Een mangrove-boom in Gazi in Kenia.
© Tom Van der Stocken, Dennis De Ryck & Nico Koedam

Studie van VUB en NASA: zaden van mangroven kunnen oceanen oversteken

Onderzoekers van de VUB en de NASA hebben voor het eerst de verspreidingspatronen in kaart gebracht van mangrovebossen, ecologisch erg belangrijke kustwouden die onderhevig zijn aan de getijden. Uit hun bevindingen blijkt dat de zaden van mangroveplanten zich vooral langs de kustgebieden verspreiden, maar ook de oceanen kunnen oversteken via belangrijke zeestromingen. Dat biedt belangrijke inzichten over de manier waarop mangroven nieuwe gebieden kunnen koloniseren, die kunnen helpen bij de bescherming van mangroven tegen de impact van de klimaatverandering. 

Mangroven groeien langs kusten in tropische en subtropische gebieden, en vormen een belangrijke buffer tegen stormen, overstromingen, kusterosie en zelfs tsunamis. Ze kennen ook een grote ecologische rijkdom en zijn een kraamkamer voor veel mariene soorten. Op veel plaatsen zijn ze echter aangetast of worden ze bedreigd door menselijke activiteiten, onder meer het aanleggen van garnalen- en scampi-kwekerijen.

Mangroven produceren zaden en vruchten die zo, of als zaailingen - reeds uitgkomen plantjes -, enkele dagen tot maanden kunnen drijven, en vervolgens wortels kunnen ontwikkelen wanneer ze stranden op een gunstige plaats. Hoe lang ze kunnen blijven drijven bepaalt, samen met de oceaanstromingen, zowel de ruimtelijke schaal van de verspreiding van soorten, hoe ver ze kunnen geraken, als de genetische structuur van de mangrovebestanden, uit welke planten mangroven bestaan.

Professor Nico Koedam van het departement Biologie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en collega’s van het NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL) maakten voor dit onderzoek gebruik van een numeriek oceaanmodel om de mogelijke verspreidingspatronen van mangrovezaden en de verbindingen tussen mangrovepopulaties wereldwijd te simuleren.

“Het bestuderen van de verspreiding van biologische materialen via zeestromingen blijft een grote uitdaging, in het bijzonder door de grote ruimtelijke schaal. Om een eerste schatting te kunnen maken van de globale verspreidingspatronen van mangroven leek het een logische stap om de biologische expertise van de VUB te verbinden met de oceanografische expertise hier aan JPL, waar we over hoge-resolutie oceaanstroomgegevens en de nodige rekenkracht beschikken”, zei doctor Tom Van der Stocken, afgestudeerd aan de VUB en nu werkzaam aan het JPL, in een persmededeling van de VUB. 

Het onderzoeksteam stelde vast dat de mangrovebomen zich vooral via kuststromingen verspreiden. Maar ze kunnen ook de Atlantische, Indische en Stille Oceaan oversteken, zo blijkt. Directe oversteken van deze oceanen, die 70 procent van het aardoppervlak bedekken, zijn mogelijk via de equatoriale zeestromen, en in de Stille Oceaan vormen eilandengroepen zoals Galapagos, Polynesië en Micronesië belangrijke verbindingspunten tussen mangrove-populaties aan beide kanten van dit enorme oceaanbekken.

De verspreiding van mangrovewouden langs de kusten van de wereld.
Chandra Giri/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

Golfbrekers en kampioenen in de opslag van CO2

Deze studie helpt om de ruimtelijke verschuivingen van mangrovebossen in een veranderend klimaat beter te begrijpen.

Mangroven bieden samen met andere slikke- en schorreplanten een belangrijke natuurlijke buffer tegen stormen, overstromingen, kusterosie, en de impact van golven. Op die manier beschermen ze kwetsbare kusten en leefgemeenschappen in kustgebieden wereldwijd, en zijn ze van onschatbare waarde in een tijdperk van zeespiegelstijging.

Tenslotte bieden mangrovebossen ook een habitat voor tal van diersoorten, waarvan er veel economisch belang hebben, en slaan ze tot wel vier keer meer koolstof op dan andere tropische wouden. Vandaag worden mangroven en de diensten die hun ecosysteem leveren, onder meer bedreigd door ontbossing en kustontwikkeling.

“Veranderingen in het verspreidingsgebied van mangroven zijn reeds aangetoond in verschillende gebieden wereldwijd, en worden onder andere in verband gebracht met veranderingen in het klimaat. Door in onze studie kennis en instrumenten uit de biologie en fysische geografie te verenigen, krijgen we nu ook een beter inzicht in het onderliggende mechanisme van die verschuivingen”, zo zei professor Koedam.

De studie van de onderzoekers van VUB en JPL is gepubliceerd in PNAS, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America

Mangrove in het West Bali Nationaal Park in Indonesië.
Ron from Nieuwegein/South Moreton Oxfordshire, Netherlands/UK/Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0
Een slijkspringer (Periophthalmus argentilineatus) in het slijk van een mangrove op het Japanse eiland Iriomote.
Self/Wikimedia Commons/CC BY-Sa 3.0

Meest gelezen