbelmuseum in het Amerikaanse Washington DC, waar het manuscript lag voor het gestuurd werd voor verder onderzoek naar de Universiteit van Cambridge.