"Pano" fietst op onze overvolle wegen, wat kunnen wij van Nederland leren?
We fietsen in Vlaanderen en Brussel met alsmaar meer. Maar meer plaats op de weg is er niet. Dat de weg niet mee evolueert met het fors groeiende fietsverkeer, zorgt voor conflict tussen fietsers en automobilisten. Conflict, dat soms fataal kan aflopen. Burgers komen in heel Vlaanderen en Brussel op straat. Ons magazine Pano fietst met hen mee op de overvolle weg, en ziet dat het ook anders kan, niet zo ver weg, in Utrecht.
Een van de mensen die Pano volgt, is Pieter Fannes. Hij woont in Schaarbeek en gebruikt zoveel mogelijk de fiets. Niet evident, merken we zelf, als we met hem de fiets op gaan. “Je zit met een enorme hoeveelheid verkeer,” zegt Pieter. “Daar moet je als fietser tussen wriemelen. In Brussel is fietsen een suggestie.”
In Brussel is fietsen een suggestie.
Het aantal fietsers in Brussel is op vijf jaar verdubbeld. En elk jaar komen er gemiddeld 13 procent fietsers bij. En dat op de Brusselse wegen die al overvol auto’s stonden. Fietsen blijkt vechten voor een plek.
Na een dodelijk ongeval in zijn buurt, eind 2017, is Pieter samen met de burgerbeweging 1030/0 beginnen te ijveren voor nul verkeersdoden in Schaarbeek. In hoeverre heeft dat effect?
Meer fietsdoden
Pano heeft aan kijkers gevraagd hoe gevaarlijk onze wegen zijn, zeker op de fiets. De massale reacties en filmpjes die we binnenkregen zijn hallucinant. Ongelooflijke situaties. Veel gevloek, zelfs botsingen met auto’s.
Niet verwonderlijk, als we de cijfers bekijken. In de eerste negen maanden van vorig jaar stierven in ons land 21 procent meer fietsers dan in dezelfde periode het jaar ervoor (bron: Verkeersbarometer Vias). In Vlaanderen zelfs 40 procent meer.
Een kind dat in Vlaanderen geboren wordt, heeft twee keer meer kans om doodgereden te worden als het fietst dan een Nederlands kind.
“Een kind dat in Vlaanderen geboren wordt, heeft twee keer meer kans om doodgereden te worden als het fietst dan een Nederlands kind,” zegt professor Dirk Lauwers, mobiliteitsexpert bij de Universiteit Antwerpen. Cijfers die binnenkomen. Maar hoe komt dat? Wat doet ons land verkeerd?
Awoe auto? Of toch niet?
Grote boosdoener in dit verhaal lijkt de auto. Kiezen voor een veilig verkeer lijkt wel een keuze tégen de auto. Maar ook de automobilist is niet altijd gelukkig op de weg. We nemen mobiliteitsexpert Dirk Lauwers mee in onze auto. En ervaren hoe het ook voor de auto krap is op de weg, en hoe onduidelijke keuzes zorgen voor een gevaarlijke chaos.
“Hier moet je als automobilist veel geduld hebben,” zegt Lauwers, als we een straat willen inrijden, maar eindeloos geblokkeerd staan door een file auto’s. “Hier heb je dagelijks opstoppingen, ook buiten de spitsuren. Dat is een beetje de contradictie, men wil de auto’s niks in de weg leggen, maar de auto’s rijden zichzelf voor de voeten. Je voelt, dat zit allemaal gewrongen, iedereen heeft te weinig ruimte.”
Op een ander punt zorgt een fietser voor ergernis, als die tegen de richting inrijdt. Doetjes zijn het niet.
Op een ander punt zorgt een fietser voor ergernis, als die tegen de richting inrijdt. Doetjes zijn het niet. En we rijden zelf al snel te rap, als we ongemerkt in een zone 30 sukkelen, op een weg die uitnodigt tot sneller rijden.
Ook fietsstraten voelen niet echt aan als fietsstraten. “Dit is een fietsstraat, hier moet je achter de fietsers blijven rijden,” legt Lauwers uit. “Maar dit is zo breed dat je toch eerder de neiging gaat hebben als automobilist, om daar toch vlug voorbij te rijden.”
Kan het beter? Fietsparadijs Utrecht!
Hoe kan het dan wel? We gaan samen met Lauwers de grens over naar Utrecht, dé fietsstad bij uitstek. Onvoorstelbaar wat we daar zien. Infrastructuur en faciliteiten voor de fiets waar Vlaanderen alleen van kan dromen. Daar zien we (en voelen we, als we zelf de fiets opkruipen) dat veilig fietsen geen utopie is.
En dat steden op maat van de fiets een keuze zijn. “De fietsinfrastructuur hier is niet door de goden aangelegd,” zegt Lauwers. “Dertig jaar geleden was er weinig verschil tussen een Nederlandse of een Vlaamse stad.”
Utrecht staat op 2 in de internationale Copenhagenize Index van fietsvriendelijke steden, na Kopenhagen zelf, en net voor Amsterdam. Hier ligt de drukste fietsroute van heel Nederland.
De fietsinfrastructuur hier is niet door de goden aangelegd. Dertig jaar geleden was er weinig verschil tussen een Nederlandse of een Vlaamse stad.
We krijgen een rondleiding van de Utrechtse schepen van Verkeer en Mobiliteit, in de allergrootste fietsstalling ter wereld die ze aan het bouwen zijn. Met nu al plaats voor 8.000 fietsen, als ze af is voor 12.500. We kijken onze ogen uit, en da’s nog maar één fietsproject hier, er zijn er nog.
“We zeggen in Utrecht: lopen en fietsen vinden we de allerbelangrijkste vormen van mobiliteit,” verklaart schepen Lot Van Hooijdonk. “Dus dan moet je ze ook zo behandelen.”
Ommekeer door burgerbeweging ‘Stop de kindermoord’
De ommekeer in Nederland kwam er in de jaren 70 door de burgerbeweging ‘Stop de kindermoord’. “Ouders namen het niet meer dat hun kinderen stierven in het verkeer,” legt Lauwers uit. “Ze kwamen weken en weken op straat, ook kinderen kwamen op straat.”
In de Pano zien we ook Tine Rock uit Hasselt, die om de hoek woont van een sinds jaar en dag gevaarlijk kruispunt. En Fenna Bouve, die in Borgerhout wil dat de zone 30 gehandhaafd wordt. Meer en meer lijken gewone burgers de rol van het beleid over te nemen.
“De vraag is of we in Vlaanderen met de burgerbewegingen nu niet een momentum hebben zoals toen in Nederland,” zegt Lauwers. “En dat dit een omslag kan betekenen voor het beleid.”
Bekijk hieronder de volledige reportage van "Pano":
