Van schrijver Hugo Claus tot politicus Wilfried Martens: wie koos er net als Marieke Vervoort voor euthanasie?

Mario Verstraete was de eerste Belg die euthanasie liet uitvoeren en is daardoor een mediafiguur geworden. Verstraete kreeg in 1993 de diagnose van MS (Multiple Sclerose) en was één van de voorvechters van "Het recht op waardig sterven". Hij lag door zijn strijd mee aan de basis van de huidige Belgische euthanasiewetgeving die uiteindelijk werd goedgekeurd op 23 september 2002. Verstraete maakte exact een week later gebruik van de wet en koos op 30 september 2002 voor euthanasie. 

In een Terzake uit 2000 vertelt Verstraete over zijn ziekte en keuze voor euthanasie:

Zijn strijd voor een euthanasiewet is in 2012 ook vereeuwigd in "Tot Altijd", een film van Nic Balthazar.

Een van de grootste Belgische schrijvers koos ook voor euthanasie. Zo overleed Hugo Claus op de middag van 19 maart 2008. Hij werd 78. Claus leed aan de ziekte van Alzheimer en had daarom zelf beslist op welk tijdstip zijn leven zou stoppen.

Claus' beslissing lokte opnieuw een felle discussie over het moeilijke onderwerp uit. Kardinaal Godfried Danneels sprak zich toen uit tegen euthanasie: "Door zomaar uit het leven te stappen, antwoordt men niet op het probleem van lijden en dood." In de Senaat kwam dan weer een debat op gang over een uitbreiding van de wet, zodat ook terminaal zieke minderjarigen en dementerende bejaarden euthanasie konden krijgen. Dat laatste is met de huidige euthanasiewet nog steeds niet mogelijk. Euthanasie voor minderjarigen is sinds 2014 wel mogelijk.

Tien jaar na zijn dood, vorig jaar dus, werd Claus uitgebreid herdacht door de hele culturele wereld. Verschillende heruitgaven, tentoonstellingen en voorlezingen van zijn werk, toonden toen aan hoe geliefd Claus nog altijd was.

Herbekijk hier de reportage die naar aanleiding van zijn overlijden in "Terzake" werd uitgezonden: 

Nederlands acteur Carl Ridders leed aan de ongeneeslijke spierziekte ALS en koos op 50-jarige leeftijd voor euthanasie, die op 7 december 2008 werd uitgevoerd. Ridders was bekend van verschillende rollen in onder andere "Spoed", "Flikken" en "Het Sacrament", een film van Hugo Claus. Hij speelde ook de rol van de muis Woppy, in de kinderserie "Wizzy en Woppy". Tijdens de laatste maanden van zijn leven werd hij thuis door zijn vrienden, onder wie fotografe Lieve Blancquaert en acteur Michaël Pas, verzorgd. 

Ridders' strijd met ALS en zijn keuze voor euthanasie zijn door regisseur Joeri Vlekken in een documentaire voor Canvas gegoten. De titel verwijst naar een uitspraak aan zijn vrienden, een week voor zijn dood: "Zondag gaat het gebeuren". De documentaire werd op Docville tot beste docu van 2009 gekroond en won een jaar later in Parijs de titel van beste Europese spirituele film.

Bekijk hier de pakkende documentaire uit de Puur Persoonlijk reeks opnieuw:

Tuur Van Wallendael was lange tijd VRT-journalist, maar werd in 1991 de eerste ombudsman van de stad Antwerpen. Vier jaar later koos hij dan weer om voor de SP.A in het Vlaams Parlement te zetelen en hij was tot 2006 schepen van Sociale Zaken van de stad Antwerpen.

In de zomer van 2009 kreeg hij te horen dat hij zes jaar na het overwinnen van kanker opnieuw tumoren had, die deze keer niet te genezen waren. "Als ik niet meer waardig kan leven, hoef ik maar een signaal te geven en dan is het voorbij', zei hij toen. "Ik wil zelf beslissen wanneer mijn leven stopt." Op 18 november 2009 overleed Van Wallendael door euthanasie op 71-jarige leeftijd.

Tuur Van Wallendael werd onsterfelijk door zijn live verslaggeving in Zeebrugge bij de tragische ramp van de Herald of Free Enterprise in 1987. Terwijl een interview in de studio tussen Bavo Claes en Miet Smet maar bleef duren, moest Van Wallendael in de kou blijven wachten: "Godverdomme Bavo toch zeg!", klonk het voor hij in het journaal terecht kwam.

