Van KGB-spion tot gevreesde tiran: 7 sleutelmomenten in het leven van Vladimir Poetin, die vandaag 70 is

Vladimir Poetin werd in Leningrad geboren in 1952, te midden van de Koude Oorlog. Hij groeide op in een grimmige buurt in het centrum van Leningrad. De stad werd in die periode door bendegeweld overspoeld, wat er onder meer toe leidde dat Poetin lessen nam in sambo, een populaire Russische gevechtssport. Poetin was best een vechtersbaas op school. Een goede vriend van hem herinnerde dat "hij met iedereen ruzie kon hebben omdat hij van niemand schrik had". Later startte Vladimir Poetin ook met judo. Hij was erg vastberaden en gedisciplineerd, waardoor hij op zijn achttiende al een zwarte gordel in de gevechtssport bezat. 

De ervaring van Poetin in gevechtsporten maakt deel uit van een zorgvuldig uitgewerkt machobeeld dat de president van zichzelf in stand houdt. Het is een belangrijk onderdeel van de visie van Poetin. Wanneer een gevecht onvermijdelijk is, dan moet je volgens hem als eerste toeslaan, zo hard dat je tegenstander niet meer op zijn voeten kan staan. Het beeld dat Poetin van zichzelf de wereld in stuurt, vaak zorgvuldig geënsceneerd en vastgelegd door fotografen, belichaamt die visie. In 2007 wordt Poetin in ontbloot bovenlijf gefotografeerd tijdens de jacht, in 2009 zit hij op een paard in de Siberische bergen. 

Toen hij 16 was, had de jonge Vladimir Poetin nood aan een nieuwe uitdaging. Hij hoopte die te vinden bij de KGB, de Russische staatsveiligheid. Toen hij zich bij de receptionist aanmeldde, werd hem echter verteld dat hij daar een militaire training of een rechtendiploma voor nodig had. Vanaf dat moment was Poetin vastbesloten om een diploma rechten te behalen. Dat lukte en hij werd aangeworven bij de Russische KGB. Toch kwam zijn carrière binnen de veiligheidsdienst eerst niet echt van de grond, tot hij lessen Duits volgde. Doordat hij plots vloeiend Duits sprak, werd hij in 1985 overgeplaatst naar Dresden in Oost-Duitsland.  

Als undercoveragent had hij daar een comfortabel leven, tot in 1989 het Oost-Duitse regime in elkaar stortte. Datzelfde jaar werd het hoofdkantoor van de KGB in Dresden omsingeld door een kwade menigte. Tevergeefs vroeg Poetin het dichtstbijzijnde garnizoen van het Rode Leger om hulp, maar zij mochten zonder toestemming van Moskou geen actie ondernemen. Die toestemming kwam nooit, iets wat Poetin de toenmalige leider van de Sovjet-Unie Mikhail Gorbatsjov nog altijd kwalijk neemt. Hij ontsnapte die dag op het nippertje aan de dood. 

Heel erg veel is er niet geweten over het familieleven van de Russische president. Poetin en zijn administratie zijn erg voorzichtig met het vrijgeven van informatie over zijn familie. "Ik heb een privéleven waarin ik geen inmenging toelaat. Dat moet worden gerespecteerd", zei hij daarover. In 1983 trouwde hij met een voormalige stewardess Lyudmila Shkrebneva. Na dertig jaar huwelijk ging het koppel uit elkaar in 2013. Naar eigen zeggen gingen ze op goede voet uit elkaar, al hintte Lyudmila wel dat haar man niet veel tijd had voor haar. Hij had het erg druk met zijn werk als wereldleider. 

Samen hadden ze twee dochters: Maria en Katerina. Het leven van de beide dochters is erg geheim. Ze gebruikten zelfs valse namen om zich op de universiteit in te schrijven en men weet niet zeker in welk land de dochters op dit moment verblijven. Naar Maria wordt soms ook wel verwezen als de "heimelijke dochter van Poetin", omdat ze tijdens de volledige bestuursperiode van Poetin niet gefotografeerd zou mogen worden. Toch werd Poetin door zijn ex-vrouw Lyudmila als een liefhebbende vader omschreven. "Niet alle vaders gaan zo liefhebbend om met hun kinderen als hij", schreef ze in zijn biografie. 

Een onderzoek door het Russische journalistieke mediakanaal Proekt beweert echter dat Vladimir Poetin een heimelijke relatie zou hebben met Svetlana Krivonogikh. Dat zou al aan de gang zijn sinds zijn tijd bij de KGB. Volgens het onderzoek van Proekt zou president Poetin de vader zijn van haar 17 jaar oude dochter Elizaveta Krivonogikh. De president ontkent de relatie met de Svetlana. Ze woont nu in een buurt in Sint-Petersburg die voorbehouden is voor de dichte vrienden van de Russische president. 

