Pesten en cyberpesten bij jongeren opnieuw stevig in opmars: "Campagnes alleen zijn niet voldoende"

De Vlaamse Week tegen Pesten begint vandaag, maar dat doen we niet met de meest bemoedigende cijfers. Want pesten bij jongeren zit weer in de lift, zo blijkt uit een grootschalige bevraging van de onderzoeksgroep Gezondheidsbevordering van de faculteit Geneeskunde van de UGent in opdracht van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid bij 20.000 Vlaamse en Brusselse jongeren.

1 op de 5 jongeren (19,7 procent) werd minstens 1 keer gepest op school in de afgelopen maanden. Dat is maar liefst 3,2 procentpunten meer dan in 2018: toen lag dat aandeel nog op 16,5 procent. Ongeveer 1 op de 12 jongeren zegt de voorbije maanden zelfs intens te zijn gepest (lees: 2 à 3 keer per maand of meer). 

Meisjes zeggen iets vaker te maken te krijgen met pestgedrag dan jongens. En ook opvallend: hoe jonger, hoe meer kinderen gepest worden: zowat een derde van de 11-12-jarigen heeft er de afgelopen maanden last van gehad.

Naast dat klassieke pesten blijkt bovendien ook cyberpesten - gemene socialmedia- of chatberichten, e-mails of sms'jes - in felle opmars is. In 2018 zei 7,7 procent van de jongeren daar recent mee te maken te hebben gekregen, in 2022 was dat al 12,3 procent. 

Dat cyberpesten gebeurt tegenwoordig ook intenser. Ongeveer 4,5 procent van de jongeren wordt zelfs meermaals per maand gecyberpest, meer dan een verdubbeling ten opzichte van 4 jaar geleden. En ook hier geldt weer: hoe jonger, hoe meer kinderen er melding van maken. 

Jongens zeggen zelf vaker iemand anders te hebben gepest (15,7%) dan meisjes (8,6%). In vergelijking met 4 jaar geleden geven bovendien ook meer dan dubbel zoveel jongens en meisjes toe dat ze zelf iemand hebben "gecyberpest". 

Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle (CD&V) spreekt over "ernstige cijfers die aantonen dat het een hardnekkig probleem is". "Oorzaken kan je niet afleiden uit het onderzoek, maar we hebben allemaal de tendenzen van de afgelopen jaren gezien. Zo was 2022 het jaar na twee jaren met lockdowns. De mentale problemen bij kinderen zijn scherper geworden."

En daarnaast is er de opgang van sociale media. "Cyberpesten kan 24 uur per dag gebeuren, waar een school of een jeugdbeweging meer omkaderd is. Bovendien hebben kinderen steeds vroeger een smartphone, vaak al in het vijfde of zesde leerjaar."

Tonen de cijfers ook niet aan dat alle grote campagnes van de laatste jaren weinig lijken uit te halen? "Die campagnes zijn wel degelijk heel belangrijk om te sensibiliseren, maar alleen dat is niet voldoende", geeft Dalle toe. "We hebben ook nood aan een structurele, professionelere aanpak."

"Ik geloof bijvoorbeeld zeer sterk in het opleiden van wat men de 'omstaanders' noemt: als er gepest wordt, moet je tussenkomen. In het jeugdwerk hebben we verschillende organisaties die daarover opleidingen aanbieden. Dat zorgt ervoor dat de bewustwording sterker wordt en dat elke school, sport- of jeugdorganisatie daarrond een beleid ontwikkelt."

Hij zegt dat hij daarom bijvoorbeeld het Netwerk Kies kleur tegen Pesten sinds 2 jaar financieel ondersteunt. "Via het platform AllesoverPesten zorgt dat dat de expertise wordt verspreid en het vormingsaanbod beschikbaar wordt."