Waarom de film over de Bende van Nijvel zo belangrijk is
De nieuwste film van Stijn Coninx over de Bende van Nijvel - "Niet schieten" - is gisterenavond in première gegaan in Antwerpen. VRT NWS-justitiespecialiste Caroline Van den Berghe volgt al jaren het onderzoek naar de Bende van Nijvel en keek naar de film. "Het is goed dat de film gemaakt is, want de slachtoffers mogen niet worden vergeten."
Er is al veel over gezegd en geschreven over de nieuwste film van Stijn Coninx, maar “Niet schieten” is dan ook niet zomaar een film. Het is een tijdsdocument dat ons terugbrengt naar het jaar 1985. Het lijkt een ver verleden, maar dat is het niet voor al wie in de Delhaize van Aalst op die noodlottige 9e november van dat jaar de aanslag van de Bende van Nijvel meemaakte.
Het verhaal van David
Eén van die slachtoffers is David Van de Steen. 9 jaar was hij, toen hij zag hoe zijn vader, moeder en zus op de parking van het warenhuis werden doodgeschoten. De kleine David vluchtte de winkel in en werd door één van de daders beschoten. Sindsdien is hij fysiek en mentaal getekend voor het leven.
We kennen het verhaal van David al langer en dat van vele andere slachtoffers van de Bende van Nijvel. En vaak, als er een zoveelste spoor opduikt naar de daders, dan krabben we ons even in de haren. “Ja, de Bende van Nijvel, hoe zat dat ook weer?”, hoor je dan zeggen. “Juist, dat waren die met die maskers, zoals tijdens carnaval in Aalst en er was ook een reus bij.”
Film is een aanklacht tegen het geknoei, gewild of ongewild
Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe meer de gruwel vervaagt. Voor zij die nog niet geboren waren in de jaren 80 of te jong waren om het te beseffen, zijn de aanslagen van de Bende van Nijvel een vage herinnering. Jonge generaties vangen iets over de feiten op als er iets gebeurt in het onderzoek of omdat de media aandacht besteden aan de herdenking voor de slachtoffers en nabestaanden op de begraafplaats in Aalst.
Maar lang niet alle herdenkingen haalden het nieuws. Vele jaren was er amper aandacht voor de Bende van Nijvel. Bij de zoveelste herdenking werden de schouders opgehaald. Het werd een punt op de agenda van redacties, maar niet meer dan dat. Vorig jaar was er wel veel belangstelling. Dat had alles te maken met een mogelijke doorbraak in het onderzoek. De reus van de Bende van Nijvel was ontmaskerd. Of zo leek het toch even.
En daarna verdween het verhaal weer naar de achtergrond. Maar opnieuw niet voor de nabestaanden en de slachtoffers. Wat moet het zijn om al meer dan 30 jaar te leven met de vragen: wie en waarom? We kunnen het ons nauwelijks voorstellen. In de film van Stijn Coninx zien we die realiteit. De strijd van David en zijn grootouders. Een strijd tegen de pijn en het verdriet. Een niet aflatende zoektocht naar de waarheid.
Maar antwoorden kwamen er niet. Nog altijd niet, nu al meer dan 30 jaar. Onbegrijpelijk is dat. Er vielen 28 doden en tientallen gewonden bij de overvallen van de Bende van Nijvel, hoe kan het dat het gerecht er niet in slaagt om de daders te vinden? Een schande is het, ook dat is de boodschap van de film. Een aanklacht tegen zoveel geknoei, gewild of ongewild, waardoor één van de donkerste bladzijden uit onze Belgische geschiedenis maar niet omgedraaid kan worden.
De grootvader van David beloofde zijn kleinzoon dat hij het zou oplossen. Maar het heeft niet mogen zijn. Hij en zijn echtgenote zijn intussen overleden. “Sorry”, zegt hij in de film tegen David. Waarop David antwoordt: “Jij moet geen sorry zeggen”. Ook dat is een niet mis te verstane boodschap van Stijn Coninx aan iedereen die verantwoordelijkheid draagt in dit dossier. En ook al zijn de meningen verdeeld bij de nabestaanden over de film, het is goed dat ze gemaakt is. Want de slachtoffers mogen nooit vergeten worden.