Zijn politieke carrière heeft Poetin alvast geen windeieren gelegd. De Russische president zou volgens kenners 200 miljard euro waard zijn. Dat zou van Poetin de rijkste man ter wereld maken. Dat politiek erg winstgevend kan zijn, ontdekte de Russische president al vroeg in zijn politieke carrière, toen hij werkte als assistent voor de burgemeester van Sint-Petersburg. In 1992 werd hij aangesteld om het "Olie-voor-voedselprogramma" op poten te zetten om de bevolking te ondersteunen nadat de economie in elkaar gestuikt was. Het doel van dat programma was om voor 100 miljoen dollar aan olie en metaal te ruilen voor voedsel. In de praktijk zag niemand echter voedsel, want het geld verdween in de zakken van Poetin en zijn kameraden. 

Nog steeds leeft de president in grote luxe. Het paleizencomplex, dat de bijnaam "Poetins Paleis" kreeg en gelegen is aan de Zwart Zee, zou zeker 1,4 miljard hebben gekost. De Russische oppositieleider Aleksej Navalny beschuldigt de president in een video van diefstal en corruptie bij de bouw van het majestueuze bouwwerk. De video werd ruim 100 miljoen keer bekeken. 

Toen president Poetin in 2000 aan de macht kwam, hoopte hij aanvankelijk op een positieve relatie met het Westen. Van die positieve relatie blijft vandaag niet veel meer over. Na de inval van Rusland in Oekraïne is de relatie tussen Rusland en het Westen verzuurd. Toch kregen de diplomatieke relaties het al eerder zwaar te verduren. 

In 2008 kondigde de president van Georgië Mikhael Saakasjvili aan dat het land zich bij de NAVO, het westerse militaire verbond, wou aansluiten. Daar kon Poetin zich absoluut niet in vinden. Rusland gebruikte een poging van Georgië om opnieuw controle te verwerven over Zuid-Ossetië, een afgescheiden regio van het land die door Rusland gesteund wordt, als drogreden om het land binnen te vallen. Het kostte het Russische leger slechts vijf dagen om het Georgische leger te verslaan. De inval eindigde in een vernederend vredesverdrag. Het Westen reageerde woedend op de inval. Voor Poetin was het echter duidelijk dat het Westen, ondanks de harde woorden, altijd zou buigen als hij maar volhardde. 

De Russische president had erg veel schrik om besmet te raken met COVID-19. Poetin isoleerde zichzelf voor zo goed als iedereen. Enkel een handvol adviseurs hadden toegang tot de president. Iedereen die de president ontmoette, werd voor twee weken onder toezicht geplaatst. Daarna moest men door een speciale hal die de gasten van de president met ultraviolet licht en desinfecterende middelen volledig ontsmette. Zelfs belangrijke gasten, zoals de Franse president Emmanuel Macron, moesten plaatsnemen aan een lange tafel om de president niet te besmetten. 

Doordat enkel de trouwste adviseurs toegang hadden tot de president, had Poetin zo goed als geen oor voor (nog minder) alternatieve meningen. In die periode kwam hij waarschijnlijk tot de conclusie dat al zijn vooroordelen over het Westen klopten. Het zaadje dat later zou leiden tot de invasie van Oekraïne werd geplant. Er was weinig dat Vladimir Poetin nog van gedacht kon doen veranderen. 

Tijdens zijn regeerperiode werden Poetin (en zijn administratie) vaak beschuldigd van corruptie, diefstal en zelfs moord. Vooral Aleksej Navalny, de oppositieleider die intussen al ruim een jaar in de cel zit, bereikte met zijn video's over corruptie binnen de Russische elite miljoenen kijkers. Later werd Navalny door de Russische veiligheidsdienst FSB met novitsjok vergiftigd en moest hij voor behandeling naar Duitsland. Bij zijn terugkeer naar Rusland in 2021 werd hij gevangengenomen. 

Ook voor journalisten die er een andere mening op nahouden, is het in Rusland niet veilig. Door de jaren heen zouden er al honderden journalisten vermoord of mysterieus verdwenen zijn. De dood van Anna Politkovskaja, een Russische journaliste, publiciste en mensenrechtenactiviste, deed wereldwijd heel wat stof opwaaien. Op 48-jarige leeftijd werd ze doodgeschoten in de lift van het appartementsblok waar ze verbleef. De dader bleek een voormalige politieofficier Dmitri Pavljoetsjenkov. Hij werd veroordeeld tot elf jaar strafkamp. Toch vermoedt men dat de Russische overheid verantwoordelijk is voor de moord, al werd dat tot op heden nog niet bevestigd.