Einde van een tijdperk: het is nu helemaal gedaan met analoge televisie, voortaan zie je daar alleen nog "sneeuw"
In zes laatste Vlaamse gemeenten zet Telenet het analoge signaal stop. Daarmee komt een eind aan de digitale omschakeling van ruim 300.000 toestellen, een operatie die twee jaar in beslag heeft genomen. Televisie komt voortaan enkel digitaal je huiskamer binnen, bijna 70 jaar na de start met antennes die het signaal uit de ether plukten.
Dertig november 2021 is een kleine mijlpaal in de televisiegeschiedenis; als er nog analoge kijkers zijn in de netwerkregio’s Beerse, Geel, Stabroek, Sint-Joris-Winge, Perk en Middelkerke, dan krijgen ze vanaf nu “sneeuw” op hun scherm. Telenet schakelt het analoge signaal namelijk uit. De meeste klanten hebben wel de overstap gemaakt en krijgen nu een digitaal signaal binnen. Voor Proximusklanten verandert er niets.
Tijdens de lockdown is het afschakelplan tijdelijk stopgezet
Twee jaar geleden is Telenet begonnen met het analoge afschakelingsplan. Dat gebeurde zone per zone en eindigt vandaag. “We hebben gefaseerd gewerkt,” zegt Isabelle Geeraerts van Telenet. "Er was ook wat vertraging wegens corona. Tijdens de lockdown hebben we het proces on hold gezet om ervoor te zorgen dat iedereen de nodige informatie zeker via zijn televisiescherm kon blijven ontvangen.”
Er kwam een grote campagne om de klanten te informeren over de "signaalswitch". In oktober 2019 waren er zo’n 180.000 Telenet-abonnees die analoog keken en nog eens hetzelfde aantal mensen had een tweede of derde televisie in huis met een analoog signaal. Alles samen dus zo'n 360.000 toestellen. Ter vergelijking: Telenet heeft ongeveer twee miljoen klanten.
Klanten konden kiezen om hun televisie te resetten of te "herscannen". Op die manier kregen ze een digitaal “compact signaal” binnen met dezelfde zenders, tegen dezelfde prijs. Bij oudere televisies lukte dat niet; die klanten konden een decoder aanschaffen met meer opties (en een duurder abonnement) of een nieuw televisietoestel.
De digitale switch is relatief vlot verlopen, zegt Telenet. Wie er zelf niet in slaagde, kon een beroep doen op een technicus van Telenet die aan huis kwam. Naar eigen zeggen is de klantendienst niet overspoeld met vragen of bemerkingen. Isabelle Geeraerts: “In het algemeen is dit proces heel vlot verlopen." Ook Test-Aankoop heeft niet veel klachten ontvangen, de seniorenorganisatie Okra evenmin - de vrees was dat vooral oudere mensen met oudere televisies moeilijkheden zouden ondervinden, maar dat is dus meegevallen.
Het brede analoge rijvak hebben we nodig voor nieuwe digitale toepassingen
Waarom moet het analoge signaal op de schop? Dat signaal komt de huiskamer binnen via de kabel en neemt in verhouding te veel plaats in op de kabel tegenover de digitale signalen. Isabelle Geeraerts: “Je kan het vergelijken met een apart breed analoog rijvak op de digitale snelweg. Die ruimte hebben we nodig voor nieuwe digitale toepassingen. Mensen sturen steeds meer video door, en dat is wegens corona nog in een stroomversnelling geraakt.”
Vijftien jaar na de lancering van digitale televisie, kijken meer dan 9 op de 10 klanten digitaal, zegt Telenet. Tegelijk stijgt het internetverkeer jaarlijks met 30 tot 40 procent. Telenet was naar eigen zeggen één van de weinige operatoren in Europa die nog het analoge kabeltelevisie en radiosignaal aanbood.
Van de antenne op het dak tot de decoder
Televisie bestaat straks 70 jaar in Vlaanderen. Hoe is dat signaal al die tijd tot op ons scherm gekomen?
Het NIR, de voorloper van de VRT, zendt in 1953 voor de eerste keer uit, vanuit het Flageygebouw in Brussel. Voor de Wereldtentoonstelling Expo 58 worden relaiszenders gebouwd. Wie op dat moment een eigen tv-toestel rijk is, heeft een antenne nodig op het dak. Die moet manueel gericht worden om te “zappen” tussen pakweg Brussel-Vlaams of Rijsel. In menig huisgezin kruipt vader of moeder op zolder om aan de antenne te draaien terwijl de partner beneden het scherm in de gaten houdt: “Nee, nu is het weer sneeuw, draai een beetje terug!” Ook een kleine antenne op het tv-toestel zelf is een mogelijkheid: een zogenoemde “spoetnik” met twee voelsprieten.
BEKIJK: "Echo" over de start van de kabeldistributie rond Brussel (21/2/1970):
Vanaf de jaren 60 rollen de kabelhaspels door de straten en is het tijdperk van de kabeldistributie aangebroken. Voordeel voor de kijker: veel meer zenders op de buis en eenvoudig "zappen" door op een knopje op de tv te drukken. Van afstandsbediening was nog geen sprake.
Met de kabeldistributie was België een Europese voorloper
“Ons land was een Europese pionier inzake bekabeling,” zegt Lieven Vermaele, directeur partnerships en operations bij de VRT. Intercommunales nemen het voortouw en investeren fors. In Wallonië - door RTBF het “eldorado van de kabel” genoemd - legt intercommunale Coditel in 1961 de eerste kabels in de valleien, waar antennes de signalen maar slecht kunnen opvangen. Eerst bovengronds en later ondergronds.
Vlaanderen volgt vanaf de jaren 70. Vele duizenden meters coax-kabel worden onder stoepen gelegd, met om de paar huizen een grijs kastje. De Vlaamse intercommunales gaan later op in Telenet. In het begin is het kabeldistributiegebeuren een kluwen, blijkt uit deze reportage:
BEKIJK: "Kabel TV (de hemel op aarde)" met Maurice De Wilde (28/3/1972):
Vanaf 2005 is het opnieuw revolutie en wordt het tv-signaal in de kabel digitaal, met opnieuw meer keuze qua zenders. Anno 2021 is het tijdperk van de glasvezelkabel volop aan de gang, waarbij de signalen nog sneller binnen- en buitenflitsen.
Dat het analoge signaal verdwijnt is een logische evolutie, zegt VRT-directeur Lieven Vermaele. Telenet heeft de bandbreedte nodig voor digitale toepassingen; zeker omdat heel veel mensen tegenwoordig via het internet televisiekijken. Ook de fabrikanten van tv-toestellen zijn vragende partij. Zij gebruiken kleinere chips voor digitale ontvangst en die zijn goedkoper.
Waar zit Proximus in dit verhaal? Proximus heeft nooit analoge televisie aangeboden. Het was vroeger een telefoniebedrijf, dat in 2005 meteen met digitale Belgacom TV begon. Overschakelen van analoog naar digitaal was voor Proximusklanten dus niet van toepassing.
Nog dit: lange tijd kon je met een antenne nog gratis en analoog kijken naar de VRT-zenders. Op 1 januari 2018 verdween die mogelijkheid en moest je een betalend abonnement nemen.
Analoog radio luisteren via de kabel kan ook niet meer, die stekker heeft Telenet begin 2020 uitgetrokken. Er is wel nog de analoge FM-ontvangst, hoewel ook FM-radio de komende jaren zal verdwijnen, ten voordele van de digitale DAB+ of het internet.