De Waalse bioloog en professor Christian de Duve (1917-2013) is misschien niet bij het brede publiek bekend, maar hij is zeker een Belg die ons land op de kaart heeft gezet. In 1974 kreeg hij namelijk de Nobelprijs voor Geneeskunde voor zijn ontdekking van de celorganellen lysosoom en peroxisoom. Hij deed ook onderzoek naar insuline en glucagon en kreeg in 1990 de titel van burggraaf voor zijn verdiensten. 

"Ik ben moe" vertelde hij aan een journalist van "Le Soir" op 8 april 2013. Enkele dagen daarvoor was hij onwel geworden en lag enkele uren hulpeloos op de grond. Dat was voor hem een laatste signaal dat het goed was geweest. Op 4 mei 2013 stapte Christian de Duve uit het leven door euthanasie. Hij werd 95 jaar.

In een uitgebreid interview in 2005 doorloopt de Duve zijn hele leven en praat over de wetenschap die hij zo gepassioneerd beoefende. Het eerste wat hij de interviewer wilt meegeven zet al direct de toon: "Ik ben geen genie. Ik heb de relativiteitstheorie of de dubbele helix niet uitgevonden. Ik ben een normale mens met een iets minder normale ervaring.”

Wilfried Martens, een van de grootste politici die de CD&V al heeft gekend, overleed op 9 oktober 2013. "Hij werd 77 en is in zijn woning in Lokeren overleden", luidde de mededeling toen beknopt. Pas 5 jaar later kwam uit dat dit door euthanasie gebeurde.

In "De Afspraak" op 2 oktober 2018 vertelde Miet Smet voor het eerst dat haar man euthanasie had laten uitvoeren, nadat hij de diagnose van pancreaskanker had gekregen: "Hij was in januari geopereerd, maar je zag dat hij vermagerde en dat het niet veel had opgebracht. Uiteindelijk zijn we overeen gekomen dat hij euthanasie ging plegen." Ze maakte vorig jaar ook bekend dat ze zelf ook aan euthanasie denkt als haar gezondheid het laat afweten.

Etienne Vermeersch is dit jaar op vrijdag 18 januari in Gent overleden na een langdurige ziekte. Ook hij koos voor euthanasie en was zijn leven lang al voorvechter van het recht op euthanasie. Vanaf de jaren 80 werd hij in België een belangrijk opiniemaker over zware ethische kwesties waaronder abortus en euthanasie. Vermeersch lag samen met Mario Verstraete aan de basis van de eerste euthanasiewet in 2002 en daar was hij ook trots op. 

"Als een mens geen verantwoordelijkheden meer heeft of niet meer in staat is die verantwoordelijkheden op te nemen, heeft het individu het recht te zeggen: ik stop. Het leven heeft mij niets positiefs meer te bieden”, vertelde Vermeersch in 2017 nog aan de krant "De Morgen". “Zodra men in een bed ligt in een ouderentehuis, immobiel, incontinent, misschien zo goed als blind en wat nog meer. En een keer per maand komt er eens een vriend of een kind langs. Wat moet je dan nog? Dan is de dood een positief ding.”

Bekijk hier de reportage naar aanleiding van Vermeersch' overlijden, die afsluit met zijn heldere woorden "dat doet geen pijn er niet zijn":

Actrice Nora Tilley overleed op 20 juni dit jaar na euthanasie. In augustus 2018 maakte Tilley bekend dat ze ALS had. Ze was vooral bekend van haar rol in "De Collega's" en deed nog mee in de "Collega’s 2.0"-film. “Op haar laatste draaidag pinkte iederéén een traan weg”, zei ‘Collega’s’-regisseur Jan Verheyen toen nog.

De beslissing om euthanasie te vragen als het leven ondraaglijk zou worden, nam Tilley al toen de ziekte werd vastgesteld. Ze overleed thuis, in Putte. "Ik heb ervoor gekozen om van de weinige tijd die me rest het beste te maken", zei ze. "Ik ben mezelf gebleven. De ziekte heeft niet gewonnen. Ik heb gewonnen." Tilley pleitte vurig voor meer bekendheid voor de ziekte ALS en werd ook het gezicht van de ALS-Liga.

Wie zelf vragen heeft, of nood heeft aan een gesprek, kan (gratis en anoniem) terecht bij Tele-onthaal, via het nummer 106 of via een chat op www.tele-onthaal.be