Waarom is een pensioenhervorming zo delicaat in Frankrijk? Hoe moet het nu verder?

De pensioenleeftijd wordt opgetrokken van 62 naar 64 jaar. Het is één van de hervormingen die heel wat commotie veroorzaakt in Frankrijk. Voor ons lijkt dat nochtans een droomscenario. De officiële pensioenleeftijd in België ligt op dit moment op 65 jaar. Deze leeftijdsgrens wordt in 2025 echter opgetrokken tot 66 jaar en in 2030 tot 67 jaar. Toch is er bij ons een stuk minder protest tegen die hervorming dan in Frankrijk. Hoe komt dat?

"Demonstraties, dat is iets typisch Frans", legt Steven Decraene, buitenlandjournalist bij VRT NWS uit. Hij is momenteel in Frankrijk en volgt de pensioenhervormingen op de voet. "In Frankrijk overheerst het gevoel dat ze elk sociaal recht verkregen hebben door op straat te komen. Dat zit ook in hun geschiedenis, denk maar aan de Franse Revolutie. Men wil er geen rechten afstaan. Die overtuiging heerst vooral bij de vakbonden."

"Daarnaast wordt er ook veelal verwezen naar de betaalbaarheid van de sociale zekerheid", gaat Decraene verder. "De Fransen vragen zich af waarom zij langer moeten werken om het systeem betaalbaar te houden, terwijl er geld genoeg is in Frankrijk. Veel rijke bedrijven hebben dit jaar miljardenwinsten gedraaid. Mensen snappen niet dat het geld daar niet gehaald wordt. Het is in feite een ideologische discussie geworden."

Eerst nog even kort: dit is er gebeurd. De hevige discussie over de pensioenhervorming is al maanden, zo niet jaren, aan de gang. Er werden al verschillende protestacties en betogingen georganiseerd. Ondanks de controverse, dacht de Franse president Emmanuel Macron wél dat hij een meerderheid in het parlement achter de hervorming kon scharen.  

De laatste uren voor de stemming waren ze daar niet meer zo zeker van, omdat de centrumrechtse partij Les Républicains terug leek te krabbelen. Daarom beroept de regering zich op artikel 49.3 van de Franse grondwet. Dat is een procedure waarmee de Franse regering controversiële wetgeving kan aannemen zonder dat deze eerst door het parlement wordt goedgekeurd. 

De manier waarop de regering te werk gaat, is dus grondwettelijk, maar daarvoor niet zonder controverse. Het Franse parlement voelt zich buiten spel gezet en ook veel Fransen zijn furieus over de aanpak van de regering. Velen noemen de procedure "ondemocratisch". De pensioenhervorming leidt al maanden tot heel wat protest in Frankrijk, maar nu is voor velen de maat echt vol. Heeft Macron zijn hand overspeeld?

"Volgens Macron was de hervorming wel echt broodnodig", duidt Steven Decraene. "Het is nodig om de sociale zekerheid betaalbaar te houden. Hij had geen andere keuze dan snelheid te maken, meent de president. Door niet langs het parlement te gaan, heeft hij natuurlijk heel wat tegenstanders opgeroepen." 

"De oppositie heeft gezegd dat ze een motie van wantrouwen zullen indienen tegen de regering. Dan moet duidelijk worden of de regering nog de steun van de meerderheid van het parlement geniet of niet. Dat zou volgende week duidelijk worden. Als dat niet zo is, dan valt de regering. In dat geval moet Macron opnieuw naar de tekentafel om te zien of hij een nieuwe regering kan vormen."

Als de regering de vertrouwensstemming wel overleeft, wordt de wet wel gewoon aangenomen. "Macron hoopt dat in dat geval het protest wat gaat liggen", concludeert Decraene. "De vraag is alleen of de vakbonden zich daar wel bij neer gaan leggen. In elk geval zullen de regering en de president verzwakt uit deze crisis komen. Er zijn in deze geen echte winnaars."

Volgende week donderdag staat er alvast een nieuwe, grote actiedag gepland in Frankrijk. Veel Fransen willen opnieuw massaal betogen.