Hoe is het mogelijk om nog zonder rijbewijs door het leven te gaan?

Beste doorsnee-Vlaming,

Tineke hier. Ik heb een man en drie kinderen, zoals u al dan niet weet. Ik heb een mooie job met aangename collega’s. Ik heb een dak boven mijn hoofd - een dat we binnenkort gaan inwisselen voor een groter exemplaar. Ik heb een goede gezondheid. Ik heb vrienden, toffe zelfs. Ik heb de financiële vrijheid om op vakantie te gaan en mezelf of mijn gezin al eens op iets leuks te trakteren. En ik heb meer hobby’s dan dat ik uren in een dag overhoud om eraan te besteden. Kortom, ik heb het wat mij betreft behoorlijk voor elkaar. Ik zou zelfs durven stellen dat ik alles heb wat nodig is om in het leven gelukkig en geslaagd te zijn. En toch ontbreekt er, volgens u, blijkbaar iets. In mijn lijstje van verwezenlijkingen en verworvenheden gaapt een donker gat, een diepe wonde... Ik heb namelijk geen rijbewijs.

Ikzelf vind dat niet zo’n probleem, maar u denkt daar blijkbaar anders over. Toen ik een twintiger was, kon u - al keek u er toen vaak ook smalend op neer - nog wel om met mijn gebrek. U wist het een plaats te geven en deed het af als een teken van rebellie of onvolwassenheid - een stadium waar ik hoe dan ook wel snel uit zou gaan groeien. Om ervoor te zorgen dat ik het niet zou vergeten, liet u het, telkens als we elkaar na lange of niet zo lange tijd nog eens tegenkwamen, niet na om me met in bittere ernst gedrenkte grapjes op dit gebrek en mijn verantwoordelijkheid daar iets aan te doen, te wijzen. Maar toen ik ook mijn dertigste verjaardag, inmiddels bijna twee jaar geleden, zonder rijbewijs vierde, sloeg de stemming om. U vond me niet langer schattig rebels of onbezonnen onvolwassen. Neen, u vond mij, Tineke-zonder-Rijbewijs, ronduit zielig. U had medelijden met me en vroeg zich meewarig af hoe het zover was kunnen komen. U kon en kunt zich namelijk niet voorstellen hoe vreselijk mijn leven zonder rijbewijs moest zijn...

Welnu, ik dacht, ik schrijf u even aan om te zeggen dat dit heus wel meevalt. Ik heb namelijk twee benen. Al stappend en fietsend leg ik heel wat van mijn verplaatsingen af. Ik geraak zo tot aan de winkel, de school van mijn kinderen, het station, de bibliotheek, en zelfs op café en restaurant. Zo kom ik nog eens wat aan bewegen toe en hap ik nog eens wat frisse lucht, en heb ik onderweg zelfs al eens een vriendelijk gesprek met iemand.

Ook heb ik een abonnement voor trein en bus. Toegegeven, met het openbaar vervoer heb ik eerder een haat-liefde­verhouding, maar ik zou en wil niet zonder kunnen. Ik heb er tijd om even te werken, te lezen, praatjes te slaan met bekenden en onbekenden, en vooral om wat van de slaap in te halen die ik ’s nachts, met een baby en twee kleuters in huis, moet missen. En ook al duurt het soms wat langer dan gepland, ik kom altijd op mijn bestemming terecht zonder dat ik in de file moet staan of me druk moet maken over het vinden van een parkeerplaats.

Natuurlijk, zowel mijn benen als het openbaar vervoer hebben hun limieten, in afstand en in tijd. En soms moet ik me dus beroepen op een chauffeur. Meestal is dat mijn echtgenoot. Arme drommel, hoor ik u denken. Wel, hij wist op voorhand waar hij aan begon toen hij met een mobiel andersvalide een relatie aanknoopte. En, ook al waren we er in den beginne beiden nog van overtuigd dat ik snel rijvaardig zou worden verklaard, na die eerste rijlessen samen wisten we wel dat het een werk van lange adem zou worden - als het er ooit al van zou komen. Desondanks vroeg hij me ten huwelijk, zonder bijkomende voorwaarden te stellen. Kans gemist, denk ik dan. Bovendien, vind ik, hebben we als koppel de taken en verantwoordelijkheden eerlijk verdeeld. Hij heeft het rijbewijs, ik de baarmoeder. We hebben dus beiden al aardig moeten afzien om ons vijfkoppige gezin letterlijk en figuurlijk te brengen waar het nu staat.

Bovendien ben ik heel bedreven geworden in de ietwat gênante kunst die het versieren van een lift soms is - al bieden vrienden die toch in mijn omgeving moeten passeren me vaak spontaan of na een half woord van mij een plaatsje in hun wagen aan, waarvoor mijn oprechte dank. Ik ben ook niet te beroerd om hier een wederdienst in natura voor aan te bieden. Een rondje op café, een versgebakken taartje, een avondje babysitten of een verstelbeurt van uw favoriete kledingstuk...  Ik mag dan wel niet kunnen rijden, ik beschik over tal van andere vaardigheden en talenten waarmee ik kan participeren in de ruileconomie die mijn mobiliteit soms is.

Maar ik moet u ergens wel gelijk geven: mijn gebrek aan rijbewijs legt mij, en bij uitbreiding mijn gezin, bepaalde beperkingen op. Ik heb al eens een feestje of gezellig onderonsje moeten afzeggen wegens letterlijk onbereikbaar. Ook moest ik op zoek naar een job die met het openbaar vervoer bereikbaar is en zag ik zo wel al eens een interessante vacature aan mijn neus voorbijgaan. Bovendien gingen we als gezin heel bewust dicht bij het stadscentrum en al zijn voorzieningen wonen, zodat ik – en later ook de kinderen – ook zonder auto op onze meest noodzakelijke bestemmingen kunnen geraken. Een rijbewijs voor mij zou voor mij als individu en voor ons als gezin inderdaad bepaalde logistieke problemen kunnen oplossen, maar het zou tegelijk ook nieuwe problemen creëren. Officieel mag ik immers niet rijden met de bedrijfswagen van mijn man. Dan maar een tweede auto kopen? Maar wat dan met al de kosten en beslommeringen die zo’n wagen met zich meebrengt, laat staan de ecologische impact ervan?

Akkoord, een rijbewijs zou handig zijn. Het staat dan ook nog steeds wel ergens op mijn bucket-list. Maar het is zeker niet zaligmakend. Ik heb het al bijna 32 jaar zonder zo’n rijbewijs weten te overleven en ik ben er vrij gerust op dat ik dat minstens nog eens zo lang zou kunnen. Ik hoop dat u dat na dit schrijven ook wel bent. Ik zou u dan ook willen vragen om u niet langer blind te staren op dat rijbewijs en hoe het aan mij en andere rijbewijslozen een oplossing kan bieden voor onze individuele mobiliteitsproblemen, maar om eens verder te kijken naar hoe we de mobiliteit van iedereen structureel kunnen aanpakken en verbeteren. Richt uw scheve blik niet langer alleen op mij, maar ook op de beleidsmakers die ervoor kunnen zorgen dat u en ik ook zonder rijbewijs en/of zonder wagen mobieler kunnen zijn, door te investeren in een betere infrastructuur voor fietsers en wandelaars en in een openbaar vervoersnetwerk dat toelaat om vlotter, later en goedkoper te reizen. Verwacht van hen de daadkracht die u van mij verwacht. Het wordt, zowel voor hen als voor mij, nog een lange en hobbelige reis. Maar ik ben ervan overtuigd, we geraken sowieso wel op onze bestemming.

Vriendelijke groeten
Tineke