Na 30 jaar twijfelen toch duidelijkheid: "Vaas met klaprozen" is een echte Van Gogh
Een stilleven van klaprozen dat 30 jaar lang opgeborgen lag in het depot van het Wadsworth Atheneum Museum of Art in Connecticut, in de VS, blijkt dan toch een echte Van Gogh te zijn. Decennialang werd er getwijfeld, maar nieuw onderzoek heeft nu kunnen aantonen dat er onder het stilleven een zelfportret van Vincent van Gogh verstopt zit.
Vaas met klaprozen kwam in 1957 in het bezit van het Wadsworth Atheneum Museum of Art in Hartford. Het werd er toen tentoongesteld als een werk van de Nederlandse schilder Vincent van Gogh. Maar de museumcuratoren twijfelden omdat de stijl en de afwerking van het schilderij atypisch waren voor een Van Gogh. Eind jaren 80 werd het schilderij weggehaald en opgeborgen in het depot.
In de jaren nadien werd Vaas met klaprozen meermaals onderzocht door verschillende Van Gogh-experts, maar dat bracht geen uitsluitsel. Volgens de enen behoorde het wél tot zijn catalogus, volgens de anderen niet. Omdat onderzoeksmethoden in sneltempo verbeteren, besloot het Wadsworth om aan het Van Gogh Museum in Amsterdam een nieuwe analyse te vragen.
Louis van Tilborgh, professor kunstgeschiedenis en senior researcher bij het Van Gogh Museum, maakte er werk van. Hij bekeek niet alleen het canvas, de grondlaag, de gebruikte pigmenten en de stijl, maar voerde ook historisch onderzoek naar de stijl- en kunstkenmerken van de periode waaruit het schilderij dateert.
Een eerdere analyse had al aan het licht gebracht dat er onder het stilleven nóg een beeld verborgen zat, maar het was niet duidelijk welk. Van Tilborgh onderwierp het stilleven aan röntgenonderzoek en digitale reflectografie (een infrarood-analyse, nvr). En dat bracht uiteindelijk het verlossende antwoord.
Als je Vaas met klaprozen 180 graden draait, kan je het portret van een man zien, met een oor als meest opvallende kenmerk. Die man is Vincent van Gogh. Van Gogh gebruikte vaak doeken opnieuw uit geldgebrek. Meteen ook de reden waarom hij vooral zelfportretten en stillevens schilderde: modellen kon hij niet betalen.
Historisch onderzoek linkt het schilderij ook aan een bepaalde periode in het leven van Vincent van Gogh: zijn aankomst in Parijs, in de zomer van 1886. In de vroege herfst van 1886 schreef Van Gogh aan een vriend dat hij "geen geld had om modellen te betalen", en dat hij dus zijn zomer gespendeerd had aan een reeks kleurenstudies. "Gewoon bloemen, rode klaprozen, blauwe korenbloemen, vergeet-mij-nietjes ... Proberen om intense KLEUR over te brengen, en geen grijze harmonie."
"We moeten nog veel leren over Vincent van Gogh"
"Langzaam maar zeker wordt er echte vooruitgang geboekt in onderzoek naar Van Gogh", zegt Louis van Tilborgh. Hij is blij dat Vaas met klaprozen nu definitief in de catalogus verankerd kan worden. Volgens Thomas Loughman, directeur van het Wadsworth-museum, toont het onderzoek aan "hoeveel we eigenlijk nog altijd moeten leren over Vincent en zijn groei als artiest, wanneer hij aankomt in Parijs en nieuwe paden voor zijn kunst zoekt."
Begin februari raakte bekend dat nog een ander stilleven van fruit en kastanjes in het San Francisco Museum of Fine Arts in de VS als een echte Van Gogh erkend is. Ook over dat schilderij bleven experts het jarenlang oneens. Nieuw onderzoek door het Van Gogh Museum kon bevestigen. Ook dat werk dateert overigens uit 1886 en er is een portret van een vrouw onder geschilderd.
Vaas met klaprozen zal vanaf 26 april te zien zijn in het Wadsworth. Het zal ook worden uitgeleend voor een tentoonstelling van stillevens van Van Gogh in Potsdam, Duitsland, in het najaar van 2020.