125 miljoen jaar oud en binnenkort op computer: skeletten van Iguanodons van Bernissart volledig gedigitaliseerd
De skeletten van de beroemde Iguanodons van Bernissart zijn volledig gedigitaliseerd. Het project kostte bijna 800.000 euro en is gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid, Belspo. De Iguanodons zijn te zien in de dinosaurusgalerij van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) in Brussel, maar binnenkort dus ook digitaal.
De botten zijn 125 miljoen jaar oud en uiterst kwetsbaar. Om de bewaring van de skeletten op lange termijn te garanderen en de wetenschappelijke waarde ervan te vergroten, wilde het KBIN in samenwerking met verschillende universiteiten de collectie digitaliseren. Alle tentoongestelde skeletten werden ontmanteld en gedigitaliseerd in 3D.
De beenderen werden stuk per stuk aan de hand van röntgenbeeldvorming, tomografie en micro-tomografie gescand om gebieden met pyrietaccumulatie binnen de botten en de restauratietechnieken die vanaf het einde van de 19e eeuw zijn gebruikt, te identificeren.
"Bij het digitaliseringsproces werden de karkassen minutieus gecontroleerd, bot voor bot", zegt Christophe Mallet, paleontoloog en werkleider van het KBIN. Volgens Mallet was "99 procent van de botten in goede staat, terwijl de resterende 1 procent werd gerepareerd".
Op bepaalde beenderen, zoals de wervels, werden ook CT-scans uitgevoerd om ziektes en pathologieën in de beenderen te bestuderen. Maar wegens geld-, tijdgebrek en logistieke moeilijkheden was het onmogelijk alle beenderen te scannen, enkel de meest interessante botten werden daarom onderworpen aan een CT-scan.
Iguanodons?
In 1878 willen mijnwerkers in de steenkoolmijn van Bernissart, in Henegouwen, een gang graven op zo’n 300 meter diepte. Tot ze op een met klei gevulde verzakking stoten met wat op het eerste zicht lijkt op fossiel hout gevuld met goud.
Het bleken uiteindelijk beenderen te zijn, gevuld met Pyriet. Pyriet blinkt als goud, maar het is gewoon ijzerdisulfide en dus waardeloos. Het wordt daarom ook wel gekkengoud genoemd.
In de mijn worden 30 complete Iguanodonskeletten ontdekt, de zogenoemde Iguanodon bernissartensis en de Mantellisaurus atherfieldensis (een neef van de Iguanodon).
Eerst werd gedacht dat het om reusachtige hagedissen ging van wel dertig meter lang. Daarna nam de Belgische paleontoloog Louis Dollo aan dat het dier een tweevoeter was. Pas op het eind van de twintigste eeuw werd duidelijk dat de Iguanodon op twee poten rende, maar langzaam liep op vier poten.
Vanaf 1902 worden de Iguanodonskeletten permanent tentoongesteld in de nieuwe Janletvleugel van het Koninklijk Museum voor Natuurgeschiedenis van België. Bezoekers konden er 11 complete exemplaren in een vermoedelijk levensechte positie gaan bezichtigen. Er waren ook twaalf min of meer complete exemplaren en acht fragmenten, nog gedeeltelijk ingebed in hun steenmatrix, te zien.
Tussen 1933 en 1937 werden alle skeletten ontmanteld om de uitgebreide schade te behandelen van 30 jaar blootstelling aan wisselende temperaturen en vochtigheid.
Van 2004 tot 2007 werden alle Iguanodonskeletten opnieuw volledig gerestaureerd. Daarbij realiseerde het KBIN zich dat de vorige restauratiecampagnes niet waren gedocumenteerd, wat de onderzoekers "het onaangename gevoel gaf in het donker te werken".
Website om Iguanodon in 3D te bekijken
In de toekomst zal de digitalisatie van de Iguanodonskeletten worden gebruikt om wetenschappelijk onderzoek te vergemakkelijken, om beenderen met potentiële kwetsbaarheid gemakkelijker te identificeren en prothesen te 3D-printen.
Het is de bedoeling dat alle fragiele Iguanodonbeenderen worden verplaatst naar een veiligere opslagplaats en worden vervangen door 3D-geprinte modellen. Er wordt ook gewerkt aan een website om alle informatie en scans van de Iguanodon samen te brengen en toegankelijk te maken, voor zowel wetenschappers als het grote publiek.
Bekijk: Onderzoekers ontmantelen de Iguanodon en scannen de botten stuk per stuk in